در مراتالبلدان ذیل وقایع سال ۱۲۸۲ قمری - برابر با ۱۲۴۴ شمسی- خبری به این مضمون آمده:« چهارپایان باربر برای جلوگیری از ازدحام زیادی در روز اجازه ندارند به محوطه میدان ارگ و باغ گلشن وارد شوند. »
این خبر کوتاه اولین برنامه طرح ترافیک تهران را به رخ میکشد. طرحی که باعث میشد عبور و مرور در مرکز تهران کمی قانونمند شود. سیروس سعدوندیان در کتاب نخستینهای تهران درباره چگونگی این طرح نوشته است:« یک سال پیش از اجرای این طرح زمانی که بنای میدان توپخانه جدید و در میدان ارگ سلطنتی توپها و توپچیان میدان ارگ را به آن محل انتقال دادند و در وسط میدان ارگ استخری هشت ضلعی بنا کرده، در اطراف آن راه سنگفرش کالسکهرو ساختند و مابقی میدان را به فضای سبز اختصاص دادند. »
از آنجایی که عبور و مرور حیوانات چهارپا و باربر باعث اختلال در میدان و حرکت کالسکهها میشد و برخی از این چهارپایان به فضای سبز نیز آسیب میزدند،تصمیم گرفته شد تا رفت و آمد باربرها با محدودیت باشد و از سمت میدان ارگ این رفت و آمد نباشد تا ضمن این که فضای ارگ را مرتب نگه میداشتند رفت و آمد را کنترل کنند.
اعتمادالسلطنه در مراتالبلدان نوشت:« بعد از وضع میدان ارگ و طرح حوضی وسیع در آن و غرس دو باغ در دو طرف حوض و نصب ستونهای سنگی به فاصله چهار ذرع جلو باغها و محجر چوبی در فواصل ستونها، محض این که ساخت چنین میدانی از آمد شد دواب که حمل اجناس میکنند مصون باشد، حکم شد در جانب شرقی ارگ همایون دروازهای از خارج صحرا به شهر فرار دهند و خندق شرقی شهر را انباشته، با سطح زمین برابر کنند و خیابانی عریض تا دهنه بازار تشکیل دهند و این اوقات این جمله به صورت اتمام یافته است.»
همزمان با اعلام محدوده ویژه ترافیکی نخستین مجوزهای ترافیکی نیز ارائه شد. مجوزی در دست است که نشان میدهد که برای رفت و آمد یک الاغ مجوز عبور در منطقه ممنوعه صادر شده ساست.
اما این طرح ترافیک در سالهای بعد کلا منتفی شد و تهران بزرگ و بزرگتر شد و ماشینها به خیابانها آمدند و خیابانهای تهران در حصار ماشینها کوچکتر و کوچکتر شدند و آنچه تهران را به آن میشناختند ترافیک همیشگی و آلودگی مداوومش بود. برای همین هم در شهریور ۱۳۵۸ بود که نخستین بخش از طرحی که بعدها به طرح ترافیک معروف شد در بخش مرکزی تهران اجرا شد.در مرحله اول این طرح به منظور تسهیل حرکت اتوبوس های شرکت واحد اتوبوسرانی جمعا ۳۰۲۸۰ متر مسیر ویژه اتوبوس با عرض ۵.۵ الی ۶.۵ متر در یک سمت بعضی از خیابان های اصلی طراحی و از هفته دوم شهریور ماه ۱۳۵۸ به محله اجرا گذاشته شد.
این طرح هرچند کمی وضعیت ترافیک تهران در مرکز شهر را بهتر کرد اما باز هم ترافیک نفس مرکز شهر را گرفته بود.پس از اول آبان ۱۳۵۸ طرح جدیدی اجرا شد. این مرحله از طرح به منظور به بهبود نسبی ترافیک با ایجاد محدوده ای در مرکز شهر - از شمال خیابان طالقانی از غرب تا خیابان حافظ، از جنوب تا خیابان مولوی و از شرق تا خیابان مصطفی خمینی با محدودیت همراه بود.در اسفند ماه سال ۱۳۶۰ به مدت زمان محدودیت ورود وسایل نقلیه به مرکز شهر ۲ ساعت افزوده شد. در سال ۶۲ علاوه بر افزایش کارکنان اجرایی طرح، اقدامات بازدارنده دیگری از قبیل زنجیرگذاری در مدخل برخی از ورودی های فرعی انجام شد.
در اواخر دهه هشتاد طرح جدیدی افزوده شد و محدوده ترافیکی گستردهتر شد. در این بخش طرح ترافیک ماشینها با محدودیت شماره زوج و فرد رو به رو بودند.
طرح ترافیک اصلی تهران امسال ۴۰ ساله میشود. اما این طرح روزگاری از ممنوعیت حیوانات آغاز شد و به زوج و فرد کردن خیابانها رسید و هنوز ادامه دارد.
نظر شما