به گزارش شهر، بساطشان را روی زمین پهن می‌کنند؛ اما در وصفشان می‌گویند شغل زیرزمینی یا سیاه و در نهایت غیررسمی. همین خاصیت غیررسمی بودن سبب شده تا آمار مشخصی از تعداد دستفروشان در شهر تهران وجود نداشته باشد. با این حال مدیریت جدید شهری از دو سال گذشته برنامه‌هایی برای ساماندهی و به دست آوردن آمار دقیقی از دستفروشان انجام داد به تازگی هم سامانه‌ای به نام «سامان بازار» طراحی کرده تا دستفروشان با ثبت اطلاعات خود در آن به صورت رسمی در روزبازار و شب بازارها دستفروشی کنند.
آنطور که سید علی مفاخریان، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران، گفته است «۶ هزار دستفروش بر این اساس در روزبازارهای شهرداری در تهران جانمایی شده اند. این افراد بعد از تکمیل شدن اطلاعاتشان در سامان بازار، کد رهگیری دریافت می‌کنند و موقعیت آنها در هر یک از غرفه‌ها مشخص می‌شود و ساعت حضورشان نیز در راسته بازارها، میدانگاه ها و معابری که شهروندان مشکل تردد پیدا نخواهند کرد و حقوق شهروندی در آنجا رعایت می‌شود ثبت می‌شود. بازار این افراد به صورت هوشمند توسط سامانه انتخاب می‌شود.»
لزوم تغییر سیاست‌های مدیریت شهری
حسین ایمانی جاجرمی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، تجربه سازمان‌های بین‌المللی درباره چگونگی مواجهه با دستفروشان اشاره کرد و به خبرنگار شهر گفت: سازمان بین‌المللی کار و سازمان‌هایی که در حوزه توسعه کار فعالیت دارند، چند سال است که اقتصاد غیر رسمی را که در شهر بوده به رسمیت شناخته و سیاست‌های خود را تغییر دادند.
ایمانی‌جاجرمی با بیان اینکه در گذشته دستفروشی به عنوان مشاغل پارازیتی، انگلی و سیاه شناخته شد، توضیح داد: واقیعت این است که همه آنان را به عنوان حتی کارآفرین اجتماعی به رسمیت شناختند، چرا که به نوعی در حال ارایه خدمات هستند؛ اما شرایط اقتصادی آنها به گونه ای نیست که مغازه‌ای اجاره کنند و مالیات های سنگین بدهند.
این جامعه‌شناس معتقد است: متناسب با این تغییرات سیاست‌های مدیریت شهری باید تغییر کند یا حتی وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی باید قبول کند که کارهایی مانند دستفروشی به عنوان به مشاغل کم هزینه به رسمیت شناخته شود.
او در پاسخ به این پرسش که چه عاملی مانع از به رسمیت شناختن دستفروشان در ایران شده است، توضیح داد: به دلیل همان نگاه قدیم سیاست و رویکرد به دستفروشان، نگاه‌ها به روز نشده است و همچنان آنها به عنوان مشاغل مزاحم شناخته می‌شوند. البته به اندازه ای هم البته باید به شهرداری یا دولت حق داد اما؛ قبول این کار مزایای بسیار زیادی هم دارد.
این جامعه شناس با بیان اینکه در جامعه مدرن دولت باید با تشکل‌ها طرف باشد، معتقد است: کمک‌های شهرداری و ایجاد فضا برای دستفروشان به معنی سلب مسئولیت از این گروه نیست، بلکه خود آنان هم باید اتحادیه تشکیل دهند و باتوجه به نوع خدماتی که ارایه می‌کند با اصناف در ارتباط باشند. با این حال در کشور ما، همیشه خواسته شده این گروه از جامعه در حالت توده‌ای ،گمنام و بی نام نشان بمانند اما باید کمک کرد تا آنها سازماندهی شوند و این کار سبب مسئولیت پذیری‌شان هم می‌شود.
همکاری سایر نهادها با شهرداری
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم پیشتر در گزارشی درباره پدیده دستفروشی با طرح این موضوع که پدیده دستفروشی و سد معبر یک معضل اجتماعی و اقتصادی است که بیشتر در فضای اقتصادی کشورهای در حال توسعه رخ می دهد تاکید کرده که؛ گرچه برخورد قهری با این پدیده از نظر ظاهری درست به نظر میرسد اما لازم است از دیدگاه علمی ریشه‌های دستفروشی که همان فقر و ناچاری اقتصادی است شناسایی و با آن مقابله شود. این مقابله می تواند در کنار ساماندهی دستفروشان از سوی شهرداری انجام شود.
بازوی پژوهشی مجلس شورای اسلامی این را گفته که؛ شهرداری باید با استفاده از سازو کارهایی با دستفروشی در مترو و پشت چراغ قرمز بیاندیشد. اما برای این کار شهرداری نیاز به همکاری سایر نهادهای حکومتی مرتبط با این موضوع دارد و به تنهایی نمی توان از معضل اجتماعی و اقتصادی را حل کرد.
خبرنگار: فریبا رحمانی
نظر شما