به گزارش شهر و به نقل از روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، نشست علمی - تخصصی «ایمنی سازه‌ها و زیرساخت‌های شهری با رویکرد قابلیت اعتماد» با محوریت گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری با حضور محمدصادق خیرخواه، مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی؛ حسین شورورزی، دبیر پنل و مدیرگروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران؛ مهدی بنازاده، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ آزاد یزدانی، عضو هیات علمی دانشگاه کردستان؛ پیمان همامی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و کوثر یزدان نجاد، کارشناس گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری با مشارکت دانشگاه خوارزمی برگزار شد.
حسین شورورزی، دبیر پنل و مدیرگروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، نشست حاضر را نقطه آغازین همکاری‌های مشترک بین دانشگاه خوارزمی و مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران دانست و افزود: گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در راستای احصای نیاز و شناسایی مسائل و مشکلات مدیریت شهری، برگزاری سلسله رویدادهای دانش‌بنیانی را در دستور کار قرار داده است تا با جریان سازی علمی و ارائه راهکارهای فناورانه، گام‌های ارزشمندی در تحقق مدیریت یکپارچه و هوشمند شهری ایفا کنند.
در ادامه این نشست، محمدصادق خیرخواه، مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی، ضمن ارائه مفهوم قابلیت اعتماد، توجه ویژه به این حوزه در زیرساخت‌های شهری در دست طراحی و توسعه و همچنین زیرساخت‌های موجود را ضروری دانست.
خیرخواه در ادامه به اقدامات سازمان مشاور فنی و مهندسی شهرداری تهران در حوزه طراحی و ساخت، مطالعه و انجام آزمایشات کیفی جهت انجام عملیات عمرانی و موارد دیگر در راستای بهبود امور فنی و عمرانی و خودکفایی شهرداری تهران در این حوزه در بیش از سی سال اشاره کرد و افزود: در کلان‌شهر تهران ۷۷۰ پل در ۴۴۴ تقاطع رخنمون می‌کند که در مقایسه با سایر مراکز استان‌ها، رقم بسیار بالایی بوده و مسئولیت سنگینی برای مدیریت شهری در قبال این سرمایه‌های شهری ایجاد می‌کند. ارزیابی ایمنی لرزه‌ای بسیاری از پل‌ها با توجه به پهنه‌بندی پل‌های شهر تهران و تهیه طرح مطالعاتی بهسازی لرزه‌ای برای ۴۴ تقاطع از جمله اقدامات انجام شده سازمان مشاور در راستای رفع خطرات احتمالی پل‌ها و تقاطع‌ها است.
خیرخواه در ادامه به اهمیت حوزه تعمیر و نگهداشت با توجه به هزینه‌های بالای آن برای مدیریت شهری اشاره کرد و افزود: در این راستا ماتریسی با ۳ گام جهت تعمیر، نگهداری، بهسازی سازهای و لرزه‌ای پل‌های شهر تهران در سازمان مشاور تعریف شده است.
وی همچنین به اهمیت قابلیت اطمینان ساختمان‌های ملکی شهرداری تهران که باید در زمان بحران، خدمت‌رسانی مناسب و بی‌وقفه داشته باشند، اشاره کرد و افزود: در شهرداری تهران ۲۲۰۰ ساختمان ملکی وجود داردکه تهیه شناسنامه فنی و ایمنی برای این ساختمان‌ها با کمک تیمی از دانشگاه صنعتی شریف در دستور کار قرار گرفت و بر اساس دستور شهردار محترم کلان‌شهر تهران، برنامه‌های کوتاه مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های آسیب‌پذیر مورد توجه قرار گرفت. خیرخواه در انتها ابراز امیدواری نمود، با تهیه شناسنامه ایمنی برای کل شهر تهران و اهتمام کامل در جبران هزینه‌های ایمنی، گامی در راستای توسعه کلان‌شهر تهران برداشته شود.
در ادامه، حسین شورورزی، دبیر نشست تخصصی بر جایگاه فناوری‌های اطلاعات مکانی در مواجهه، پایش و مدیریت عدم قطعیت‌های سازهای و لرزه‌ای اشاره و تاکید داشت: با جمع‌آوری و اخذ و تولید داده‌ها با روش‌هایی از جمله مشاهدات زمینی، عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای، فتوگرامتری پهپادمبنا، سنجش از دور، تداخل سنجی راداری طی فرآیند پردازش، تحلیل و مدل سازی داده‌ها، اطلاعات جدید تولید می‌گردد که می‌تواند معیار و شاخص مهمی در تصمیم‌گیری‌های کلان مدیریتی ایفا نماید، که می‌تواند در طرح‌ریزی برنامه اقدام در دنیای واقعی و تکمیل چرخه فناوری بسیار موثر و کارا باشد.
در ادامه این نشست، مهدی بنازاده، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، به عدم قطعیت‌های لرزه‌ای در تخمین قابلیت اعتماد پذیری سازه‌ها و زیرساخت‌های شهری اشاره کرد و افزود: ارزیابی خسارت در مقیاس وسیع در کلان‌شهر تهران امری ضروری بوده و باید مورد توجه قرار گیرد. بنازاده همچنین به نقش توسعه شهرها و تغییر تقاضای جامعه و نیازهای بشر در تغییر ابزارهای طراحی سازه، پیش بینی خسارت و کنترل بحران و بهبود آن اشاره کرد و افزود: بسیاری از کدهای قدیمی در طراحی سازه‌ها برای برآورد عملکرد سازه، تجویزی بوده و ابزارهای طراحی مقاوم در برابر مخاطرات طبیعی و تکنولوژی های ساخت در حال تغییر مداوم و صریح تر شدن می باشند. وی خاطرنشان کرد: در خصوص تخمین خرابی سازه‌ها و زیرساخت‌های شهری نیز رویکردهای احتمالاتی با پیشرفت علم، ضروری دانسته شده و بدیهی است اختصاص بهینه بودجه برای پدیده های غیرقطعی امری دشوار است. بنازاده در ادامه به ریسک های مستقیم و غیرمستقیم متعدد در ارزیابی عملکرد بهینه بسیاری از پل‌های شهری اشاره کرد و فراهم سازی بسترهایی برای مدیران شهری جهت ارائه برنامه های عملیاتی و تصمیم‌گیری بهینه بر اساس ریسک یک پدیده غیرقطعی را ضروری دانست. عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر افزود: در زمان قبل، حین و پس از بحران نیاز به بستری برای تصمیم‌گیری یکپارچه و هدفمند با توجه به معیارها و شاخص های موجود داریم و آن بستر، GIS می باشد که می‌تواند به تصمیمات بهینه بعدی در شهرداری تهران منجر شود.
در ادامه نشست، آزاد یزدانی، عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان، اظهار داشت: روش های کلاسیک قابلیت اعتماد سازه‌ها بر مبنای فرضیات ساده ای نظیر ثابت در نظر گرفتن نرخ بارگذاری وارد بر سازه است و همچنین تغییرات دراز مدت در مقاومت بتن و فولاد بر اثر عوامل محیطی نادیده گرفته می شود. در حالیکه در اغلب موارد، اثرات بار و مقاومت در سازه‌ها، به صورت متغیرهای تصادفی و وابسته به زمان هستند. یزدانی در ادامه افزود: بار زنده وارد بر پل‌ها در بزرگراه‌ها به دلیل افزایش خودروها و ازدیاد ترافیک به صورت تدریجی در عمر مفید سازه افزایش پیدا می‌کند. همچنین فعال شدن گسل ها و تغییرات زمین شناختی منطقه نیز می تواند سبب تغییر در نرخ رویداد و شدت بار زلزله شود. از طرفی دیگر، زوال در مقاومت سبب کاهش مقاومت سازه در طول زمان می شود که گرمایش زمین و آلودگی هوا نیز از عوامل تشدید کننده زوال در مقاومت هستند. روند تغییرات بار و مقاومت با افزایش انتظار از رویداد زلزله در سال های آینده، سبب جابجایی سطوح عملکردی شده و سازه‌هایی که فکر می‌کردیم سالم هستند یا به خوبی مقاوم سازی شدند، شرایط مورد نظر را ندارند. این چالش ها باید در طراحی و مقاوم سازی سازه‌ها در کلان‌شهر تهران در آینده در نظر گرفته شوند.
پیمان همامی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، در ابتدای سخنرانی خود به بحث تعمیر و نگهداری پل‌ها بر اساس شاخص قابلیت اعتماد متغیر با زمان پرداخت. همامی به اهمیت موضوع با توجه به تعداد پل‌های موجود در کلان‌شهر تهران پرداخت و خرابی اعضای سازهای و تاسیساتی پل‌ها بر اثر خستگی، خوردگی، نشست، ضربه و سایر موارد را مهم ارزیابی کرد. عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی افزود: شرایط جوی خورندگی ساخت‌گاه پل و اثر بارهای متناوب عبور وسایل نقلیه از روی پل، از جمله موارد تاثیرگذار بر شاخص قابلیت اعتماد متغیر با زمان پل‌ها هستند. همامی در ادامه افزود: عوامل مختلفی بر تعیین مقاومت متغیر با زمان پل‌ها موثر هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. خستگی ناشی از تکرار بارگذاری و خوردگی ضخامت ورق ها، بر کاهش ظرفیت خمشی زمانی مقاطع مختلف پس از شروع دوره بهره برداری از پل‌ها و پیش‌بینی تغییر مقاومت در آینده تاثیرگذار هستند. طراحی آگاهانه و امکان دسترسی به طرحی اقتصادی با تامین حاشیه اطمینان کافی در طول عمر مفید سازه با کمی سازی عدم قطعیت‌های آماری و لحاظ نمودن دقت مناسب در طراحی سازه باید مورد توجه قرار گیرد. وی در ادامه خاطرنشان کرد: تعیین احتمال خرابی سازه در طول عمر سازه در ارائه برنامه تعمیر و نگهداری هوشمندانه و منعطف در طول زمان بهره برداری با توجه به اهمیت اعضاء در پایداری کل سازه تاثیرگذار خواهد بود. همامی، در ادامه به معرفی نرم افزار BI برای تحلیل قابلیت اعتماد که توسط دانشجوی دکتری وی، آقای مهرشاد قربانزاده تهیه گردید، پرداخت. نرم افزار مذکور به آدرس https://github.com/Mehrshad-Ghorbanzadeh/BI در دسترس است.
کوثر یزدان نجاد، کارشناس گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری در این نشست اظهار داشت: قابلیت اعتماد ویژگی بسیار مهم و تفکیک ناپذیر برنامه‌ریزی و طراحی کاربردی سیستم های مهندسی، از ساده ترین تا پیچیده ترین آنهاست و باید آگاهی از نقش ارزنده و مهم قابلیت اعتماد در ارزیابی ها وجود داشته باشد. وی در ادامه بر تاثیر تغییر اقلیم بر تجزیه و تحلیل قابلیت اعتماد سازه‌ها به خصوص در ساختمان‌های بلند مرتبه اشاره کرد و تغییرات آب و هوا را عامل مهمی در شکست طرح های مهندسی و نیاز به ارزیابی‌های مجدد دانست.
یزدان نجاد به اثرات بارش و تغییر درجه حرارت بر تغییر سرعت باد در ارزیابی های قابلیت اعتماد سازه‌ها در آینده اشاره کرد و افزود: در نظر گرفتن همبستگی ها و نوع توزیع احتمال متغیرهای تصادفی نیز می تواند بر تجزیه و تحلیل قابلیت اعتماد و احتمال خرابی تاثیر گذار باشد. یزدان نجاد، همچنین به اثرات آسیبهای تجمعی، خوردگی فولاد، زوال مصالح و سایر عوامل مرتبط با تغییر آب و هوا که باید در طراحی و مقاوم سازی سازه‌ها، لحاظ گردد اشاره کرد و افزود: در کلان‌شهر تهران، با ساخت و سازهای ناایمن، مجاورت با گسل‌های متعدد، بافت فرسوده، تراکم جمعیت، محدود بودن بودجه و تعدد طرح ها، تغییر اقلیم و اثر ساخت‌گاه، پدیده های فرونشست و فرو ریزش و سطح بالایی از عدم قطعیت های موجود، میزان اعتماد به طرح‌های موجود جای تعمق بسیار دارد.
حسین شورورزی، دبیر کمیته پژوهشی فنی و عمرانی شهرداری تهران، در پایان نشست به تدوین درخت تصمیم و تعریف جایگاه سازمان ها و ارگان ها در به اشتراک‌گذاری داده‌ها در قابلیت اطمینان سازه‌ها و زیرساخت‌های شهری اشاره کرد و گفت: سرویس های خدمات مکان مبنا در دنیا در راستای شناسایی و مدیریت عدم قطعیت ها در حوزه طراحی و بهسازی سازه‌ها و زیرساخت‌های شهری مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است و در کشور ما نیز با گفتمان‌سازی اولیه در این خصوص در حال شکل‌گیری است. شورورزی ابزار امیدواری کرد، تحت بستر فناوری‌های اطلاعات مکانی، بسیاری از چالش‌های عدم قطعیت سیستم های مهندسی در مدیریت شهری مرتفع شود.
انتهای پیام/
نظر شما