تهران، خودرو، پمپ بنزین

به گزارش خبرنگار شهر، شاید مظفرالدین شاه قاجار وقتی در سال ۱۲۷۹ خورشیدی در سفر فرنگ خود سفارش دو دستگاه اتومبیل برای انتقال به تهران داد، هیچ گاه فکرش را هم نمی‌کرد که حالا تهران بشود، شهرها اتومبیل‌ها. درست یکسال بعد از سفر شاه قاجار، یک دستگاه از دو دستگاه اتومبیل به تهران رسید او آنقدر برای انتقال این چهارچرخ متحرک به تهران عجله داشت که حتی به این فکر نکرده بود که این سوغات فرنگ چگونه قرار است در خیابان‌های تهران حرکت کند. مخصوصا وقتی استقبال مردم برای استفاده از آن روز به روز در حال افزایش بود. به همین دلیل هم راه بنزین به تهران باز شد و در اوایل دهه  ۱۲۸۰ خورشیدی نخستین پمپ بنزین در خیابان امیریه و چهارراه گمرگ ساخته شد. خیابانی که می‌گویند ساکنش همه از اعیان بودند و رجال حکومتی.

اما تا پیش از ساخت این ایستگاه پمپ بنزین، برای سوخت اتومبیل‌ها از نفت استفاده می‌شد، حتی روسیه با راه اندازی شرکتی با نام «پرس– آذ– نفت» در خیابان امیرکبیر تهران و شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم (B.P) در خیابان امام خمینی (سپه سابق) نبش خیابان استخر، نفت و روغن می‌فروختند. خیلی‌ها با گاری و اسب بنزین به اتومبیل‌ها می‌رساندند.

در سال ۱۳۰۰ و در زمان حکومت احمدشاه، تعداد اتومبیل‌ها در تهران به ۱۰۰ دستگاه رسیده و در عرض پنج سال این تعداد به یک هزار و ۱۱۴۰ دستگاه افزایش پیدا کرد. افزایش تعداد اتومبیل در تهران سبب شد تا ایستگاه‌های پمپ بنزین بیشتری ساخته شوند. در اینکه دومین جایگاه سوخت در کدام خیابان و محله ساخته شد اطمینان کافی وجود ندارد؛ اما در بسیاری از اسناد تاریخی گفته شد، در سال ۱۳۰ جایگاه شماره ۲ بنزین در تهران در خیابان وصال از سوی کمپانی نفت انگلیس ساخته می‌شود که البته  امروز به عنوان قدیمی ترین پمپ بنزین فعال کشور، هنوز فعالیت دارد. 

سومین جایگاه سوخت در خیابان ری مقابل بازارچه نایب السلطنه، چهارمین در خیابان بوذرجمهری، ایستگاه درخونگاه و پنجمین جایگاه در خیابان  بهارستان مقابل مطبعه (چاپخانه) مجلس ساخته شد. تا سال ۱۳۳۰ خورشیدی ۱۰ جایگاه پمپ بنزین در تهران ساخته شد؛ اما جایگاه شماره ۶ که در خیابان دروازه دولت در تقاطع خیابان انقلاب – سعدی، سر کوچه فیات واقع شده به لحاظ تاریخی و مکانی موقعیت ویژه‌تری نسبت به دیگر جایگاه‌ها سوخت دارد؛ چرا که همزمان با جریانات ملی شدن صنعت نفت، عده‌ای در حمایت از دکتر محمد مصدق به این جایگاه پمپ بنزین رفتند و در آن پرچم ایران را بالا بردند. آنان همچنین کلمه شرکت نفت انگلیس را از تابلو حذف و نفت ایران را باقی گذاشتند.  حالا این جایگاه پس از مرمت و بازسازی به موزه «نفت تهران» تبدیل شده است. 

جایگاه شماره هفت، در خیابان سی متری نظامی نزدیک لشکر یک، هشتیمن جایگاه در میدان محمدیه و نهمین در خیابان حافظ دروازه یوسف‌آباد ساخته شد. پس از آن در سه راه ورامین شهرری، کرج و تجریش هم جایگاه پمپ بنزین ساخته شد. 

در سال ۱۳۵۲ با افزایش تعداد اتومبیل ،میزان مصرف سالیانه بنزین در ایران به دو هزار و ۲۶۳ میلیون لیتر رسید که در مقایسه با سال ۱۳۴۵ تقریبا پنج برابر شده بود.

هم اکنون اما؛ ۱۷ جایگاه در مرکز تهران، ۲۶ جایگاه در شمال تهران، ۳۵ جایگاه در جنوب تهران، ۳۳ جایگاه در غرب تهران و ۳۰ جایگاه در شرق تهران وجود دارد.  

عکسهایی از نخستین موزه پمپ بنزین تهران (جایگاه شماره ۶ تهران) را اینجا ببینید.

خبرنگار: فریبا رحمانی