به گزارش شهر، جمال رحمتی، نویسنده کتاب «صد سال کاریکاتور در تهران» در مراسم رونمایی از این کتاب، بیان کرد: کتاب «صد سال کاریکاتور در تهران» به دو بخش تاریخچه کاریکاتور و آثار مرتبط با تهران تقسیم می‌شود. تاریخچه کاریکاتور یک سیر مشخص، کوتاه و معینی دارد.
او با تأکید براینکه آثار خلق شده در ارتباط با تهران زیاد نیست، افزود: به همین دلیل به تعدادی از کاریکاتوریست‌ها سفارش داده شد تا آثاری با موضوع تهران خلق کنند و در کنار آن فراخوانی نیز منتشر شد تا دیگر کارتونیست‌ها هم امکان حضور داشته باشند. در مجموع ۱۰۰ نفر برای گردآوری این کتاب همکاری کردند. عمده انتخاب آثار در این کتاب برعهده صاحب اثر بوده است.
رحمتی درباره تقسیم بندی کتاب «صد سال کاریکاتور در تهران»، توضیح داد: بخش نخست این کتاب مربوط به تاریخچه و بخش دوم کاریکاتوریست‌های دهه‌های مختلف و بخش سوم کاریکاتورهایی که با موضوع تهران خلق شده، است. موضوعات آثار شامل دو بخش است؛ آثاری که زمان و مکان ندارند و آثاری که مربوط به یک برهه زمانی خاص هستند.
او با بیان اینکه صددرصد کارتون‌هایی که در این کتاب طرح زده شده مربوط به مشکلات و معضلات شهری است، افزود: کمتر پیدا می‌شود که کاریکاتوریست‌ها در مدح و ستایش یک موضوع، آثاری خلق کنند چرا که انتقاد جزو جداناپذیر کاریکاتور است. در کشورهای مرفه بیشتر کاریکاتوریست‌ها روی خنده تمرکز دارند اما جامعه‌ای که درگیر معضلات است، انتقاد الویت قرار می‌گیرد.
نویسنده این کتاب در ادامع گفت: شرایط نشر کشور به صورتی شده که انتشارات معروف حداکثر ۳۰۰ تیراژ برای هر کتاب دارند. در گذشته تیراژهای کمتر از سه هزارتا مورد نقد قرار می‌گرفت و الان به یک دهم آن زمان رسیده است. بنابراین بهتر است که سازمان‌هایی با پشتوانه مالی دولتی از انتشار کتاب‌هایی نظیر صد سال کاریکاتور در تهران حمایت کنند.
رحمتی با اشاره به رشد کاریکاتورها در دهه‌های اخیر، گفت: به مروز زمان تعداد کاریکاتوریست ها افزایش یافته است به نوعی که رشد کمی و کیفی در دهه هشتاد و نود چشمگیرتر از مقاطع دیگر است. بسیار امید بخش است که تعداد کاریکاتورها در مقطع فعلی بیشتر از تمام مقاطع تاریخی است.
کتاب‌ها ماندگاری کاریکاتورها را رقم می‌زنند
هادی حیدری، روزنامه نگار و کارتونیست با طرح این پرسش که خاستگاه کارتون کجاست، گفت: کاریکاتور هنری است که در دل مطبوعات ارائه می‌شود و از ابتدا نیز در قالب مطبوعات منتشر شده است. کتاب‌ها، آثاری که در مطبوعات منتشر شده را به آثاری ماندگار و منسجم در یک مجموعه کنارهم تبدیل می‌کند.
او با بیان اینکه کتاب‌ها ماندگاری کارتون‌ها را رقم می‌زنند، افزود: اگر قرار باشد که کارتونیست‌ها مجال و فضای بهتری برای فعالیت داشته باشند باید فضای مطبوعات مهیا شود. کارتون یک هنر منتقد است و اگر مخاطب یک پیام طنز آمیز در این طرح نبیند از آن عبور می‌کند. کارتون یک اثر تصویرساز نیست بلکه اثری است که مفهوم را به مخاطب انتقال می‌دهد.
حیدری ادامه داد: بسیار مهم است که به شخصیت، نهاد و موضوعی که انتقاد می‌شود، پذیرای این نقد هم باشند. به هر میزان که درجه حساسیت اشخاص، سیستم و نهادها نسبت به انتقاد کارتون بیشتر باشد، کارتونیست‌ها نیز بیشتر مهجور می‌شوند.
این کارتونیست با تأکید بر اینکه اگر مطبوعاتی نتواند در دل خود، انتقاد منتشر کند قطعاً مخاطبان‌ش ریزش پیدا خواهد کرد، گفت: مخاطب به دنبال رسانه‌ایست که حرف دل مردم را بزند. مردم حرف دل خود را در رسانه‌ها پیدا نمی کنند و همین دلیلی است که موجب شده تا مخاطب رسانه‌ها ریزش پیدا کند.
او با بیان اینکه درحال حاضر دیوارنگاره‌ها می‌توانند محلی برای نمایش آثار کاریکاتوریست‌ها باشد، توضیح داد: آثاری که نسبت به برخی از عملکرد شهروندان و سازمان‌ها انتقاد دارد و آن‌ها را به یک امر صحیح راهنمایی می‌کند. بهتر است که متولیان این امر نسبت به موضوع مطرح شده، تأملی داشته باشند و سازوکارهای اجرایی آن را فراهم کنند. کارتون فی الذات یک رسانه است، چرا از این رسانه برای آموزش‌های شهروندی بهره برده نمی‌شود؟ چرا کارتون‌هایی با موضوع آموزش‌های شهروندی در معرض دید عموم قرار داده نمی‌شود؟
به گفته حیدری؛ چیزی که آثار کاریکاتوریست را مانا و جاودانه می‌کند، انتشار آن در قالب کتاب است. کتاب نقش ماندگاری و میراثی دارد که می‌توان برای پژوهش در آینده به آن رجوع کرد.
او همچنین درباره حمایت‌های مالی از کارتونیست‌ها بیان کرد: گر قرار است که کارتون مستقل باشد بنابراین کاریکاتوریست باید روی پای خود بایستد. اگر نهادهای مستقلی بانی انتشار کتاب‌هایی همچون صد سال کاریکاتور در تهران باشند، بسیار خوب است. اما نهادهای دولتی می‌توانند زمینه و فضای انتشار چنین کتاب‌هایی را ایجاد کنند و دخالت مستقیم نداشته باشند. اگر کتاب پشتوانه مالی نداشته باشد ممکن است که به انتشار نرسد. یکی از رسالت‌های خانه کاریکاتور، انتشار آثار در قالب کتاب است. نهادهای دولتی و نیمه دولتی با فراهم کردن فضا می‌توانند کمک کنند تا استعدادها رویش داشته باشند.
حیدری با بیان اینکه کارتون‌ها و کاریکاتورها، تاریخ تصویری یک کشور هستند، افزود: با بررسی یک کاریکاتور در یک سال مشخص می‌توان متوجه شد که در آن برهه زمانی در کشور چه اتفاقی رخ داده است.
این روزنامه نگار و کارتونیست در پایان گفت: باید برنامه مدونی برای شکل گیری کتاب‌هایی نظیر صد سال کاریکاتور در تهران، در آینده شکل گیرد چرا که سرشار از یک منفعت ملی است.
خبرنگار: ملیکا هاشمی
نظر شما