ورشکستگی مال‌ها و جولان دستفروش ها

پرویز اجلالی، استاد دانشگاه و جامعه شناس در گفت‌وگو با خبرنگار شهر، دستفروشی در صورت قانونی شدن را وابسته به اجرای قانون از سوی شهرداری می‌داند و می‌گوید: چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی ارایه کرد و نتیجه گرفت که دستفروشی باید به رسمیت شناخته شود، اینکه پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس تا چه اندازه بر قانونگذاران اثرگذار است مشخص نیست، اما در صورتی که دستفروشی قانونی شود شهرداری هم موظف به اجرای قانون است.

او با بیان اینکه بحث اصلی درباره دستفروشی اقتصادی است، تاکید دارد: تعطیلی کارخانه‌ها و افزایش بیکاری سبب افزایش تعداد دستفروشان می شود. رابطه ساده ای است؛ اینکه هر چقدر شرایط اقتصادی مردم بد شود، دستفروشی بیشتر می‌شود. چرا که کسی که سرمایه و شغلی ندارد، کالایی هم نمیتواند بسازد که اگر هم بسازد برایش به صرفه نیست، بساطی پهن می کند و کارهای خود را می‌فروشد.

این استاد بازنشسته جامعه شناسی دانشگاه، برخورد با دستفروشان را برخورد با معلول می‌داند، چرا که به گفته او؛ در کشورهایی که شرایط اقتصادی محکم است و مردم اشتغال دارند اگر فردی ایجاد راهبندان کند پلیس می تواند از او خواهش کند که در جای دیگری برود، اما پلیس حق ندارد بساط دستفروش را به هم بزند چرا که؛ خیابان متعلق به همه است و هر شهروندی حق دارد در خیابان فعالیت کند درواقع خیابان یکی از محل های مهم برای زندگی اجتماعی است و در آن خرید و فروش، خواندن، نمایش دادن و تظاهرات کردن به شرط آنکه سبب سد معبر نشود، باید آزاد باشد.

آنطور که اجلالی گفته است؛ در ایران بیکاری روز به روز بیشتر و کارخانه ها تعطیل می شود، بنابراین طبیعی است که در شرایط امروز دستفروشی باید آزاد شود چون دستفروشی رو به گسترش است. به طوری که مگامال‌ها در صورتی که شرایط اقتصادی به همین منوال پیش رود همگی ورشکست می‌شوند، البته جز افرادی که آنها را ساخته‌اند نمی‌توانند از این مگامال ها خرید کنند؛ قشر پولدار و رانت خواری که آنها را می‌سازند و بانک‌هایی که پول‌های مردم را می‌گیرند. اما با این شرایط اقتصادی که طبقه متوسط رو به پایین باید بخش بزرگی از درآمد خود را صرف تهیه غذا کند طبیعی است که آنان نمی توانند از این مراکز خرید کنند.

راه اندازی بازارهای دستفروشی چاره ای برای اقتصاد بد است

به گفته او؛ در صورت ادامه این روند اقتصادی، چه شهرداری بخواهد چه نخواهد، چه مجلس قانونی کند و چه نکند مال‌ها ورشکست می‌شوند و خیابان‌ها را دستفروشان اشغال می‌کنند. از طرف دیگر هم مهاجران که از بیکاری و فقر به شهرهای اطراف تهران کوچ می کنند دستفروشی را در شهر تهران انجام می دهند چون می دانند مشتری بیشتری خواهند داشت.

استاد بازنشسته جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است؛ روند افزایش دستفروشی ادامه خواهد داشت، مگر اینکه اقتصاد راه بی افتد. به محض اینکه کارخانه راه بی‌افتد و به کارگران مزد بدهند همگی به اشتغال پایدار روی می آورند. اما تا این شرایط اقتصادی وجود دارد دستفروشی باید تحمل شود. اگر شهرداری می‌خواهد با این شرایط اقتصادی همراه باشد می‌تواند بازارهای دستفروشی درست کند.  

اجلالی با بیان اینکه مساله قانونی شدن دستفروشی ابهام دارد و مشخص نیست، منظور چیست؟ گفت: معلوم است که دستفروشی باید آزاد باشد، اما مانع از سیاست گذاری و مداخله شهرداری نیست. البته نه به این معنی که شهرداری مانع شود، بلکه می تواند کمک و راهنمایی کند که دستفروشان در مکان هایی مشخص مستقر شوند تا سد معبر ایجاد نشود. در قانون هم باید حق شهرداری برای جابه جایی ها و سیاستگذاری‌ها پیش‌بینی شود.

خبرنگار: فریبا رحمانی