«منت خدای را عزوجل که طاعتش موجب قربت است و به شکراندرش مزید نعمت...» این متن نخستین تلگرافی است در تهران.
تلگرافی که در روز ۲۷ اسفند سال ۱۲۳۶ هجری شمسی از مدرسه دارالفنون به کاخ شاهی در لاله‌زار برای ناصرالدین‌شاه قاجار ارسال شد.نخستین پیام مدرن که امواج به صورت مورس قرار بود راه‌ها را کوتاه بکند و تهران نخستین شهر ایران که منطقه خاورمیانه که خطوط تلگراف در آن نصب شد.
همه می‌دانیم که ساعت ۸ روز ۲۴ ماه مه ۱۸۴۴ میلادی برابر با ۱۹ اردیبهشت ۱۲۲۳ شمسی نخستین پیام تلگرافی توسط مورس بین واشنگتن و بالتیمور با این جمله ارسال شد: « وه که پرودگار ما چه کارهای شگرف دارد.»
از این پس دستگاه تلگراف الکتریکی در جهان به کار افتاد. چند سال بعد علی قلی‌میرزا اعتضاد السلطنه، وزیر علوم از ناصرالدین‌شاه دعوت کرد تا فرستنده و گیرنده تلگراف آزمایشی را درالفنون مشاهده کند. این دستگاه به تشویق مدیر مدرسه- رضا قلی خان هدایت و به راهنمای معلم آن- مسیو کرشیش نمساوی و به دست محصلین دارلفنون ساخته شد.
«عباسعلی خان دنبلی» اولین ایرانی بود که به فرنگ رفت و زبان مورس را آموخت.حالا این که خودش به صورت شخصی رفته بود یا به درخواست اعتضادالسلطنه این سفر را آغاز کرد را نمی‌دانیم این قدر می‌دانیم که او وقتی در ۱۲۳۶ به تهران بازگشت نصب سیم تلگراف را همراه با مسیو کرشیش و زطی معلم‌های هندسه و فنی و تعدادی از دانش‌آموزان دارالفنون انجام دادند و توانستند نخستین پیام را برای شاه بفرستند. شاه هم که بسیار خرسند شده بود به همه کسانی که در آن جا بودند خلعت و اشرفی داد. البته میان عمارت شاهی لاله‌زار و دارالفنون چند دقیقه‌ای بیشتر فاصله نبود اما ارسال پیام در همین اندازه هم در آن زمان با توجه به نوظهور بودن این تکنولوژی کار مهمی به شمار می‌آمد. در شماره ۲۷۳ روزنامه وقایع اتفاقیه این اتفاق مهم را به عنوان یکی از نشانه‌های پیشرفت مملکت شمرد:« در بلاد اروپا بعضی اعمال غریبه متداول گشته که در بلاد ایران هنوز شایع و متداول نشده است. از جمله راه سیم موسوم به تلگراف که در آن واحد از مسافت بعیده اخبار جدیده را اِخبار می‌نماید. چون استحضار و استطلاع برآن صنعت عجیب ابدا به محض استماع بی‌معاینه و ملاحظه صورت نخواهد یافت، برحسب امر اقدس همایون شاهنشاهی … مقرر شد که به مراقبت و اهتمام نواب والا شاهزاده علیقلی‌میرزای اعتضادالسلطنه، عالیجاه مسیو کرشیش نمساوی معلم کل توپخانه اسباب لازمه این عمل را دستور داده به انجام برساند…»
این خط در اوایل ۱۳۲۷ شروع به کار کرد. تیرماه سال بعد، خط تلگرافی بین تهران و چمن سلطانیه در نزدیکی زنجان که اردوگاه تابستانی ناصرالدین‌شاه بود، به طول حدود ۳۰۰ کیلومتر آغاز به کار کرد. این خط در اسفند ۱۲۳۹ به تبریز رسید. در سال ۱۲۴۰ ارتباط تلگرافی بین شمیران و تهران برقرار شد و سال ۱۲۴۱ تهران با رشت ارتباط یافت.
پژوهشگر: فرزانه ابراهیم زاده
نظر شما