به گزارش شهر روزنامه آرمان ملی در گفت و گو با دکتر پیروز حناچی به تحلیل و بررسی نقاط قوت و ضعف مدیریت شهری تهران در دوره پنجم پرداخته است که متن این مصاحبه را در زیر می خوانید.
عملکرد مدیریت شهری تهران در دوره پنجم همراه با نقاط ضعف و قوتی بوده است. شما به عنوان شهردار تهران از عملکردی که در طول سه سال گذشته داشته‌اید، رضایت دارید؟ آیا موفق شده‌اید از فرصت‌ها به بهترین شکل استفاده کنید و چالش‌های پیش‌رو را مرتفع کنید؟
واقعیت این است که ما در سخت‌ترین دوره مدیریت شهر تهران به برعهده گرفتیم. در دوران جنگ شهرداری‌ها از منابع دولتی استفاده می‌کردند و پس از آن نیز شرایط اقتصادی کشور مانند امروز سخت نبود. امروز ما در شرایط تحریم و کرونا قرار داریم که هر دوی این موضوع وضعیت مدیریت تهران را سخت‌تر می‌کند. شرایط کرونایی دارای دو معنی است. از یک طرف درآمدها را کاهش و از سوی دیگر هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. تورم ناشی از تحریم نیز روی بهای خدمات و سرویس‌هایی که شهرداری تهران ارائه می‌کند، تأثیرگذار است. تلاش ما این بوده که این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم. به عنوان مثال ما موضوع مترو را به قطار ملی تغییر دادیم. قطار ملی، موضوعی است که حداقل در۱۰ ســـال آینده همه کلانشهرهای کشور با آن درگیر خواهند بود. به همین دلیل اگر ما بتوانیم این گره را باز کنیم، می‌توانیم بخش عمده‌ای از نیازهای خود را در داخل کشور تأمین کنیم. در شرایط کرونایی پس از وزارت بهداشت و کادر درمان، شهرداری‌ها در همه دنیا نهادی هستند که از همه نهادها بیشتر با این موضوع درگیرند. ما در این زمینه تبلیغ و سروصدا نکرده‌ایم؛ اما بیشترین تأثیر را داشته‌ایم. هر چند در زمینه حمل‌ونقل عمومی، که انتقاداتی به مدیریت شهری وارد می‌شد، باید عنوان کنم ما تولیدکننده سفر نبودیم؛ بلکه مدیریت سفرهای درون‌شهری با ما بود. به عنوان مثال برای اولین‌بار اجباری کردن ماسک در فضای عمومی را شهرداری تهران به دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح کرد که در نهایت تصویب شد.
چرا مدیریت شهری تهران در دوره پنجم بیش از اینکه کاربردی و عمل‌گرایانه باشد، سیاسی بود؟ این رویکرد سیاسی چه تأثیری در عملکرد مدیریت شهری تهران در این دوره داشت؟
انتقال قدرت بخشی از سیاست است. هنگامی که قرار است قدرت از یک گروه به گروه دیگر منتقل شود با رقابت‌های سیاسی این اتفاق رخ می‌دهد. این در حالی است که ماهیت مدیریت شهر تهران سیاسی نیست. در همه کشورهای جهان نیز وضعیت به همین شکل است. در کشورهای دیگر نیز کادر رهبری مدیریت شهری براساس رقابت‌های سیاسی تغییر می‌کنند اما بدنه شهرداری‌ها تغییر نمی‌کند. اینکه انتقال قدرت به صورت سیاسی صورت می‌گیرد دلیلی برای این مساله نیست که بدنه تخصصی مدیریت شهری نیز دارای رویکرد سیاسی است. خیلی از کسانی که در دوران مدیریت قبلی در شهرداری تهران حضور داشتند در شرایط کنونی نیز در شهرداری مشغول به فعالیت هستند و در تیم ما قرار دارند. برآیند بنده این است که اگر این دوره عملکرد خوبی داشته باشد باید قابل‌دفاع باشد. این نتیجه وعده‌هایی است که گروه‌ها و احزاب سیاسی به مردم داده‌اند و باید به این وعده‌ها پایبند باشند. بنده نیز در زمانی که قرار بود از شورای شهر رأی اعتماد بگیریم وعده‌هایی دادم که به صورت طبیعی باید به این وعده‌ها پایبند باشم و به آنها عمل کنم. این مسأله نیز لزومأ به معنای نگاه سیاسی به عرصه‌های کارشناسی نیست. ما تلاش کردیم این دو رویکرد را از هم متمایز کنیم.
آیا ملاحظاتی که درباره نهادهای نظارتی روی شهرداری تهران وجود داشته باعث شده شما در این دوره دست به عصا حرکت کنید یا اینکه شرایط مدیریت شهری به اندازه‌ای سخت بوده که نمی‌توان انتظار عملکرد بهتری از شهرداری تهران داشت؟ مدیریت شما به چه میزان تحت‌تأثیر ملاحظات نهادهای نظارتی بوده است؟
همه این مسائل با هم وجود داشته است. بنده به عنوان دبیر شورای عالی شهرسازی و به عنوان یک نهاد نظارتی اظهاراتی را مطرح می‌کردم. بدون‌تردید موضوع نظارتی با شرایط مدیریت اجرایی متفاوت است. البته در مقام اجرا هیچ‌کدام از اظهاراتی را که در زمان نظارت می‌زدم، پس نگرفتم و همچنان نیز به آنها اعتقاد دارم. از جمله توقف تراکم‌فروشی که این اتفاق در دوران مدیریت بنده در شهرداری تهران رخ داد. در مقام اجرا شما با کسانی مواجه هستید که تلاش می‌کنند روی تصمیمات شما تأثیر بگذارند. دستگاه‌های نظارتی و شورای شهر و نهادهای بیرونی از جمله دستگاه‌هایی هستند که روی مدیریت شهر تهران حساسیت دارند و تلاش می‌کنند روی تصمیم‌گیری‌ها تأثیرگذار باشند. باید بین موضع صف و ستاد تفکیک قائل شد. این در حالی بود که بنده در شرایطی مدیریت شهر تهران را برعهده گرفتم که به شدت در تنگنا بودیم. از طرف دیگر قول‌هایی داده بودیم که باید به این قول‌ها نیز عمل می‌کردیم. به عنوان مثال ما قول داده بودیم میزان وابستگی شهر تهران را به منابع ناپایدار کم کنیم. امروز بنده عنوان می‌کنم تا شش درصد در این زمینه موفق عمل کرده‌ایم. در دوره مدیریت بنده در شهرداری تهران پروانه‌ای خارج از طرح تفضیلی صادر نشد. این در حالی است که در دوران مدیریت آقای قالیباف در شهرداری پروانه‌ای در منطقه چهار وجود داشت که به صورت دستی نوشته شده بود و در سیستم وارد نشده بود. پروانه‌ای در سیستم ثبت نمی‌شود که خلاف طرح تفضیلی باشد.
تعداد پروانه‌هایی که در سیستم ثبت نمی‌شد زیاد بود؟
تعداد این‌گونه پروانه‌ها کم نبود و بیشتر شامل برج‌های بلند تهران می‌شد. حتی برخی از این برج‌ها فاقد کمیسیون ماده پنج بود. در بسیاری از پــــروژه‌های عظیم تهران این ضوابط رعایت نشده بود. اتفاقا این پروژه‌ها از جمله پروژه‌هایی هستند که مردم از آنها شاکی‌اند. شکایت مـــردم نیز به دلیل عـــدم‌ارائه خدمات نیست؛ بلکه به دلیل گــــره‌های ترافیکی اســــت که در سطح شهر ایجاد کرده است. به عنوان مثال در اتوبان شهید ستاری پروژه‌ای وجود دارد که یک گره ترافیکی بزرگ در منطقه ایجاد کرده و منطقه را از نظر ترافیکی قفل کرده است. ما تلاش کرده‌ایم در این دوره به این مسأله انضباط بدهیم. به همین دلیل ما به‌رغم مشکلاتی مانند تحریم و کرونا سختگیری‌هایی نیز نسبت به خود داشته‌ایم. امروز بنده می‌توانم ادعا کنم شهرداری تهران پروانه‌ای خارج از طرح تفضیلی صادر نمی‌کند و تراکم‌فروشی را در تهران متوقف کرده‌ایم.
عمق فساد اقتصادی در زمانی که شما تصدی شهرداری تهران را برعهده گرفته‌اید، به چه میزان بوده و در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید!؟
به اعتقاد بنده شهرداری تهران بزرگترین سازمان اجرایی کشور از منظر محدوده جغرافیایی است. در چنین سازمان گسترده‌ای نیز احتمال پرتی مالی وجود دارد. با این وجود آنچه اهمیت دارد این است که مدیریت ارشد شهرداری تهران نسبت به این موضوع حساسیت داشته باشد.
آیا این حساسیـــت در دوران مدیریت آقای قالیباف وجود داشت؟
بنده عواملی مشاهده نکردم که این حساسیت‌ها وجود داشته باشد. ضمن اینکه پرتی‌های مالی نیز در این دوره از مدیریت شهر تهران بیشتر از یک درصد بوده است. در این دوران به هر نسبت که از ستاد مرکزی مدیریت شهری دور می‌شدیم به همان نسبت میزان نظارت‌ها نسبت به وضعیت مالی کاهش پیدا می‌کرد. بنده دوران قبل از سال۹۲ را دوره‌ای می‌نامم که مانیتورینگ کشور خاموش بود. به همین دلیل نیز اتفاقاتی مانند پدیده شاندیز رخ داد که به دلیل خاموش کردن مانیتورینگ در کشور بود. پس از سال۹۲ سازمان بازرسی کشور به خصوص در زمینه بلندمرتبه‌سازی‌ها از ما بازخواست کرد که چرا ما مانع این کار شده‌ایم. دستگاهی که باید کار را به مسیر قانونی بازمی‌گرداند از ما بازخواست می‌کرد. بنده در واکنش به این بازخواست عنوان کردم که ما در حال انجام وظیفه قانونی خود هستیم. خوشبختانه در شرایط کنونی عملکرد ما توسط دستگاه‌های نظارتی نیز تأیید می‌شود.
یکی از انتقاداتی که به دوران عملکرد مدیریـــت شما در شهرداری تهران وارد می‌شود عملکرد شهرداری در زمینه فرهنـــــگی و اجتماعی است. منتقدان بر این باورنــــد که مهمتریـــن اقدامات شهرداری در زمینــه فرهنگی تــغییر نام کوچه‌ها و خیابان‌ها بوده است. موضع شمـا در این زمینه چیست؟
نام‌گـــــــذاری خیابان‌ها و کوچه‌ها یکــــی از وظایــف شـورای شهـــر است و برای این کار یک پروسه تعریف شده است. در این زمینه افراد و گروه‌های مختلف پیشنهاد مطرح می‌کنند. ممکن است این پیشنهاد توسط یک خانواده شهید دریک کوچه و خیابان باشد یا اینکه ممکن است توسط نهادهای دیگر صورت بگیرد. به عنوان مثال در هفته اخیر که سردار حجازی دعوت حق را لبیک گفتند سپاه پاسداران پیشنهاد کرده یکی از خیابان‌های تهران به نام ایشان نام‌گذاری شود. این پیشنهاد در کمیته‌های مربوطه بررسی می‌شود و در نهایت نسبت به آن تصمیم‌گیری می‌شود. در این زمینه ما تعیین‌کننده نیستیم؛ بلکه دارای نماینده هستیم. واقعیت این است که در شرایطی که ما با کمبود بودجه مواجه هستیم معمولأ بخش‌های نرم‌افزاری مظلوم‌تر واقع می‌شوند. حوزه فرهنگی- اجتماعی در شهرداری تهران حوزه بسیار گسترده‌ای است. ما در ۳۵۰محله تهران دارای سرای‌محله یا فرهنگ‌سرا هستیم. در چنین شرایطی بضاعت ما برای بودجه‌رسانی به همه این بخش‌ها کافی نبوده و به همین دلیل موفق به این کار نشده‌ایم. البته در این زمینه تلاش‌های زیادی صورت گرفته است. بنده به جرأت عنوان می‌کنم که اقدامات اجتماعی که شهرداری تهران در این شهر انجام می‌دهد، از سازمان بهزیستی به عنوان یک ارگان دولتی که در سطح کشور انجام می‌شود، بیشتر و باکیفیت‌تر است. همچنین اقدامات ما در زمینه کودکان کار و آموزش فرهنگ شهروندی قابل‌توجه بوده است.
چرا عملکرد شما در این زمینه‌ها نمود بیرونی نداشته است؟
بنده اعتقاد دارم اگر کار را بدون سروصدا اما موثر انجام بدهید خودش برای خودش تبلیغات ایجاد می‌کند.
چرا به‌رغم اینکه شورای شهر تهران خیابان‌هایی را به نام مهندس بازرگان و استاد شجریان نام‌گذاری کردند اما این اقدام به دلیل مخالفت‌های صورت گرفته تحقق پیدا نکرده است؟
در این زمینه ما همه تلاش خود را انجام داده‌ایم. این در حالی است که در زمان درگذشت استاد شجریان شهرداری تهران تنها ارگانی بوده که در این زمینه فعالیت داشته است. به هر حال وزارت ارشاد نیز باید در این زمینه فعالیت می‌کرد که چنین اتفاقی رخ نداد. برخی با نام‌گذاری خیابانی به‌نام استاد شجریان و مهندس بازرگان مخالف هستند و ما نیز بنای درگیری و ایجاد هزینه برای مدیریت شهری تهران را نداریم و به همین دلیل اقدامی انجام نداده‌ایم که حاشیه ایجاد شود. در عین حال معتقدیم باید جایگاه بزرگان فرهنگی کشور حفظ شود و به همین دلیل تلاش خود را در این زمینه انجام خواهیم داد.
رئیس شورای شهر به خاطر عملکرد مدیریت شهری در دوره پنجم از مردم عذرخواهی کرده است. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
آقای هاشمی دارای ادبیات خاص خود هستند و انتظار بالایی دارند. با این وجود اظهارات ایشان جنبه مثبت هم داشت. از جمله اینکه در این دوره شهر به صورت ارزان‌تر مدیریت شده و انضباط مالی و کالبدی در شهر حاکم شده است. ایشان در این زمینه بابت کارهایی که انجام نشده، از مردم عذرخواهی کرده‌اند. در چنین شرایطی یکی از روزنامه‌های کشور با انگیزه خاص اظهارات آقای هاشمی را به شکل دیگری انعکاس داده بود. بنده در این زمینه صادقانه برخورد می‌کنم. ما همواره مدیون مردم هستیم و باید بابت ضعف‌ها و نقصان‌هایی که وجود دارد از آنها عذرخواهی کنیم. کسی نمی‌تواند مدعی شود در سازمان بزرگی مانند شهرداری تهران نقطه ضعفی وجود ندارد و از سوی دیگر کسی هم نمی‌تواند مدعی شود عملکرد شهرداری دارای نقطه قوت نیست. بهترین راه این است که با مردم صادق باشیم و نسبت به عملکرد مثبتی که وجود داشته است، به محضر شریف مردم گزارش ارائه کنیم و نسبت به کمبودها و نقصان‌ها نیز از آنها عذرخواهی کنیم. در این زمینه دو جنبه وجود دارد. نخست اینکه ما چه منابعی در اختیار داشته‌ایم و با توجه به این منابع چه عملکردی نشان داده‌ایم که معتقدم در این زمینه عملکرد ما قابل‌دفاع است. جنبه دیگر این است که مردم از ما چه انتظاری داشته‌اند که ما نتوانسته‌ایم انتظارات مردم را برآورده کنیم که در این زمینه باید از مردم عذرخواهی کنیم.
در گمانه‌زنی‌های انتخابات ریاست‌جمهوری نام شما نیز به عنوان یکی از کاندیدای احتمالی مطرح می‌شود. آیا برنامه‌ای برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری دارید؟
خیر؛ بنده هیچ برنامه‌ای برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی ندارم. با توجه به مشکلات امروز کشور نیز تمایلی برای این کار ندارم. امروز کشور در وضعیت عادی قرار ندارد و به همین دلیل اگر کسی واقعا برای حل مشکلات کنونی کاندیدای انتخابات می‌شود، ایثار کرده است.
حضور شهردار تهران در جلسات هیات وزیران چه پیامدهایی برای مدیریت شهری داشته است؟ رویکرد آقای روحانی در این زمینه به چه صورت بوده و چرا شما در ماه‌های اخیر در جلسات دولت شرکت نمی‌کنید؟
آقای روحانی به ما لطف داشتند. حضور شهردار تهران در جلسه هیات دولت به دلیل گستردگی شهرداری تهران و ارائه خدمات گسترده بیشتر برای دولت مفید خواهد بود. به عنوان مثال پس از شب یلدا در سال۹۳ بنده گزارشی را در هیات دولت ارائه کردم که میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران به چه میزان در کاهش فشار اقتصادی به مردم تأثیرگذار بوده است. گزارشی که در نهایت با عنایت رئیس‌جمهور همراه شد. درباره عدم‌حضور در جلسات اخیر نیز باید عنوان کنم در گذشته از طرف هیات دولت برای بنده دعوت‌نامه ارسال می‌شد که در ماه‌های اخیر این اتفاق رخ نداده و برای بنده دعوت‌نامه ارسال نشده است. موضوع اختلافی بین شهرداری و دولت نیز مربوط به زمین متعلق به نهاد ریاست‌جمهوری در جماران است که به نظر می‌رسد به همین دلیل دیگر برای بنده دعوت‌نامه برای حضور در جلسات دولت ارسال نمی‌شود.
نظر شما