به گزارش شهر، در حالی که سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران با کمبود ناوگان مترو و افزایش روزافزون تقاضای سفرهای شهری مواجه است، شهرداری تهران از چند سال پیش برای بهبود شرایط و کاهش بار ترافیکی به دنبال خرید واگن‌های مترو از شرکت‌های چینی است؛ موضوعی که رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران درباره آن می‌گوید: «شهرداری تهران اعلام کرده طبق توافقی که با شرکت چینی داشته‌اند دو رام از این قطارها یعنی ۱۴ واگن برای بهمن‌ماه امسال به شهرداری تهران تحویل داده می‌شود؛ در واقع اگر این تعهد عملیاتی شود به معنای آغاز تولید خواهد بود.»
افزایش و ارتقاء واگن‌های مترو تهران برنامه‌ای است که مدیریت شهری سال‌هاست درباره آن، هم حرف زده و هم کارهایی انجام داده است که به نظر می‌رسد با توجه به کندی روند طرح‌ها و اجرای قراردادها، فرآیند اقدام‌های مشارکتی با چین دارای نکات ابهام‌داری است. این در حالی است که با اجرایی شدن برنامه‌هایی که در همه این سال‌ها درباره آن صحبت شده می‌توان ظرفیت جابه‌جایی مسافران را به‌طور قابل توجهی افزایش داد و زمان انتظار در ایستگاه‌ها هم کاهش یابد. اما این شهر زیرزمینی و قطارهایی که هر روز از پیچ‌وخم آن گذر می‌کنند با چالش‌های متعددی از جمله تامین منابع مالی، مسائل مربوط به استانداردهای فنی و همچنین بحث و نظرهایی درباره وابستگی به تولیدکنندگان خارجی مواجه است. پروژه‌ها و قراردادهایی که اگر اجرا و محقق شوند می‌توانند گامی کلیدی در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل شهری و کاهش آلودگی هوای تهران باشند.
پرداخت ۱۰ درصد قرارداد از منابع شهرداری تهران
رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران درباره وضعیت خرید واگن‌های چینی برای مترو پایتخت توضیح می‌دهد: «در سال ۱۳۹۶ دولت قراردادی را با شرکت‌های چینی به منظور ساخت ۶۳۰ واگن برای مترو تهران امضا کرد. این قرارداد زمانی اجرایی می‌شد که ۱۵ درصد کل قرارداد پرداخت شود، اما این مبلغ در سال‌های گذشته پرداخت نشده بود تا اینکه در سال جاری گفته شد که پرداخت شده؛ هرچند با بررسی که انجام دادیم مشخص شد از این ۱۵ درصد ۱۰ درصد پرداخت شده و این ۱۰ درصد هم از محل منابع شهرداری تهران بوده، در صورتی که این مبلغ باید از سوی دولت پرداخت می‌شد.»
به گفته جعفر تشکری‌هاشمی، «تا جایی که من مطلع هستم این پیش‌پرداخت در دولت سیزدهم و چهاردهم انجام نشده و نهایتاً از منابع شهرداری پرداخت می‌شود. در حال حاضر پنج درصد از آن هم باقی مانده است؛ این هم که چه زمانی قرار است پرداخت شود برای ما نامعلوم است. به هر حال امیدواریم این اقدام انجام شود تا قرارداد پایدار شود»
تحویل ۱۴ واگن به شهرداری تهران تا بهمن
تشکری‌هاشمی توضیح می‌دهد: «شهرداری تهران اعلام کرده طبق توافقی که با شرکت چینی داشته‌اند دو رام از این قطارها یعنی ۱۴ واگن برای بهمن‌ماه امسال به شهرداری تهران تحویل داده می‌شود که در واقع اگر این تعهد عملیاتی شود، به معنای آغاز تولید خواهد بود. با این توضیح که تولید ۶۳۰ واگن در مدت ۴۸ ماه باید تحویل شهرداری شود. از طرفی، شهرداری تهران پیش‌بینی کرده بود بتواند از شرایط عمومی پیمان استفاده کند و تعداد واگن ذکرشده در قرارداد را به میزان ۲۵ درصد افزایش دهد که این اتفاق تا جایی که ما خبر داریم محقق نشده اما اگر اتفاق بیفتد یک اتفاق مبارک در جهت افزایش واگن‌های مترو به ۷۹۱ واگن است.»
افزایش تعداد واگن‌ها باید رسمی باشد
این عضو شورای شهر تهران احتمال اینکه ۶۳۰ واگن به ۷۹۱ واگن افزایش یابد را ممکن می‌داند و می‌گوید: «البته به این شرط که افزایش تعداد واگن‌ها به صورت رسمی در قرارداد ذکر شود. همچنین پیش‌پرداخت‌های لازم تامین شود. علاوه بر اینها، شهرداری تهران پیگیر توافقی بود که بین دولت و معاونت علمی ریاست‌جمهوری به‌منظور تولید داخلی ۱۱۳ واگن مترو برای شهر تهران وجود داشت که از سال‌ها پیش شروع شده بود.»
او یادآور می‌شود: «کار ساخت اولین سری قطارها در کارخانه واگن‌سازی تهران شروع شده که امید است به‌طور تدریجی به ناوگان مترو پایتخت اضافه شود. این سری به عنوان محصول ایرانی تولید می‌شود که طبق گفته‌ها حدود ۸۵ درصد از آن در داخل کشور تولید می‌شود و ۱۵ درصد از آن وارداتی خواهد بود. اینها مواردی است که در قالب قرارداد به امضا رسیده است. البته مقامات شهرداری تهران در مصاحبه اخیر خود تعداد واگن‌های قرارداد بسته‌شده را هزار و ۱۴۳ واگن اعلام کرده‌اند.»
تشکری‌هاشمی تاکید می‌کند: «طبق دانسته‌های ما تولید ۶۳۰ واگن به امضارسیده در قرارداد بین وزارت کشور یا دولت با طرف چینی صحیح است. همچنین تولید ۱۱۳ واگنی که از سوی معاونت علمی ریاست‌جمهوری با کمک برخی سازندگان داخلی ازجمله کارخانه واگن‌سازی مترو تهران در حال انجام است. شهرداری تهران برای مابه‌التفاوت این تعداد اگر مستنداتی دارد اعلام کند؛ که آیا اشتباه لفظی در قراردادها اتفاق افتاده یا جزو مواردی است که هنوز به شورای شهر تهران گزارش نشده است.»
پیش‌پرداخت‌ها تقریباً کامل انجام شده است
توضیحات این عضو شورای شهر تهران در حالی است که مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران نیز در این‌باره می‌گوید: «داستان خرید واگن‌های چینی قراردادی بوده که در سال ۱۳۹۶ به امضا رسید. یک کنسرسیوم شامل سهامداران شرکت واگن‌سازی تهران از طریق شرکت در مناقصه عمومی برنده مناقصه شدند که تولید ۶۳۰ دستگاه واگن مترو مطابق با آخرین استانداردها و با بدنه آلومینیومی را تولید کنند و بعد تحویل سازمان شهرداری‌ها بدهند تا مورد استفاده در شهر تهران قرار بگیرد.»
به گفته علیرضا شیخ‌طاهری، «این قرارداد در سال ۲۰۱۵ مجدداً با پیگیری‌های آقای زاکانی در دولت مرحوم رئیسی فعال و مبالغ پیش‌پرداخت و فرآیند تاییدیه‌های فنی آن از همان موقع شروع شد. در حال حاضر می‌توان گفت که پیش‌پرداخت‌ها تقریباً کامل انجام شده و تاییدیه‌های فنی هم از سوی کارفرما به سازنده ارائه شده است. حالا می‌توان ادعا کرد که تولید این واگن‌ها در آستانه کلید خوردن است».
او با بیان اینکه «۹۰ درصد این واگن‌ها در چین ساخته شده و به ایران ارسال می‌شود»، توضیح می‌دهد: «۹۰ درصد از آنها هم در قالب نیمه‌ساخته وارد و در ایران تولید نهایی انجام می‌شود. با ذکر اینکه این واگن‌ها در کارخانه واگن‌سازی تهران و در یک فرآیند حدوداً چهارساله تحویل مترو تهران می‌شود.»
تصویب افزایش ۲۵درصدی تولید
مدیرعامل شرکت واگن سازی تهران امیدوار است، «تا سال ۱۴۰۷ تعداد ۶۳۰ دستگاه واگن مترو مطابق با آخرین استانداردهای روز دنیا تولید و تحویل داده شوند. البته در این فاصله افزایش ۲۵ درصد قرارداد هم تصویب شده است. با این توضیح که الحاقیه آن نیز امضا شده و تعداد نهایی قرارداد از ۱۵۰ به ۷۹۱ دستگاه افزایش یافته است».
همچنین، در آبان‌ماه امسال شیخ‌طاهری با بیان اینکه در حال حاضر کارهای این قرارداد در حال پیگیری و اجرایی شدن است، یادآور شده بود که، «مراحل طراحی قرارداد ۷۹۱ دستگاه نهایی شده و کار تولید این قطارها در چین در روزهای آینده آغاز می‌شود و بعد از نهایی شدن مراحل طراحی، امیدواریم تا پایان امسال نمونه اول آن تولید شود».
او با اشاره به اینکه نگاه تحولی در مدیریت شهری باعث رشد و توسعه ساخت واگن و قرارداد ۷۹۱ دستگاه شد، توضیح داده بود: «از سال ۱۳۹۶ این قرارداد منعقد شد، اما متوقف مانده بود که اواخر سال ۱۴۰۱ با همکاری شهرداری تهران با دولت سیزدهم و تزریق منابع مالی از سوی دولت که ۱۵ درصد بود در دست اقدام قرار گرفت.»
تولید انبوه تا قبل از سال ۲۰۲۵ کلید می‌خورد
به گفته وی، «پروژه شروع به حرکت کرده و مسیر طبیعی خود را طی می‌کند، هر پروژه تولید واگن در این حجم در دنیا سه مرحله طراحی دارد؛ طراحی مفهومی یا کانسپت دیزاین، طراحی اولیه یا دیزاین و طراحی نهایی یا دیتیل دیزاین. به نظرم پروژه در حال طی کردن مسیر طبیعی است، مراحل نهایی طراحی با طرف چینی صورت‌جلسه شده، یعنی واگن وارد مرحله تولید انبوه می‌شود و عملاً می‌توانیم بگوییم تا قبل از پایان سال میلادی کلید اجرایی شدن پروژه به تولید انبوه زده می‌شود».
موضوعی که چندی پیش هم از سوی شهردار تهران مطرح شد. شهردار تهران با اشاره به کمبود واگن در ناوگان حمل‌ونقل شرکت بهره‌برداری مترو پایتخت گفته بود، «از بهمن‌ماه سال جاری واگن‌های خریداری‌شده از چین به‌تدریج وارد کشور می‌شود. به‌شدت در ناوگان مترو کمبود واگن وجود دارد، در همین راستا یک هزار و ۳۸۴ واگن با چین قرارداد منعقد شده که از بهمن‌ماه به‌تدریج وارد کشور خواهد شد».
پس از این اظهارنظرها، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران از کسری و کمبود هشت هزار واگن برای شبکه مترو کشور خبر داد و گفت: «بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته تا دهه فجر یک رام قطار ملی مترو، در اسفندماه رام دوم و تا ابتدای سال آینده رام سوم تحویل شهرداری تهران خواهد شد.»
تولید انبوه با اعتبار ۷۷ میلیون‌یورویی
به گفته محسن هرمزی، «در حال حاضر حدود هزار و ۱۸۱ واگن موجود است و قرارداد ۱۱۸۴ واگن را منعقد کرده‌ایم؛ با قراردادهای منعقدشده بنا و ساختاری را پایه‌گذاری کردیم تا تمامی نیاز مجموعه واگن کشور را پوشش بدهیم که البته اعتبار مورد نیاز این پروژه با کمک وزارت نفت و سازمان برنامه تامین شده و با اعتبار فعلی که ۷۷ میلیون یورو است، می‌توان تولید انبوه داشت».
با همه اینها، همین چند روز پیش مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران با اشاره به آغاز عملیات طرح توسعه و افزایش ظرفیت تولید در کارخانه واگن‌سازی تهران، از توسعه پنج‌هکتاری کارخانه برای ساخت واگن‌های ملی و چینی خبر داد.
شیخ‌طاهری در مورد آغاز عملیات طرح توسعه و افزایش ظرفیت تولید در کارخانه واگن‌سازی تهران با بیان اینکه شرکت واگن‌سازی تهران باید ظرف پنج سال آینده حدود هزار دستگاه واگن مترو را تولید کند و تحویل مترو تهران دهد، اعلام کرد: «این هزار واگن مربوط به قرارداد ۷۹۱ دستگاه واگن از محل قرارداد چین است که تا سقف ۵۵ درصد در ایران داخلی‌سازی شده و حدود ۸۰ درصد واگن‌ها نیز در ایران مونتاژ می‌شود. همچنین قرارداد ساخت ۱۱۳ واگن ملی هم منعقد شده است.»
تقویت و توسعه زیر ظرفیتی در کارخانه ملی
وی با بیان اینکه مجموع قرارداد چین و قرارداد تولید واگن ملی، ساخت ۹۰۴ واگن می‌شود که ظرف چهار تا پنج سال آینده باید این تعداد واگن را ساخته و تحویل مترو تهران بدهیم، توضیح داد: «بر همین اساس لازم است که زیرساخت‌های کارخانه تقویت و توسعه زیر ظرفیتی در کارخانه ایجاد شود که این مهم در دو بخش انجام می‌شود که توسعه فیزیکی زیرساخت‌ها و توسعه تکنولوژیک زیرساخت‌ها توامان دنبال می‌شود.»
به گفته شیخ‌طاهری، «در توسعه فیزیکی کارخانه، تقریباً معادل فضای موجود به فضای تولید اضافه می‌شود، به‌گونه‌ای که در حال حاضر در کارخانه واگن‌سازی حدود ۱۰ هکتار زمین داریم که نیمی از آن یعنی پنج هکتار سرپوشیده است و تقریباً معادل همین عدد به فضای سرپوشیده کارخانه اضافه می‌شود که شامل سالن مونتاژ، تولید بدنه، توسعه سالن رنگ و... می‌شود».
توسعه همزمان فیزیکی و تکنولوژیک کارخانه
مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران با بیان اینکه علاوه‌بر توسعه فیزیکی کارخانه، توسعه تکنولوژیک را نیز دنبال می‌کنیم، به‌گونه‌ای که فرآیند تولید بوژی (چهارچوب نگه‌دارنده چرخ‌ها و محورهای قطار) یاد گرفته می‌شود، اظهار کرد: «سال گذشته در سفر شهردار تهران به چین قرار شد علاوه بر ظرفیت تولید بدنه‌های فولادی، امکان و ظرفیت تولید بدنه‌های آلومینیومی نیز به مجموعه کارخانه اضافه شود.»
وی در مورد زمان بهره‌برداری از سالن‌های جدید، گفت: «ظرف شش ماه تا یک سال آینده به مرور سالن‌ها وارد مدار بهره‌برداری و ظرفیت‌سازی در کارخانه واگن‌سازی انجام می‌شود.»
اهمیت تعهد، برنامه‌ریزی بلندمدت و نظارت مستمر
همه این سخنان و اظهارنظرها در حالی مطرح می‌شود که در مجموع، خرید واگن‌های مترو از شرکت‌های چینی می‌تواند گامی موثر برای کاهش فشار بر سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران باشد و نقش مهمی در بهبود کیفیت خدمات ایفا کند. این اقدام به‌ویژه در شرایطی که تقاضا برای سفرهای شهری افزایش می‌یابد و ناوگان فعلی پاسخگوی نیازهای موجود نیست، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. با این حال، موفقیت این طرح به عوامل متعددی وابسته است؛ از جمله تامین منابع مالی پایدار، رعایت استانداردهای فنی و ایمنی، هماهنگی با شرایط جغرافیایی و زیرساختی شهر تهران، و برنامه‌ریزی دقیق برای تحویل و بهره‌برداری از واگن‌ها.
علاوه بر اینها، توجه به انتقال فناوری و کاهش وابستگی به تامین‌کنندگان خارجی نیز باید به‌عنوان یک اولویت در نظر گرفته شود. در نهایت، این پروژه‌ها اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند بخشی از مشکلات کنونی حمل‌ونقل عمومی تهران را کاهش دهد و با کاهش ترافیک و آلودگی هوا، تاثیری مثبت بر زندگی شهروندان داشته باشد. اما موفقیت آن نیازمند تعهد، برنامه‌ریزی بلندمدت و نظارت مستمر بر تمامی مراحل اجرا خواهد بود.
منبع: دنیای اقتصاد
انتهای پیام/
نظر شما