پیرامون تحلیل نشانه‌های فرهنگی شهر تهران/۱

نگاهی به معیار انتخاب یا تعویض نام خیابان

نشانه‌های شهری و نمادهای شهری از کهن‌ترین، پیچیده‌ترین، پرنفوذترین ابزاری بوده‌اند که در جهت ظهور و آشکارسازی مسائل پنهان جهان مادی و معنوی به کار گرفته شده‌اند؛ ابزاری که بشر توانسته است به کمک آنها اندیشه و حتی خیال خود را به صورت هنر پدیدار سازد. از همان ابتدا انسان های اولیه با استفاده از نشانه ها می‌توانستند منظور خود را به دیگران بفهمانند. این نشانه به مرور زمان تغییر ماهیت داده و ابعاد خیلی گسترده تری را در بر گرفته است. نمادها و الگوهای شهری همیشه به عنوان علائم و نشانه‌های القاء کننده تفکر و بینش حاکم بر شهرها مورد توجه بوده‌اند. این علائم، چنانچه با دقت و اندیشه متعالی انتخاب شوند، می توانند به عنوان یک رسانه عمومی بسیار مهم ایفای نقش کرده و به آگاهی بخشی ساکنان شهر و حتی بازدیدکنندگان آن بپردازد. هر نشانه به بیان معنایی فراتر از خود می‌پردازد و حس تعلق به جامعه‌های خاص را اظهار می‌دارد، نشانه ها به دلیل آنکه در زندگی روزمره تکرار می‌شوند، همچنین حس خاصی از معنا و هویت را تقویت می کنند.

بازتعریف شهر و شهروند در هفته تهران

شهر چیست؟ شهروند کدام است؟ این دو پرسش می‌تواند محتوا و مضمون تلاش‌ها و برنامه‌هایی باشد که در «هفته تهران» هرساله از سوی شهرداری برگزار می‌شود.

شهروند نویسنده کتاب شهر است

جان لنون در یکی از دست‌نوشته‌هایش نوشته بود: «زندگی زمانی رخ می‌دهد که ما مشغول برنامه‌ریزی‌ برای کارهایی دیگر هستیم.» شاید بشود همین مفهوم را درباره شهروند و عملکرد شهروندی هم به کار برد. در قرن بیست‌ویکم در حالی که متخصصان و نظریه‌پردازان هنوز مشغول ارایه تعریفی برای کلمه «شهروند» و «حقوق شهروندی» هستند، شهروندان خود پیشتر ابتکار عمل را به دست گرفته‌ و حقوق‌شان را تعریف کرده‌اند؛ دقیقا همان چیزی که لنون گفته بود. تحولات سال 2011 در سراسر جهان یکی از مصداق‌های این امر است.

تهران با روز جهانی بدون خودرو همراه شده است

خیلی پیش‌تر از این، تهران را بیش از آنکه بتوانیم تصور کنیم، پذیرای مدهای متنوع حمل‌ونقل بود. طی دهه‌های ۲۰، ۳۰ و ۴۰، تعداد دوچرخه‌ها خیلی بیشتر از تعداد اتومبیل‌ها و موتورسیکلت‌ها بود، به طوری که می‌توان گفت خیابان‌ها در واقع در قرق دوچرخه‌ها بودند و با نسبتی بسیار بزرگ، وسیله اصلی تردد در شهر به حساب می‌آمدند. صدای غالب در معابر و کوچه‌ها، نوای چرخیدن زنجیر چرخ و نیروی غالب پاها، به ‌جای پدال  روی رکاب فشار وارد می‌شد.

به بهانه روز جهانی بدون خودرو/۶

فرصتی برای تعاملات اجتماعی و قدرشناسی زیبایی‌های شهر

دهه ۱۹۵۰-۱۹۶۰ میلادی، زمانی بود که مالکیت و استفاده هرچه بیشتر شهروندان از اتومبیل شخصی یکی از نشانه‌های پیشرفت اقتصادی و یکی از شاخص‌های مدرنیته به حساب می‌آمد. شهرها و کشورها از یکدیگر در گشودن راه‌ها و بزرگراه‌ها سبقت می‌گرفتند. گویی فناوری تولید انبوه خودرو، رویای سفری امن و راحت در حریم خصوصی خانواده، از مبدا خانه تا هر مقصد دور و نزدیک، در هر زمان دلخواه شبانه روز را برای اقشار وسیعی از جوامع محقق ساخته بود.

ظهور پدیده ای به نام نماکشی

جدایی طراحی نمای ساختمان ها از فرآیند اولیه طراحی و موضوعات سازه ای، یکی از نتایجی است که طی سال های گذشته و پس از تشکیل کمیته های نما در مناطق شهرداری تهران بیش از پیش رواج یافته است. این پدیده موجب شده برخی از طراحان فارغ از توجه به این نکته که نما در یک مرتبه برونداد احوالات درونی ساختمان و ساکنانش است و در مرتبه ای دیگر مرتبط با شهر و مردم آن، به صورت انتزاعی و به اصطلاح شابلونی به خط کشیدن در نما بپردازند. این پدیده اگر پیش از شکل گیری کمیته های نما به تعدادی از طراحانِ با برند خاص در طراحی نما محدود می شد، اما متاسفانه این روزها به یک حرفه و بهتر است بگوییم کسب و کار مجزا تبدیل شده است. این نوشتار سعی در عرفی آسیب های این پدیده در فرایند مدیریت سیمای جداره های شهری دارد.

به مناسبت روز جهانی بدون خودرو/۲

تبدیل تهران به شهری بدون خودرو چگونه امکان‌پذیر است؟

در تهران بدون خودرو، شهروندان تشویق به استفاده از حمل ­و نقل عمومی و دوچرخه می­‌شوند و اغلب سفرهای درون­شهری خود را با دوچرخه انجام می­‌دهند.

ضرورت جلب رضایت شهروندان در اجرای پروژه های شهری

مردم صاحبان شهرها هستند و بر همین اساس، در اجرای پروژه های شهری می بایست رضایت شهروندان جلب شود، باید کیفیت را به همراه سرعت در پروژه ها مد نظر قرار داد تا به موفقیت رسید و ارتقا سطح کیفی پروژه ها نیازمند نظارت دقیق بر عملکرد حوزه های مختلف است که این امر مهم با بازدید مستمر امکان پذیر می شود، از وظایف مدیران شهری خدمت به مردم و حل مشکلات شهری است و برای این منظور باید از تمام توان و ظرفیت های موجود اعم از متخصصین شهرداری، سمن ها، تشکل های مردمی و ...  نهایت بهره برداری در این زمینه را برد. از همین رو، پروژه های شهری در منطقه ۱۶ در زمان های مقرر به بهره برداری رسید تا بهره گیری از فضاهای موجود و ظرفیت کارشناسان، امید، آرامش، آسایش، زیبایی و پاکیزگی را برای شهروندان منطقه به ارمغان آورد.

تهران با «شنبه‌های بدون پسماند» زیباتر می‌شود

هر تهرانی روزانه حدود ۶۰۰ گرم زباله تولید می‌کند که در قیاس با بسیاری از کشورهای دنیا این عدد چندان بالا نیست، اما آنچه وضعیت زباله‌ها در پایتخت را بغرنج می‌کند میزان تفکیک پسماند در مبدا و ورود آن‌ها به چرخه بازیافت است. به این معنا که از هفت هزار تن زباله‌ای که هر روز در تهران تولید می‌شود تنها ۶ درصد در مبدا تفکیک و حدود ۵۰ درصد هم بازیافت می‌شوند. با یک حساب سرانگشتی درمی‌یابیم که حدود ۵۰ درصد از زباله‌های پایتخت که در میان آن‌ها پسماندهای الکترونیکی و خطرناک هم وجود دارد، به خاک سپرده می‌شوند.

کودکان زباله گرد/۱۲

حل معضل کار کودک؛ نیازمند همنشینی میان نهادهای خصوصی و دولتی

فقر موضوع اصلی داستان کار کودکان و زباله‌گردی است، بنابراین نمی‌توانیم زمانی که برای حل این آسیب اجتماعی برنامه‌ریزی می‌کنیم، فقر و مشکلات اقتصادی را نادیده بگیریم و این معضل اجتماعی را به عوامل دیگر نسبت دهیم.

خطی برای ارتقای شاخص عدالت توزیعی

زندگی در شهرها و به‌خصوص کلانشهرها بدون حمل‌ونقل هرگز ممکن نیست. توجه به این نکته ضرورتی جدی است که هر تحولی در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک شهری، به مثابه یک حوزه بنیادی و زیربنایی، غالب حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی حوزه سلامت را متأثر خواهد ساخت؛ حمل‌ونقل عمومی می‌تواند با تسهیل‌ گذار و گذر شهری، رونق اقتصاد شهری را به‌دنبال داشته‌ باشد. حمل‌ونقل عمومی با جهت‌گیری عادلانه، شاخص‌های عدالت را در شهر به‌صورتی محسوس ارتقا خواهد بخشید. وقوع تحولات ثمربخش در حوزه ترافیک شهری، با کاهش محسوس در آلودگی هوا و کاهش سطح تنش‌های اجتماعی ناشی از پیچیدگی فرآیند حمل‌ونقل، سلامت اجتماعی را دستخوش تحولات مثبت خواهد کرد. اینها همه نشان‌دهنده اهمیت جدی حوزه حمل‌ونقل به‌عنوان حوزه‌ای مادر است.

چرا مردم از خودروی شخصی استفاده می کنند

ازدحام مسافران مترو و اتوبوسرانی در زمان اوج سفر به میزانی است که همه مسافران بدون هیچ فاصله‌ای در کنار یکدیگر می‌ایستند یا ذره‌ای فضا برای ورود مسافران دیگر به داخل قطار و اتوبوس وجود ندارد؛ درنهایت مسافر باید منتظر قطار یا اتوبوس بعدی بماند.

تبلیغات شهری؛ منبع پایدار درآمدی که مغفول ماند

شهر: یکی از مشروع‌ترین و کم پیامدترین منابع درآمدی که شهرداری می‌تواند از آن استفاده کند، تبلیغات شهری است اما روند واگذاری تبلیغات محیطی شهر نشان می‌دهد که متولیان این تابلوها، ارزش‌گذاری مناسبی در این زمینه انجام نداده‌اند.

چرا در برخی از کشورها، خودروها برای عبور عابرپیاده توقف می‌کنند؟

چرا در برخی از کشورها، خودروها برای عبور عابران پیاده از عرض خیابان، پشت خط کشی عابر پیاده می‌ایستند؟ این در حالی است که هیچ چراغ ایست یا قرمزی برای توقف خودرو در معبر وجود ندارد و تنها خط کشی عابر پیاده مبنای ایستادن خودروها می‌شود.

عاشورای ماندگار۱۳۹۹

در محرم امسال آنچه که ما پیگیری کردیم این بود که شهرداری‌تهران پشت سر مردم و در کنار جریان‌های اجتماعی اعم از هیئت‌ها، حسینیه‌ها و مساجد قرار گیرد و بنای مداخله و تصدی‌گری نداشته باشد و آنچه که در توان، بضاعت و امکاناتش هست را وقف این جریان اجتماعی و مردمی کند.

نمای آشفته شهر

نزدیـک بـه پنج سـال از تأسـیس کمیته هـای نما در شـهرداری مناطـق میگـذرد. دههـا نفر از همـکاران ما با خلـوص نیت وقت و انـرژی خـود را صـرف ایـن امـر مهـم کرده انـد و صدهـا طرح از صافـی نظـر ایـن کمیته هـا گذشـته اسـت. بـا مـرور کارنامـه کمیته هـا تـا بـه اینجـای کار، نمیتـوان ادعـا کرد که هدف از تشـکیل این کمیته ها مانند مسـاله ای بنیادیـن مشـخص و شـفاف شـده اسـت.

نما؛ صورت یا پوسته ؟

چندســـال پیـــش بـــود؛ در خیابـــان انقـلــاب از زیـــر پـــل کالـــج رد میشـــدم کـــه تلفـــن همراهـــم زنـــگ زد. یـــک شـــماره ثابـــت ناشـــناس بـــود. بـــه پیـــاده رو کـــه رســـیدم، پاســـخ دادم. آنطـــرف خـــط صـــدای نســـبتا جـــوان مـــردی بـــا اعتمـــاد بـــه نفـــس بـــالا بـــا لحنـــی داش مشـــتی وار، بـــی مقدمـــه گفـــت: " ســـام مهنـــدس، شـــوما نمـــا میکشـــی؟ " ... خـــوب یـــادم هســـت کـــه چنـــد ثانیـــه ای مـــات مانـــدم؛ فکـــر کـــردم در میـــان ســـر و صـــدای اتومبیلهـــا اشـــتباه شـــنیده ام. پرســـیدم: " بلههـــه!؟ " دوبـــاره گفـــت: " نمـــا، مهنـــدس؛ شـــوما نمـــا میکشـــی؟ چندتـــا ســـاختمون داریـــم، شـــهرداری گفتـــه نماهاشـــونو درســـت کـــن، بیـــار ... شـــوما میکشـــی؟ " از ذهنـــم گذشـــت کـــه همانجـــا از او دعـــوت کنـــم بعـــد از ظهـــر بـــه محـــل ژوژمـــان کارگاه طراحـــی معمـــاری در ســـاختمانی از دانشـــکده کـــه در انتهـــای کوچـــه مدرســـه البـــرز بـــود، بیایـد تـــا در حیـــن مشـــاهده واحدهـــای همســـایگی کـــه دانشـــجویان در بافـــت مســـکونی طراحـــی کـــرده بودنـــد، برایش درســـت و حســـابی توضیـــح بدهـــم کـــه نمـــا، موضوعـــی جـــدا از کلیـــت طراحـــی ســـاختمان نیســـت و مطلقـــا ایـــن نـــوع برداشـــت ایشـــان از طراحـــی اشـــتباه اســـت. ولـــی ... چنـــد ثانیـــه ای مکـــث کـــردم و بـــدون اینکـــه هویتش را بپرســـم گفتـــم:" نـــه، ... ایـــن کار مـــن نیســـت. "

دستکاری قیمتها در بازار اجاره

با سرکوب قیمت ها در بازار مسکن به طور قطع، توافق های غیررسمی شکل میگیرد و به دنبال آن عدد و رقمهای صوری در متن اجاره نامه و دریافتی های خارج از اجاره نامه باب می شود.

میدانگاه امیرکبیر؛ فضای عمومی جدید شهر/۷

میدانگاه امیرکبیر و گسترش تعلق مکانی

تصویر تهران امروز برای شهروندان با خیابان‌های پرترافیک، ساختمان‌های بلند، آلودگی هوا، معضلات شهری درهم آمیخته است. شهروندانِ سرگشته در این فضای بی کران و آشفته ترجیحشان این است که ایام تعطیل و اوقات فراغت خود را خارج از آن سپری کنند. اما چرا به این سطح از بیگانگی با شهرها رسیده ایم؟

حفظ محیط زیست، فرهنگ مذهبی ماست

کشور ما جزو کشورهای پرمصرف محصولات پلاستیکی یکبار مصرف در جهان است. حتی پیش از روزگار کرونا نیز در مناسبت های مختلف جشن و سوگواری و یا هنگام تفرج در طبیعت آنچه از ما برجای می ماند حجمی انبوه از پسماندهای پلاستیکی بود.

لطمه به جماران، آسیب به تهران

محدوده شمیرانات در تهران، مجموعه‌ای از بافت روستاهای مختلفی بود که در گسترش شهر به آن ملحق شده است. این امر از اواخر دوره قاجار گسترش پیدا کرد و در دوران پهلوی اول و دوم استمرار یافت. علت اصلی این اتفاق، این است که مسیر طبیعی توسعه شهر تهران، جنوبی شمالی بود نه شرقی غربی و از محور شهرری تا شمیران ادامه داشت. این روستاها هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را داشتند و با قالب خود قوام یافته بودند.

نقش اتوبوس‌های برقی در کاهش مصرف سوخت و آلایندگی‌های زیست محیطی

توسعه حمل‌ونقل همگانی با افزایش پویایی حمل‌ونقل، بهبود الگوهای کاربری زمین، اشتغال­‌زایی، کاهش و بهینه‌سازی مصرف سوخت، کاهش آلودگی هوا، آب و محیط زیست و ... در رشد اقتصادی جوامع نقش بزرگی ایفا می‌کند.

ضرورت خرید اتوبوس در دوران شیوع ویروس کرونا

آیا بخش خصوصی حاضر به خرید اتوبوس برای پایتخت است؟

۶ ماه گذشته، موضوع جلسه شورای تخصصی حمل و نقل درباره خرید اتوبوس بود. در آن جلسه بیان شد که به سرعت باید تعداد بسیاری اتوبوس برای کلانشهرهای ایران بویژه پایتخت خریداری شود تا کاهش ازدحام از حمل و نقل عمومی اتفاق افتد. برخی از دوستان در جلسه معتقد بودند که این اقدام زمان‌بر و هزینه‌زا است.

از کوچه‌باغ‌های تبریز تا پرسه‌های تهران

اهل تبریزم،شهری با کوچه‌های پیچ در پیچ و طولانی که در کمال تعجب اکثرا درست آنجا که فکر می‌کنید دیگر آخر خط است و به بن‌بست رسیده‌اید، در پس یک پیچ گاه با راه باریکه‌ای به هم وصل می‌شوند.

کودکان زباله گرد/۶

باید کار را به کاردان سپرد

واژه کودکان کار به معنای افراد انسانی کمتر از ۱۸ سال و پایین‌تر از سن قانونی است که به کار مشغول شوند؛ بویژه در مشاغلی که با شأن انسانی آنها تناسب نداشته باشد. سن پایین و کار نامطلوب دو ویژگی اصلی کودکان کار است. یکی از نکات مهم درباره این کودکان، ‌ خدشه‌دار شدن روح و کرامت انسانی آنهاست چرا که مرتبا خود را با دیگران مقایسه کرده و احساس تحقیر و خود کم بینی می کنند. از سوی دیگر پرداختن این کودکان به مشاغل کاذب و اینگونه فعالیت ها موجب می شود آنها فرصت تعالی را از دست بدهند.

حقیقت محرم و بحران کرونا

«محرم» ماه ایثار و شهادت است و از دیرباز ایرانیان در بزرگداشت آن از هیچ‌گونه کوشش خودجوش و بی‌منت دریغ نکرده‌اند. در حقیقت عزاداری‌های ماه محرم و صفر در قالب هیئات، خود بازتابی زیبا و چشم‌نواز از ایثاگری و از خود گذشتگی است.