ضایعات مصارف خانگی، بیمارستان‌ها و کارخانجات به طور کلی زباله‌ها را تشکیل می‌دهند. زباله‌های فیزیکی بیشتر از کاغذ، پلاستیک، غذا و فلزات ساخته شده است. حال اینها وقتی به سطل زباله پرتاب می‌شوند، کجا می‌روند؟ همانطور که تصور می شود هیچ جادویی وجود ندارد و این زباله‌ها در نهایت ما را به دام می‌اندازند.
زباله‌ها به محل‌های دفن زباله می رسند و در آنجا با معضلی جدید روبرو می‌شوند؛ تولید «شیرآبه سمی» که به آب‌های زیرزمینی نشت می‌کند. این در خوشبینانه‌ترن حالت است که ما طبق روال عادی زباله را در سطل می اندازیم و در نهایت زباله به محل دفن می‌رسد. اما حقیقت این است که بسیاری از زباله‌ها هم در طبیعت رها می‌شوند که سرانجام در وسط اقیانوس گریبان حیوانات دریایی را خواهند گرفت.
اغلب زباله‌های شهری سرانجام به محل دفن زباله در حومه شهر می‌رسند. محل‌های دفن زباله مدرن دارای پوشش‌هایی برای مقابله با جمع‌آوری آب باران و زالو زدن هستند، اما محل‌های دفن زباله قدیمی‌تر ممکن است آستر نداشته باشند، یا ممکن است لایه آنها ترک خورده باشد، به این معنی که تمام مواد شیمیایی، زباله‌های خطرناک، جیوه و سایر سموم داخل زمین نشت می‌کنند. به طوری که محل های دفن زباله سمومی مانند گاز متان و گازهای گلخانه‌ای که بسیار قوی تر از دی اکسید کربن هستند را وارد هوا می‌کنند. اما قصه به همین جا ختم نمی شود بلکه وقتی تلخ‌تر می‌شود که بدانیم زباله‌هایی هستند که برای همیشه باقی می مانند.
حدود ۴۰ درصد از پلاستیک‌های موجود یکبار مصرف هستند. در حالی که طریقه استفاده آنها بسیار راحت است اما همین شعار «پس از یک بار استفاده دور انداخته شود» بعد از چند سال به یک نگرانی جمعی تبدیل شد. زمان، انرژی و تلاشی که برای تولید، صادرات و واردات این محصولات صرف می‌شود، زیاد نیست، به خصوص اگر برای همیشه دوام داشته باشند؛ اما زمان و هزینه‌ای که برای تجزیه آنها صرف می شود بسیار زیاد است.
بازیافت یک پیشنهاد کوچک در برابر غول بزرگ پسماند است که اکثر کشوها را درگیر کرده است. به عبارت دیگر بازیافت این پتانسیل را دارد که مقدار قابل توجهی زباله را از محل‌های دفن زباله دور کند. اما پس از بررسی‌های نشان داده در سال ۱۹۹۰، در نهایت تلاش‌های بازیافت چندان مورد توجه قرار نگرفته است، البته به استثنای شهرهای بزرگتر و فوق مترقی در دنیا.
بازیافت در اکثر کشورها در مورد آلومینیوم، کاغذ، شیشه، انواع پلاستیک، روزنامه، مجلات و موارد اینچنینی انجام شده است. ضمن اینکه روش های متفاوتی در کشورها برای بازیافت پسماند درنظر گرفته شده که متاسفانه بعضا با شکست نسبی مواجه شده است.
یکی از روش‌هایی که در بازیافت مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده از اعداد است. به طوری که در این روش عددی را روی کالاهای بازیافتی می‌نویسند و خریدار با توجه به آن باید زباله را در جایگاه مخصوص قرار دهد اما این موضوع اغلب برای ساکنان بسیار گیج‌کننده است.
طبق آماری که در بریتانیا ارائه شده ساکنان احساس «خستگی سبز» می‌کنند؛ این بدان معناست که موجی از بی‌تفاوتی یا بی‌علاقگی برای یادگیری بیشتر در مورد طرح‌های سبز در کشوهای اروپایی راه افتاده که مهر تاییدی بر شکست این طرح است. به طوری که حتی برخی از ساکنان حوصله‌ای برای خواندن اعداد بازیافت پلاستیک روی کالاها را هم ندارند بلکه خود را راحت کرده و آن را بدون هیچ ملاحظه ای در سطل زباله می‌اندازند.
روش دیگر و نسبتا موفقی در این سال‌ها، از بین بردن زباله از طریق سوزاندن است، اکثر کشورها از سوزاندن زباله برای تولید برق استفاده می کنند؛ در این روش رایج مقدار معینی زباله در اختیار زباله سوز قرار می‌گیرد. این فرآیند باید با روش‌های پیشرفته برای دور نگه‌داشتن گازها و دودهای تولیدی از هوای زباله‌سوز انجام شود. حال اگر روش سوزاندن زباله‌ها بدون چنین مقرراتی انجام شود، منجر به انتشار دی‌اکسیدکربن و خورش سمی مواد شیمیایی می‌شود. آژانس حمایت از محیط زیست قوانینی را برای تنظیم زباله سوزها وضع کرده است، اما هنوز زباله‌سوزها امکانات جدید اجازه انتشار مواد شیمیایی در هوا را دارند. در یک کارخانه زباله سوز سالانه مقادیر قابل توجهی جیوه و سرب تولید می‌شود که این مواد نوروتوکسین‌های قوی هستند و در طول زمان در بدن تجمع می‌یابند و منجر به بیماری‌های سرطانی می‌شوند.
در شهرهای سبز هم تنها حدود ۴۹ درصد از زباله‌ها بازیافت می شود
تحقیقات انجام شده نشان می دهد که سوئد، اتریش و آلمان علم بازیافت را در سراسر جهان رهبری می‌کنند. در آمریکای شمالی، سانفرانسیسکو و ونکوور سبزترین شهرها محسوب می‌شوند. اما حتی در بالاترین رتبه، هنوز هم تنها حدود ۴۹ درصد از زباله‌های خود را بازیافت می‌کند.
نمودار آژانس حمایت از محیط زیست نشان می‌دهد که نرخ زباله به سرعت در حال افزایش است، در حالی که تلاش‌های بازیافت با سرعت پیش نمی‌رود، بنابراین واقعا مشخص نیست که بازیافت بهترین گزینه برای پاکسازی محیط زیست باشد یا خیر.
در کنار موارد مطروحه لازم است تا به گزینه‌های استفاده مجدد از اجزای سمی بالقوه سطل زباله‌ها مانند باتری‌ها و وسایل الکترونیکی که می‌توانند در رده بالای بازیافت قرار بگیرند، هم توجه کنیم.
در کشور ما اقدامات زیربنایی در حوزه پسماند حرکتی لاک‌پشت وار دارد به طوری‌که سیدحبیب راضی مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور در نشست کلانشهرها گفته است: «آماری که نشان دهنده عملکرد حوزه پسماند است، قابل دفاع نیست. نکته ای که مطرح می‌شود این است که پردازش و تولید کود در حوزه پسماند می تواند اقتصادی باشد و سایر پروژه‌ها اقتصادی نیست».
اما در تهران قرار است شرایط این فرآیند تغییر کند. قرار است طلای کثیف منبع درآمدی باشد برای شهر نه معضلی بی راهکار.
پرونده مدیریت پسماند گوشه‌ای از عملکرد شهرداری تهران دراین حوزه است؛ با ما همراه شوید.
انتهای پیام/
نظر شما