این بار این مظفرالدین‌شاه بود که نخستین دستگاه سینماتوگراف را به ایران آورد. دستگاهی که روز ۲۱ شهریور ۱۲۸۰ خورشیدی از دروازه گمرک تهران ترخیص شد و به همت صحاف‌باشی وارد پایتخت شد. اما از ورود نخستین دستگاه سینماتوگراف به تهران تا آغاز به کار اولین سالن سینما سه سالی زمان برد. در سال ۱۲۸۳ در حالی که مظفرالدین‌شاه راهی سومین و آخرین سفرش به فرنگ بود میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی در خیابان چراغ برق نخستین سالن سینمای تهران و ایران را افتتاح کرد. در این سینما که به سینما خورشید معروف شد فیلم‌های کمدی که در نهایت از ده دقیقه تجاوز نمی‌کرد پشت سر هم نمایش داده می‌شد.
میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی به گفته منابعی چون فرخ غفاری مردی متجدد و مبتکر و آزادی‌خواه، و البته نخستین فیلمبردار و بهره‌بردار سینما در ایران و تهران بود. او از شاگردان دارالفنون بود و دارالفنون انگلیسی خواند و از ۱۲۹۶ قمری با انجام سفرهای به اروپا به تجارت پرداخت. صحاف‌باشی در خیابان لاله‌زار رو به رو سینما کریستال مغازه آنتیک‌فروشی داشت و کارش فروش اشیا زینتی بود که از ژاپن و اروپا وارد می‌کرد.
او در ماه مه ۱۸۹۸ در لندن سینماتوگراف را دید و به نظر می‌رسد اولین ایرانی است که با این هنر مواجه شده است. او بعد از آن که به دستور مظفرالدین‌شاه مامور خرید دستگاه سینماتوگراف شد در پاریس فیلمبرداری را آموخت و به این اعتبار نخستین فیلمبردار سینمای ایران است و در تهران فیلم‌هایی از شیرهای شاه در دوشان‌تپه و مراسم سینه‌زنی را فیلمبرداری کرد. اما بعد از این تصمیم گرفت به شیوه فرنگی‌ها سالنی در تهران راه‌اندازی کند. صحاف‌باشی می‌دانست مشکلاتی پیش‌رو دارد و با توجه به این مشکلات بود که فضایی را در ابتدای خیابان چراغ گاز یا همین خیابان امیرکبیر امروزی گرفت و سینما را در آن جا راه انداخت. البته برخی منابع هم معتقدند که این سالن ابتدا در سه راه مهنا در لاله‌زار نو پشت مغازه‌اش به صورت محدود راه افتاد. بعد از آن در رمضان ۱۳۲۲ ق - ۱۲۸۳شمسی - در اول خیابان چراغ‌گاز سالنی را باز کرد که اولین سالن عمومی سینما بود. معروفست که در مقابل در ورودی سالن سه دستگاه جهان‌نما قرار داشت که تماشاگران از سوراخی که در آن تعبیه شده بود، تصاویری برجسته می‌دیدند. از فیلم‌هایی که در این سالن که معمولا شب‌ها باز بود و در آن لیموناد و سایر آشامیدنی‌ها به فروش می‌رسید به نمایش در می‌آمد از فیلمی یاد کرد که در آن مردی مشغول جارو کردن کوچه‌ای است….
این سینما در طول ماه مبارک رمضان فعالیت داشت و بلیت‌هایش یک دو سه پنج ریال بود. عبدالله انتظام یکی از نخستین تماشاگران سینمای چراغ گاز تعریف می‌کرد که وقتی تماشاگران سر جای تعیین شده نمی‌نشستند خود صحاف‌باشی که همواره لباده سیاسی بر تن داشت با صدای بلند می‌گفت:« حیا کنید بروید سر جایتان. آهای یک قرانی‌ها بروید سر جایتان.»
اما سرانجام این سینما بعد از یک ماه به تعطیلی منجر شد. برخی معتقدند که همان‌طور که انتظارش می‌رفت سینما خورشید به فتوای شیخ فضل‌الله بسته شد. برخی هم معتقدند چون صحاف‌باشی مخالف سیاست‌های دولت بود سینمایش را تعطیل کردند. به هر حال پرونده نخستین سینمای پایتخت و ایران در یک ماه بسته شد.
روسی‌خان دومین کسی بود که سالن سینما در تهران راه‌اندازی کرد. او عکاس‌خانه‌ای در تهران داشت. در سال ۱۲۸۶ روسی‌خان به منظور گسترش کارهایش اقدام به خرید یک دستگاه پروژکتور کرد و در خلوت محمدعلی‌شاه فیلم‌ها را به نمایش می‌گذاشت. در سال هزار و دویست و هشتاد و هفت در محل عکاس‌خانه‌اش در خیابان علالدوله سالن سینمایی راه اندازی کرد. بعد از مدتی سالن طبقه دوم چاپخانه فاروس را در خیابان لاله‌زار اجاره و به نام تماشاخانه بومر و روسی‌خان آن را افتتاح کرد. این سالنی بود که باقی ماند و برای سالهای بعد سینماهای دیگری از جمله سینما مایاک یا همان سینما تمدن هنر هفتم را به تهران آوردند.
نظر شما