به گزارش خبرنگار شهر، بهشت زهرا (س) سازمانی بود که از روزهای اول شیوع کرونا با مشکلات این بیماری دست به گریبان شدند. مدیریت بیماران فوت شده براثر کرونا آسان نبود چرا که روزهای اول این بیماری ناشناخته بود و خدمات رسانی به خانواده فوت شدگان بسیار سخت.
از ابتدای اسفند ماه ۱۳۹۸ بحرانی غیر قابل تصور و بی سابقه در طول ۵۰ سال اخیر سازمان بهشت زهرا (س) صورت پذیرفت که این سازمان با برنامه ریزی مناسب از همان ساعات و روزهای اولیه تمهیدات مناسبی را در جهت مهار این بحران بین المللی در کنار سایر کادر درمان در پیش گرفت. این بحران دارای سه ویژگی مهم و اساسی بود؛ اولا کرونا بحرانی بی سابقه در طول تاریخ بهشت زهرا (س) بود و طول حیات بهشت زهرا(س) مشابه آن وجود نداشته است.
دوما، به لحاظ عدد و رقم بحران غیرقابل تصور بوده و در برخی از روزها عدد و رقم متوفی کرونایی قریب به ۱۸۰ می رسید. در آبان ۹۹ تعداد متوفیان ثبت شده به ۱۸۰ نفر رسید این در حالی بود که حدود ۲۰۰ متوفی عادی شهر تهران نیز فوت کرده بودند. سومین ویژگی کرونا این که دیگر بحران های کشور، مدیریت اجساد در عرض یک روز، دو روز یا حداکثر هفت روز به پایان می رسید اما بحران کرونا حدود ۱۶ ماه است که جریان دارد و انتها و پایان آن نیز معلوم نیست. در بیش از یک سال اخیر پرسنل تلاش گر و شریف سازمان بهشت زهرا (س) اقداماتی جهت کاهش آلام بازماندگان فوت شدگان کرونا و تکریم فوت شدگان انجام داده اند. سعید خال مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) اهم این اقدامات را در گفتگو با شهر تشریح کرد که از نظرتان می گذرد:
- در روزهای اول که کرونا وارد کشور شد، اقدامات بهشت زهرا (س) چگونه تغییر کرد؟
مدیریت سازمان بهشت زهرا (س) در اواخر بهمن ماه ۱۳۹۸ با پذیرش اولین متوفی کرونا با توجه به تجربیات گذشته وارد فاز پیش بینی و طراحی تمهیدات لازم جهت پیشگیری و مقابله با بحران احتمالی قبل از همه دستگاه ها و ارگان ها شد. در همان ساعات اولیه تشخیص بحران احتمالی با تشکیل ستاد بحران و برگزاری جلسات کارشناسی در ممیزی بحران از روش های منظمی برای پیش بینی همه احتمالات و نقاط بحران‌خیز و آسیب‌پذیر استفاده و در نهایت برای اولین بار دستورالعمل و شیوه نامه درون سازمانی عملیات مدیریت اجساد بر اساس تجربیات ۴۵ ساله سازمان بهشت زهرا(س) به صورت ایزوله در جهت حفظ سلامت پرسنل و شهروندان قبل از همه دستگاه های اجرائی و مرتبط کشورتدوین شد.
اولین تصمیم ها برای مواجهه با کرونا در بهشت زهرا (س)
- برنامه اقتضایی سازمان بهشت زهرا(س) برای مواجهه با اپیدمی کرونا چه بود؟
با توجه به ویژگی بی سابقه و غیرقابل تصور بودن بحران کرونا برنامه‌های اقتضایی در سه سطح مدیریتی، شرعی و مذهبی، بهداشتی و مراقبتی، تدوین شد. برای مواجهه با بحران کرونا با پیش بینی همه ابعاد احتمالی بحران در قالب یک مجموعه برنامه پشتیبانی درون سازمانی تدوین شد و برنامه‌های اقتضایی به گونه‌ای تنظیم شد تا کلیه علایم هشدار دهنده و مخاطره آمیز شناسایی و در جهت کنترل وضعیت بحرانی پیش‌بینی های لازم صورت گرفت. در تنظیم برنامه اقتضایی به جزئیات امور توجه ویژه شد به طوری که پیش بینی های لازم جهت پشتیبانی و خرید تجهیزات مورد نیاز انجام شد.
- آیا برای دفن متوفیان کرونا از نظر مراجع و علما استفاده شد؟
سازمان بهشت زهرا (س) با درک اهمیت موضوع علی رغم پیچیدگی و ناشناخته بودن ابعاد بحران کرونا و ترسی مضاعف که جامعه را تحت تاثیر قرار داده بود با دغدغه مندی در حوزه های شرعی و دینی با رایزنی ابتدایی در همان ساعات و روزهای اولیه با دفاتر علما و مراجع و اخذ استفتائات و فتاوای لازم به ویژه از دفتر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در جهت اجرای کامل فتوی ولی امر مسلمین جهان و رعایت کامل مسائل شرعی اقدام کرد.
مدیریت سازمان بهشت زهرا (س) با تشکیل کمیته تخصصی در حوزه مسایل شرعی و تعیین یک نفر روحانی آگاه و با تجربه به عنوان ناظر دائمی جهت امور شرعی متوفی ناشی از بیماری کرونا به عنوان نماینده ویژه جهت نظارت بر کلیه امورات شرعی متوفیان کرونا موجب تکریم و تعظیم به خانواده‌ها و شهروندان داغدار و متالم در این شرایط شد.
مصاحبه حجت الاسلام فلاح زاده با خبرگزاری ایرنا در مورخه ۱۳۹۸/۰۶/۱۲ و تقدیر از عملکرد به موقع و پیگیری‌های سازمان بهشت زهرا(س) در امورات شرعی و تجهیز میت موکد موفقیت و عملکرد به موقع مدیریت سازمان بهشت زهرا(س) در این خصوص است.
پروتکل های بهداشتی برای عدم انتشار ویروس کرونا
- با توجه به حجم بالای مراجعه کنندگان سازمان بهشت زهرا(س) برای حفظ سلامت پرسنل و مراجعه کنندگان چه اقداماتی انجام داده است؟
با توجه به لزوم قابلیت ارائه واکنش سریع و آگاه کردن به موقع و اثربخش کارکنان سازمان و مراجعه کنندگان و شهروندان از شرایط و ویژگی های این بحران جهانی سازمان بهشت زهرا(س) اقدام به برگزاری دوره های آموزشی فشرده کرد.
این آموزش‌ها درباره اقدامات بهداشتی و مراقبتی جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا در مرحله اول جهت پرسنل شاغل در مجتمع عروجیان به ویژه کارکنان شاغل در سالن های تطهیر، راننده های آمبولانس‌های حمل متوفی، واحد خاکسپاری و مرکز پذیرش عروجیان و در مرحله بعد نیروهای خدماتی سازمان بهشت زهرا (س) و سایر کارکنان اداری و مدیریتی شد.
سوله های مدیریت بحران مستقر در سازمان بهشت زهرا (س) جداسازی، ایزوله، تجهیز و آماده سازی شد. اختصاص این مکان برای ورود متوفیان کرونا و اقدامات لازم در این سایت به منظور جداسازی و مشخص کردن یک تیم ایزوله همچنین تجهیز پرسنل مجتمع عروجیان به ویژه کارکنانی که در صف اول مواجهه و برخورد با کرونا قرار دارند جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و اقدامات مراقبتی و بهداشتی ویژه در این زمینه از قبیل توزیع ماسک رایگان بین شهروندان، مراجعین و پرسنل سازمان جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و طراحی سیستم جدید ضد عفونی به صورت بومی با استفاده بهینه از مه‌پاش‌ها و امکانات موجود جهت ضد عفونی کردن محوطه‌های عمومی سازمان بهشت زهرا (س)به صورت هر ۴ ساعت یکبار در ابتدای بحران و سپس به صورت برنامه زمان بندی در طول روز از جمله اقدامات در سطح آموزش و مراقبتی صورت پذیرفت.
از جمله اقدامات دیگر در این حوزه می توان به ضد عفونی آمبولانس‌ها جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و اقدامات مراقبتی و بهداشتی، ضد عفونی کردن محوطه عروجیان، ضد عفونی خودروهای سرویس پرسنل سازمان بهشت زهرا )س(، ضد عفونی خودروهای برقی، ضد عفونی سالن‌های تطهیر متوفیان ضدکرونایی، ضد عفونی سرویس های بهداشتی، تهیه و انتشار بروشور جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و توزیع در بین همکاران و نصب در محل های پر تردد جهت آگاهی شهروندان اشاره کرد.
بهشت زهرا (س) مکانی امن در زمان شیوع کرونا
- شما با وزارت بهداشت و متولیان بهداشت کشور نیز همکاری های لازم را داشتید. این همکاری چگونه صورت گرفت؟
سازمان بهشت زهرا(س) در گام بعدی با تشکیل جلسه تخصصی تیم کارشناسی این سازمان با وزارت بهداشت، معاونت دانشگاه های شهید بهشتی، علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی تهران، اورژانس کشور و پزشکی قانونی تهران اقدام به برگزاری نشست های تخصصی در راستای هم افزایی و تنظیم دستورالعمل های بهداشتی و مراقبتی کرد. علاوه بر آن بهشت زهرا (س) با در اختیار قرار دادن تجربیات خود در این خصوص زمینه تدوین دستورالعمل های بهداشتی و مراقبتی برای کل کشور را فراهم کرد.
نتیجه این جلسات و این پیگیری ها حضور دائمی نماینده وزارت بهداشت در سازمان بهشت زهرا(س) و نظارت مستقیم جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و اقدامات مراقبتی ویژه شد. سازمان بهشت زهرا(س) به عنوان تنها مرجع تجربیات خود را در اختیار سایر آرامستان‌های کشور قرار داده و آموزش های لازم به مدیران و کارکنان سایر آرامستان‌های کشور نیز در دستور کار بهشت زهرا(س) قرار گرفت.
- سازمان بهشت زهرا (س) چگونه به یک نقطه امن کرونا تبدیل شد؟
اوج رعایت ملاحظات بهداشتی در بهشت زهرا(س) نقطه ای بود که نه تنها این سازمان به نقطه شیوع کووید۱۹ تبدیل نشد بلکه به عنوان نقطه امن در کاهش و تقلیل ابتلا معرفی شد. این موضوع یک افتخار بین المللی است. همه کارها در سازمان بهشت زهرای تهران بر اساس نظم و اصول حاکم بر کرامت، رسوم تشریفات و البته بدون کم و کاستی صورت گرفت که تبلور تجلی یک زنجیره مدیریتی کامل محسوب می شود.
از طرف دیگر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و صیانت از شهروندان که برنامه راهبردی سازمان بهشت زهرا(س) بود، به خوبی محقق شد. در این بحران هیچ دغدغه ای در زمینه سرایت بیماری از بهشت زهرا(س) در ذهن اعضای ستاد ملی مبارزه با کرونا وجود نداشت.
تجهیزات کرونایی در بهشت زهرا (س)
- آیا تجهیزات بهشت زهرا (س) برای مقابله با این بحران کافی بود و تجهیزاتی به این سازمان افزوده شد؟
بعد از برگزاری جلسات کارشناسی، مجتمع عروجیان به سردخانه بزرگ کانتینری ۴۰ فوتی و سه دستگاه سردخانه کندویی جهت پشتیبانی از سرد خانه مرکزی تجهیز و از سیستم سردخانه شهر تهران جداسازی شد.
تجهیز و آماده سازی سوله های بحران مستقر در بهشت زهرا (س) و اختصاص ۲ دستگاه کانتینر ۱۲ متری یخچال دار با هماهنگی ستاد معراج شهدا جهت پشتیبانی از سردخانه مرکزی سازمان، طراحی و ساخت به فوریت در عرض ۲۴ ساعت نوار نقاله جهت انتقال اجساد به داخل کانتینر و سایت ایزوله کرونا و جدا سازی، تجهیز و آماده سازی فضاهای جداگانه مستقر در نزدیکی سایت اصلی بهشت زهرا (س) و تفکیک جنازه‌های عادی تهران از متوفیان کرونا و اختصاص این مکان برای ورود متوفیان کرونا و اقدامات لازمی بود که در زمان کوتاه انجام شد. همچنین خرید تجهیزات مناسب مراقبتی و بهداشتی برای پرسنل و مراجعه کنندگان، پیش بینی های لازم برای خرید کفن، سدر، کافور و سنگ لحد انجام شد.
پیش بینی های لازم جهت ایجاد قبور جدید با حمایت بازرس کل امور وزارت کشور و شهرداری های سازمان بازرسی کل کشور به صورت قانونی با دریافت مجوز ویژه از هیات مدیره سازمان به فوریت صورت گرفت.
چگونگی شستشوی متوفیان کرونایی
- با توجه به ناشناخته بودن و ترس از ویروس کرونا، چطور برای اولین بار کار تغسیل با آب متوفیان کرونایی را انجام داده اید؟
پس از جلسه تصمیم سازی درباره احکام متوفیان از بیماری کرونا که در تاریخ ۱۲/۱۲/ ۱۳۹۸ در دانشگاه علوم پزشکی قم با رویکرد بررسی تغسیل و شستشوی با آب متوفیان کرونا تشکیل شد و سه شرط فراهم شدن لباس و تجهیزات کاملاً ایمنی و بهداشتی برای غسالها، منظور کردن غسال خانه ای جداگانه برای متوفیان کرونایی دور از شهر و تعبیه چاهی برای غساله های آب غسل به شرط ضد عفونی آن تحقق شدن تغسیل را الزامی دانست. سازمان بهشت زهرا (س) به فوریت اولین جلسه همکاری و هم افزایی با سردار یزدی، فرمانده سپاه حضرت رسول اکرم (ص) تهران و سردار حسن زاده، فرمانده سپاه حضرت سیدالشهدا (س) و سایر نهاد ها و دستگاه های ذیربط را برگزار کرد تا تمهیدات لازم جهت تطهیر اموات کرونا در صورت فراهم شدن شرایط بهداشتی و شرعی مورد اشاره را برگزینند.
سازمان بهشت زهرا (س) در فاصله زمانی چند ساعته فضای مناسب را در اختیار سپاه قرار داد تا امکانات مناسب برای مقدمات شستشوی متوفیان کرونا فراهم شود.
در نهایت با پذیرش مسئولیت از طرف سازمان بهشت زهرا (س) پس از نشست مورخ ۱۵ فروردین در محل پزشکی قانونی کهریزک جهت اجرای حداکثری فتوی مقام معظم رهبری از روز شنبه مورخ ۱۶ فروردین ماه ۱۳۹۹ کار شستشوی با آب متوفیان کرونا در تهران به صورت یکپارچه در سالن های تطهیر سازمان بهشت زهرا(س) با حضور طلاب جهادی در کنار پرسنل سازمان بهشت زهرا(س) آغاز شد.
داوطلبانی که به کمک متوفیان کرونا رفتند
- کانون تطهیر کنندگان داوطلب و نیروهای جهادی در این بحران چه اقداماتی انجام دادند؟
سازمان بهشت زهرا (س) از روز شنبه مورخ ۱۶ فروردین ماه ۱۳۹۹ همزمان با آغاز کار شستشوی با آب متوفیان کرونا در تهران به صورت یکپارچه زیر ساخت های لازم جهت حضور طلاب جهادی را با هماهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران فراهم کرد.
بهشت زهرا(س) با برگزاری دوره های آموزشی فشرده برای طلاب جهادی و استفاده از ظرفیت کانون تطهیرکنندگان داوطلب که قبلا آموزش دیده و ثبت نام کرده بودند، این افراد را در کنار تطهیرکنندگان ثابت این سازمان قرار داد. کار تطهیر با تکریم خانواده های داغدار و به بهترین نحو ممکن انجام شده و هنوز هم این رویه ادامه دارد. شهروندانی که به بهشت زهرا (س) مراجعه می کنند در اوج سوگواری و بسیار متالم هستند، در این چنین شرایط روحی و روانی، صحبتی از رضایتمندی و توجه به فرآیند محوری و انجام امور با نظم و دقت، ممکن است گزاف باشد، اما وقتی مردم متاثر از مدیریت هوشمندانه و منظم بهشت زهرا (س) تقدیر می کنند و نظر سنجی ها نشان از رضایتمندی آنها دارد، می دانیم که وظیفه خود را به درستی و بهترین نحو انجام داده ایم.
به رغم تراکم شدید کار در بحران کرونا، حتی یک مورد گزارش مبنی بر انجام نشدن امور یا اینکه کار در بهشت زهرا(س) به زمان دیگری موکول شده باشد، وجود ندارد. این نشان می دهد اوج کرامت و تکریم خانواده سوگواران صورت گرفته است.
قابل توجه است که در شرایط بحران کرونا علاوه بر متوفیان عادی شهر تهران رتق و فتق متوفیان کرونا یک بار مضاعف کاری و خدمات رسانی برای سازمان بهشت زهرا( س) به همراه دارد. در این بین علاوه بر در نظر گرفتن مسائل بهداشتی و رعایت پروتکل ها، رعایت نکات شرعی و غسل متوفی با مشارکت طلاب جهادی امری بسیار مهم و ارزشمند است که نیاز به برنامه ریزی و مدیریت ویژه دارد.
نکته قابل توجه تدفین غریبانه فوتی ها از سوی بازماندگان بر اثر کرونا بود. حتی بعضی از خانواده‌های درجه یک هم به متوفی خود حتی نزدیک هم شدند اما کارکنان شریف و جهادگر بهشت زهرا (س) وارد عمل می شدند تا کار روی زمین نماند. حماسه آفرینی در سازمان بهشت زهرا(س)، مستند است و کلامی احساسی نیست.
کمک به تدفین متوفیان کرونایی دیگر ادیان الهی
- برای تدفین متوفیان کرونایی به سایر ادیان الهی عملکرد به چه شکل بود؟
اتحاد و همدلی و نیز کلید واژه‌های رایج در عصر کرونا است که اتفاقاً رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) نیز بارها به آن اشاره فرمود. این سازمان در رتق و فتق اموات کرونایی به یاری و کمک سایر ادیان الهی که در این موضوع مستأصل شدند، شتافت و پرسنل شریف و خدوم بهشت زهرا(س) با این اقدام خداپسندانه سبب انسجام، وحدت و همدلی بیشتر بین هموطنان و پیروان سایر ادیان الهی شد.
نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی با ارسال نامه ای خطاب به شهردار تهران از زحمات پرسنل و مدیریت سازمان بهشت زهرا (س) در همکاری به جهت امور کفن و دفن هموطنان کلیمی فوت شده در جریان بیماری کرونا تقدیر و تشکر کرد و این اقدام سازمان بهشت زهرا (س) حسن همزیستی و همدلی مردم موحد ایران دانست و ثابت کرد مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با پیروی از منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در اجرای کامل وحدت ملی گام بر می دارند.
خاکسپاری هزاران متوفی کرونایی بدون تشییع جنازه
- بسیاری از کشورهای پرجمعیت و حتی کشورهای توسعه یافته با چالش ها و مشکلاتی روبرو بودند. راهکار بهشت زهرا (س) برای مقابله با چالش ها چه بود؟
با شیوع کرونا، مدیریت اجساد در دنیا به چالش اساسی کشورهای مختلف جهان بدل شد. ترس از قربانیان این ویروس خیلی زود همه گیر شد و در کشورهای زیادی، هزاران نفر بدون تشییع جنازه با حضور خانواده‌های آنها، به خاک سپرده شدند.
به دلیل واگیری سریع این ویروس در کشور های پیشرفته دنیا برای این که بتوانند از شیوع بیشتر کرونا جلوگیری کنند، مکانهای مشخصی را در نظر گرفته اند و فوت شدگان را در گودال‌هایی قبر مانند به صورت دسته جمعی دفن می‌کنند. دفن اجساد کرونایی در کشورهای جهان و شمار بالای قربانیان کرونا در کشورها باعث شد تا ظرفیت سردخانه‌ها و گورستان‌ها در اکثر کشورها تکمیل شده و دولت‌ها مجبور شوند از گورهای دسته جمعی برای دفن اجساد استفاده کنند.
- آیا قطعه خاصی برای متوفیان کرونایی وجود دارد؟
قطعه خاصی برای خاکسپاری متوفیان کرونا در نظر گرفته نشد. دفن با کرامت و رعایت کامل نکات شرعی و بهداشتی در بهشت زهرای تهران به نقطه قوت نظام اسلامی تبدیل شد.
دفن متوفیان کرونایی طبق نظر و درخواست خانواده‌ها در هر نقطه و قطعه‌ای که درخواست داشتند انجام پذیرفت.
پرسنل بهشت زهرا (س) براثر کرونا فوت نکردند
- برای صیانت و حفظ از جان و سلامت پرسنل چه تدابیری اندیشیده شد؟
صیانت مدیریت سازمان بهشت زهرا (س) از کارکنان شاغل در این سازمان همچنین شهروندان و مراجعه کنندگان امر بسیار مهمی است، زیرا به دلیل شتاب و چالش های که در اپیدمی ها به ویژه کرونا وجود دارد، یکی از گروه‌های آسیب پذیر، پرسنل آرامستان‌ها هستند.
در بهشت زهرا ۹ مرحله غربالگری انجام شد. کارکنان سازمان بهشت زهرا (س) در این بحران حتی از دیدن خانواده‌هایشان نیز محروم بودند و مجبور شدند خود را در محل قرنطینه کنند، در حالی که همه دستگاه‌ها و نهادها ساعات فعالیت و کاری خود را کم و به دورکاری روی آورده بودند.
کارکنان سازمان بهشت زهرا(س) با حضور مضاعف و افزایش ساعات کاری خود موجب رضایتمندی و تکریم خانواده های داغدار و سربلندی و عزت برای ایران اسلامی شدند. حفظ جان و سلامت کارکنان بهشت زهرا(س) از ابتدای این بحران در دستور کار قرار گرفت و انجام آزمایش‌های دوره‌ای و غربالگری کارکنان سازمان بهشت زهرا (س)، همچنین نیروهای طلبه جهادی و پرسنل داوطلب باعث شد سازمان بهشت زهرا(س) هیچگونه تلفاتی در حوزه نیروی انسانی نداشته باشد.
- پرسنل بهشت زهرا (س) به کرونا مبتلا شدند؟
تعدادی از کارکنان سازمان به بیماری کرونا مبتلا شدند اما با تدابیر لازم بلافاصله از سیستم سازمانی خارج و در شرایط قرنطینه قرار گرفتند. آنها پس از طی کردن مدت نقاهت بیماری به سیستم خدمات رسانی و گردش کار سازمانی بازگشتند.
خبرنگار :پریسا هاشمی
نظر شما