پرداخت عوارض؛ مهمترین شیوه مشارکت شهروندان در اداره شهر

به گزارش شهر، سال‌های زیادی از زمانی که دولت به شهرداری برای تامین هزینه‌ها کمک مالی می‌کرد گذشته است، از سال ۱۳۶۴ بود که با تصویب قانون «خودکفایی شهرداری‌های کشور» که در سال ۱۳۶۲ به تصویب رسیده بود، کمک‌های دولتی به شهرداری‌های کشور کم و کمتر شد. از آن زمان تاکنون منابع درآمدی شهرداری‌ها آب رفت و پدیده‌ای به نام شهرفروشی شکل گرفت. در این میان اما، نقش شهروندان در اداره شهر بیش از گذشته پررنگ شد و مدیریت شهری سعی کرد تا مشارکت شهروندان در انجام پروژه‌های شهری را با دریافت عوارض شهری جلب کند.

نخستین عوارض شهری در سال ۱۳۴۷ از شهروندان دریافت ‌شد و هم اکنون با تغییراتی که در دهه ۱۳۸۰ در آن ایجاد شد، تحت عنوان چهار قبض (نوسازی، خدمات پسماند مسکونی و غیرمسکونی، کسب و پیشه) میان شهروندان تهرانی توزیع می‌شود. فرمول محاسبه عوارض را وزارت کشور می دهد و شورای شهر تهران هم آن را تایید می کند. عدد فرمول‌ها نرخ پایه ثابتی دارند و هر سال به روز می‌شود، مثلا در محاسبه عوارض نوسازی هزینه فرمول تابع قیمت ارزش منطقه ای املاک است، یعنی اگر اگر قیمت منطقه ای تغییر کند، مبلغ قبوض هم تغییر می‌کند.  

قبض‌هایی که از سوی شهرداری تهران در منازل شهروندان توزیع می‌شود، در چهار دسته قرار دارند؛ عوارض نوسازی، بهای خدمات پسماند مسکونی، بهای خدمات پسماند غیر مسکونی و عوارض کسب و پیشه. این قبض‌ها با توجه به مصوبه هیات وزیران برای عوارض نوسازی و با فرمول تعیین شده، چاپ و توزیع و بهای خدمات مدیریت پسماند از طریق مصوبه شورای شهر تهران محاسبه و توزیع می شود.

عوارض از همه مالکان املاک مسکونی و غیر مسکونی دریافت می‌شود و در حوزه نوسازی مالک مسئول پرداخت عوارض و در زمینه بهای خدمات پسماند هم  بهره‌بردار مسئول قانونی است.

قبض‌ها یا عوارض شهری چگونه محاسبه می‌شود؟

عوارض نوسازی با محاسبه ارزش ملک، مساحت زمین و ارزش ساختمان به دست می‌آید. عوارض کسب و پیشه هم بر اساس مساحت واحد غیرمسکونی، عوارض پایه، ضریب راسته‌های تجاری پر رونق در معابر خاص ضریب مراکز ویژه تجاری و اداری و قیمت منطقه‌ای (آخرین ارزش معاملاتی املاک موضوع ماده ۶۴ قانون مالیاتهای مستقیم) محاسبه می‌شود. «بهای خدمات»، از ابتدای سال ۱۳۸۱ بر اساس مصوبه شورای شهر تهران برقرار شد که همه املاک مسکونی و غیرمسکونی را در برمی‌گرفت؛ اما از ابتدای سال ۱۳۸۶ بر اساس قوانین و اسناد بالادستی نام آن از «بهای خدمات» به «بهای خدمات مدیریت پسماند» تغییر و نحوه محاسبه آن نیز تغییر کرد. این عوارض بر اساس بعد خانوار شهری تهران، سرانه تولید پسماند در شهر تهران، هزینه جمع آوری و حمل و نقل یک کیلوگرم پسماند عادی شهری در شهر تهران، هزینه دفع یک کیلوگرم پسماند عادی شهری در شهر تهران و البته ضریبی تشویقی برای گسترش تفکیک از مبدأ محاسبه می‌شود.

بهای خدمات مدیریت پسماند غیرمسکونی بر اساس آخرین تغییراتی که در سال ۱۳۹۷ اعمال شد، با محاسبه بهای خدمات مدیریت پسماند غیرمسکونی در شهر تهران، متوسط تولید پسماند در هر گروه شغلی، هزینه جمع آوری و حمل و نقل یک کیلوگرم پسماند عادی شهری در شهر تهران، هزینه دفع یک کیلوگرم پسماند عادی شهری در شهر تهران، مساحت واحد غیرمسکونی  و ضریب تشویق جهت گسترش تفکیک از مبدأ به دست می‌آید.

معافیت‌های پرداخت عوارض

البته شهرداری تهران در محاسبه این چهار عوارض برای برخی مکان‌ها و مشاغل معافیت‌هایی دارد؛ مثلا مسجدها، حسینیه‌ها، تکیه مذهبی، اماکن مذهبی، اقلیتهای دینی ( زرتشتی ، کلیمی ، مسیحی) و مدارس (ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش­دانشگاهی) از پرداخت عوارض خدمات مدیریت پسماند معاف هستند.  

یا مثلا، همه مراکز آموزشی، درمانی، فرهنگی،  اجتماعی، ورزشی و خدماتی فقط ۳۵ درصد از عوارض کسب و پیشه را پرداخت می‌کنند. علاوه بر این معافیت‌ها، پرداخت عوارض نوسازی، کسب و پیشه و بهای خدمات مدیریت پسماند (مسکونی و غیرمسکونی) به صورت اقساط هم امکان‌پذیر است، به طوری که شهروندان می‌توانند در حداکثر پنج قسط عوارض خود را در طول سال پرداخت کنند.

شهروندان تهرانی برای پرداخت عوارض این چهار قبض، چهار راه دارند؛ درگاه اینترنتی شهرداری تهران به آدرس www.tehran . ir و یا tax.tehran.ir، سامانه تلفنی۱۳۷، سامانه تهران من و  همچنین کد دستوری #۱۳۷* و پرداخت حضوری است.

خبرنگار: فریبا رحمانی