به گزارش خبرنگار شهر، معراج قنبری، گردآورنده و نویسنده کتاب «صدسال گرافیک در تهران» در نشست رونمایی از این کتاب گفت: در این کتاب زمان محدود و عناوینی که انتخاب شده بسیار گسترده بودند. در فصل اول، تاریخ گرافیک با تاکید بر شهر تهران نخستین روزنامه در تهران و انتشارش، سیر توالی تاریخی از آن و نخستین اعلان و آتلیه های تبلیغاتی موثر ، مطرح می شود.
او موضوع دیگر در این فصل را نام و سیمای تهران در آثار طراحی گرافیک دانست که شامل ابعاد مختلف می‌شود و افزود: مکان‌هایی که دستخوش آثار گرافیک بودند مثل نشان شهرداری و نشان دانشگاه تهران، بازی‌های آسیایی تهران در سال ۱۳۵۳ و مواردی که مستقیم و غیرمستقیم به تهران ارتباط داشته باشد در این کتاب آورده شده است.
قنبری ادامه داد: همچنین در این کتاب نشانه‌نوشته ها و آثاری از شهر و فضای شهری نشان داده می شود و این بخشها به مانند پازل در کنار هم قرار می گیرند. نکته‌ای که وجود دارد این است که سعی شده به ابعادی که در طول تاریخ گرافیک کمتر دیده‌شده پرداخته شود.
این نویسنده درباره فصل دوم کتاب نیز توضیح داد: در این فصل باید صد طراح انتخاب می شدند، بیش از نیمی از این افراد جایگاه ثابت خود را داشتند اما دیگر افراد بر اساس دهه‌های فعالیت دسته‌بندی شدند و مهمتر اینکه گرافیک حرفه اصلی شان باشد و استمرار و تداوم حرفه‌ای داشته باشند. در چنین مجموعه‌هایی ناگزیر هستید که بر اساس سوابق تصویری و میزان قدرت بصری تصمیم بگیرید و البته ۵ تا ۱۰ درصد اعمال سلیقه در آن دخیل است.
او عنوان کرد: مشکلی که در تالیف این کتاب ۳۴۰ صفحه ای وجود داشت این بود که هیچ منبع مدونی درباره طراحان گرافیک وجود نداشت.
قنبری با بیان اینکه طراحانی بودند که فروتنانه مقاومت می‌کردند و تمایل به معرفی خود نداشتند یادآور شد: وقتی کلمه های صد، تاریخ و تاثیرگذاری به وسط می‌آید این برداشت پیش می‌آید که چرا نام بعضی ها در این کتاب نیست، در واقع اما باید گفت کسانی که نامشان در کتاب وجود ندارد دلیل بر این نیست که شایستگی نداشتند. در تاریخ، جریان روی نقاشی و دیگر هنرها سوار است و چندان به گرافیک پرداخته نمی‌شود و به همین دلیل تالیف این کتاب بسیار دشوار بود.
او در پایان با اشاره به اینکه به نواقص کتاب آگاه هستم، گفت: امیدوارم که در مورد کتاب و محتوای آن نقد شود و برایم مهم بود که قشر دانشجو، یک سری افراد که در این حوزه مقدم تر هستند را بشناسند و باید در عمل ضعف ها را برطرف کنیم.
تصویر واحدی از تهران نداریم
کیانوش غریب پور، طراح گرافیک و پژوهشگر در این نشست با اشاره به متدولوژی تحقیق و اینکه در چه بستری در حال پژوهش هستیم، گفت: یکی از نکاتی که در این باره وجود دارد این است که در متدولوژی حوزه پژوهش، جنس طراحی گرافیک در موضوعات فرهنگی تبدیل به محور شناسایی هنرمندان شده است.
او افزود: اینطور نیست که در گرافیک و هنر همه در ردیف اول بنشیند بلکه پشتوانه‌ای وجود دارد که مغز دیزاین و طراحی است.
غریب پور در ادامه با بیان اینکه تصویر واحد از تهران نداریم، عنوان کرد: دلیل این امر این است که طراحان گرافیک موضعی گرفتند که آن را رها نمی کنند. اگر خوراک تصویری خوب بگیریم سلیقه خود را بالا برده‌ایم بنابراین بهتر است که نگاه خود را عوض کنیم چرا که اصل تحلیل در هنر معاصر ما و تمرکز کردن روی چند چهره شاخص غلط است و این بدنه است که فرهنگ و گرافیک کشور را می سازد.
او در پایان یادآور شد: بهتر است که از این عقده گشایی ها دست برداریم و امیدواریم این کتاب سر آغازی برای عوض کردن نگاهمان از تحلیل طراحی گرافیک باشد.
نزدیکی تعریف شهر و طراحی
بیژن صیفوری، طراح گرافیک و پژوهشگر با اشاره به اعتراض هایی که در تالیف این کتاب به وجود آمد گفت: اعتراض همیشه مبارک است و تا وقتی که حرکتی اتفاق نیفتد گفتگوها شکل نمی‌گیرد.
او با بیان اینکه با کاتالیزور ویروس کرونا پدیده ها در حال دگرگون شدن هستند و تعریف رسانه نیز در حال تغییر است، افزود: بیش از ۹۰ درصد دانش‌آموختگان حوزه گرافیک زنان هستند اما این درصد در بازار کار برعکس است.
او ادامه داد: وقتی شهر تهران موضوع این مبحث است، به یاد مبحث شهر و طراحی می‌افتم که چقدر به هم نزدیک هستند. در جایی هستیم که راجع به صد سال طراحی گرافیک و صد نفر از طراحان صحبت می‌کنیم، راجع به تهرانی صحبت می‌کنیم که آن را دوست داریم.اما هویت تهران چیست و چه تصویری از آن در ذهن ما شکل می گیرد؟
صیفوری اضافه کرد:اولین نکته ای که باید درباره تهران از آن صحبت کنیم شهرداری است و اینکه طراحی گرافیک در تعریف شهر چه کاره است و شهر چیست؟
او توضیح داد: اندیشمندان طراحی شهری، شهر را مجموعه ای متشکل از سه مولفه کالبد، تصورات و فعالیت ها می دانند. همچنین در تعریف طراحی نیز گفته اند؛ هدایت خلاقیت به سوی هدف خاص و در واقع تعریف شی و بازنمایی آن در یک محیط خاص. بنابراین این دو تعریف یکدیگر را هم پوشانی می‌کنند و تعریف شهر و طراحی یکی می شود.
این طراح گرافیک یادآور شد: البته هویت تهران تا حدودی هم از طرف شهرداری و هم از طرف مردم در حال بازیابی است. به عنوان مثال مرکز شهر، مرکز گالری‌ها و فضاهای فرهنگی است اما در کلان قضیه مشکلات عمده داریم.
فاصله بین نقد و نظر
مجید کاشانی، طراح گرافیک و پژوهشگر در این نشست به مناقشه ای که در تالیف این کتاب ایجاد شده اشاره کرد و گفت: همیشه در امتداد این اتفاقات مناقشاتی وجود داشته و در نمایشگاه ها و برنامه ها افرادی معترض هستند که چرا آنها حضور ندارند.
او با بیان اینکه بین نظر و نقد فاصله وجود دارد، افزود: باید نقدها را بخوانیم، گاهی اوقات ممکن است نقدی در حد یک جمله باشد و یک نظر در حد یک کتابچه، اما باید در قدم های بعدی از نقدها استفاده مثبت کنیم.
کاشانی با بیان اینکه انتخاب کردن ۱۰۰ نفر در طراحی گرافیک بسیار کار سختی است، ادامه داد: این کتاب مانند کتاب های دیگر همیشه در حال به‌روز شدن است و امیدوارم در چاپ‌های بعدی آن افراد دیگری به این مجموعه ای که نام برده شده اضافه شوند و از نکات مثبت که در نقدها وجود دارد استفاده شود.
او در ادامه با بیان اینکه طراحی گرافیک در تهران ملغمه‌ای از خاطرات ذهنی ماست، عنوان کرد: امیدوارم این مجموعه بهانه‌ای شود که شهرداری به مجموعه طراحی گرافیک توجه بیشتری کند. یکی از مواردی که می تواند در شهر حل شود و شهر را به تصویر مطلوب نزدیک کند طراحی گرافیک است که می تواند به شهر هویت دهد بنابراین باید در مجموعه شهرداری و زیباسازی باید این حساسیت ایجاد شود.
او یادآور شد: یکی از تقاضاهایی که جامعه گرافیک دارد این است که همیشه بیلبوردهای تجاری تبلیغاتی در شهر وجود دارد اما در این کشور تئاتر و موسیقی نمی‌توانند بیلبوردها را اجاره کنند. این در حالی است که در همه جای دنیا فضایی را به صورت رایگان به آن اختصاص می‌دهند ولی در ایران مسائل اقتصادی همیشه قسمت اول ماجرا بوده است. به عبارت دیگر باید به سیمای شهری که طراحی گرافیک از اجزای آن است بیشتر بپردازیم.
حاشیه نقد را به چرخه باطل می کشاند
شهرزاد اسفرجانی، طراح گرافیک و مشاور ارتباطات در این نشست گفت: سوالی که پیش می آید این است که آیا در بحث حرفه‌ای جنسیت آنقدر اهمیت دارد که مثلاً چرا تعداد زن ها در این کتاب کمتر است؟ در سطح حرفه‌ای نباید به جنسیت بپردازیم بلکه باید حرفه ای گری را از بحث جنسیت جدا کنیم، هرچند زنان در حرفه گرافیک موفق بودند و فضایی را برای خود اشغال کردند اما اثری از کار به جا می ماند زن و مرد ندارد. نهال و شکوفه اثر خودش را می‌گذارد و به بار می‌نشیند.
او با بیان اینکه بحث‌های حاشیه‌ای نقد را به چرخه باطل سوق می دهد، افزود: تعداد کمتر زنان در این کتاب نمی‌توانند توهین تلقی شود، باید به عرصه عمل فکر کنیم و نباید به دام این نقدهای بی مایه بیفتیم و باید به سمت گفت‌وگوهای حرفه ای تر و اثربخشی بیشتر برویم.
خبرنگار: علی سی پی
نظر شما