جلوی باغ کُشی را گرفتیم

به گزارش شهر، زهرا صدر اعظم نوری رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران گفت و گویی به مناسبت روز ملی شوراها با ویژه نامه روزنامه همشهری داشته است که متن این مصاحبه را در زیر می خوانید.

تهران به عنوان یک کلانشهر ظرفیت های متعددی دارد که اگر در دوره هــای قبل از همه ظرفیت های شــهر به درستی استفاده می کردند امکان داشت به کسب درآمدهای پایدار برای تأمین هزینه های شهر دســت یافت. اما ساخت و سازهای بی رویه، تهران را به کارگاهی ساختمانی تبدیل کرد.

این ساخت و سازها که با رویکرد شهرفروشی بود برخلاف طرح تفصیلی انجام میشد و با رشدی نامتوازن به صورت گسترده ادامه یافت. تا جایی که ساختمان هایی با عمر ۲۰سال برای سودآوری بیشتر تخریب و نوسازی میشد. در این فرایند، ساخت و ساز به جای اینکه موجب رونق اقتصادی، اجتماعی و کارآفرینی برای آحاد مردم باشد، فقط گروه خاصی را به ســودهای کلان می رســاند. تا جایی که برای سودآوری بیشــتر از هر عرصه، پهنه برای تبدیل و ساخت وساز مجتمع های مسکونی، تجاری و مال ها استفاده شد.

شهرفروشــی و تراکم فروشــی که در دوره قبل به شدت به آن پرداخته میشــد، رویــه ای برای کســب درآمد بــود و با روح انسان محوری در شهر مغایر بود. توجه به این نکته ضروری است که وقتی از شهرفروشی صحبت می شود منظور تراکم غیرمجاز اســت چون هر پلاک ثبتی، طبق طرح تفصیلی مجاز است که چند طبقه بسازد و مازاد بر آن، غیرمجاز خواهد بود.

طی مدیریت گذشــته در مناطق مختلف به خصوص مناطق شــمالی شهر و به طور اخــص در منطقه یک با توجه به ارزش زمین، ســاخت و ســازهای بی رویه، نامتجانس و غیرمتعارفی را در تهران شاهد بودیم. این توسعه نامتوازن، شــهر تهران را به کارگاه ساختمانی تبدیل کرده بود. توســعه نامتوازن شــهر، موجــب بی توجهی به تأمین سرانه فضای ســبز، سرانه های آموزشــی، بهداشتی، پارکینگ و به طور کلی سرانه های خدماتی بود که در نتیجه در اثر ساخت و سازهای بی رویه و نامتوازن، چالش هایی را برای شهر، شهروندان و مدیریت شهری به وجود آورد؛ چالش هایی که روی جمعیت پذیری، ترافیک، آلودگی هوا، ظرفیت بزرگراه ها و معابر شهری و... تأثیرگذار بود.

یکــی از مهمتریــن اقدامــات شــورای پنجم، جلوگیــری از بارگذاری های بی رویه، برج ســازی های خارج از ظرفیت شهر و در واقع جلوگیری از فروش تراکم غیرمجاز است. شورای پنجم تلاش کرد مانع از شهرفروشی و فساد و رانت گسترده شود و نگاه به شهر را از شهرفروشــی و باغکشی به انسان محوری و حفاظت از باغ ها و توسعه فضای سبز در مناطق کم برخوردار تغییر دهد و از بدهکار کردن شــهر و اجرای پروژه های بزرگ مقیاس و کسب درآمدهای ناپایدار و از بین بردن سرانه های خدماتی به توجه به محله ها و هویت محلی تغییر رویکرد دهد.

یکی از موفقیت های شــورای پنجــم جلوگیری از باغ کشــی با هدف حفظ باغ ها و فضای ســبز شــهر بود. مصوبه برج باغ که از سال ۱۳۸۲ تصویب و سال ۱۳۸۳اجرایی شد، به صاحبان باغ ها اجازه میداد که با سطح اشغال ۳۰درصد و تا ۹ طبقه ساخت و ساز کنند که البته در عمل تا ٤٠ الی ٥٠ درصد سطح اشغال و ١١ تا ١٣ طبقه هم بارگذاری شود.

این مصوبه که به ظاهر با هدف حفظ باغ ها و فضای سبز بود ضمن اینکه ارزش افزوده برای صاحبان باغ را به دنبال داشت طی ١٢سال این مصوبه نه تنها به حفظ و صیانت از باغ ها و فضای سبز کمک نکرد بلکه عاملی برای از بین بردن و نابودی باغ ها بود و به باغکشی تبدیل شد.

عرصه باغی که دارای ارزشی مشخص بود، با این مصوبه ارزش افزوده ای یافت تا جایی که برخی تلاش کردند املاک و عرصه هایی که نوعیت باغ را نداشتند، باغ تعریف کنند تا بتوانند از این مصوبه بهره مند شوند. درنتیجه این مصوبه، از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶ قریب به ۱۲۸ هکتار از اراضی ســبز و باغ های شهر تهران، نابود و تبدیل به مجتمع های مسکونی، تجاری و مال های بزرگ شد.

در شورای پنجم برای جایگزینی مصوبه برج باغ، کمیسیون سلامت و محیط زیست با همکاری کمیسیون شهرسازی و معماری شورا و شورای عالی شهرسازی معماری کشور، خانه باغ را تصویب کرد تا عرصه هایی که باغ شناخته می شوند فقط ۲ تا ۲ و نیم طبقه بارگذاری کنند و به فعالیت هایی مانند خانه باغ، باغ موزه، باغ گالری، باغ رستوران و ... بپردازند.

با این مصوبه، علاوه بر منفعت اقتصادی برای ذی نفع باغ و فضای سبز هم حفظ خواهد شد. موضوع دیگری که در بودجه ۱۳۹۸ به تصویب رســید این بود کــه تمام جرایم و عوارض ناشی از قطع درختان یا خشک شدن آن ها در حساب مجزایی، ذخیره و فقط برای تملک باغ ها هزینه شود.

براساس این مصوبه تا امروز ۲۰ باغ تملک شــده و تا پایان این دوره طبق برنامه تا ۳۴ باغ تملک خواهد شــد. با این کار در تمام محله های شهر که بوستان ندارند، بوستان محلی ساخته شــده است. همچنین ارزشگذاری درختان از نظر اکولوژیک مصوبه دیگری بود که در شورای پنجم به تصویب رسید و ۲ سال است که مبنای اخذ جریمه درختانی که قطع یا خشک شوند براساس ارزش اکولوژیکی محاسبه خواهد شد.

شورای پنجم و مدیریت شهری اقدامات زیرساختی را به دور از هیاهو و فارغ از غوغا سالاری انجام داده و تا آخرین روز مسئولیتش مصرانه بر حسن اجرای این مصوبات نظارت خواهد داشت. با اصلاح فرایندها و تغییر رویکردها با فساد و رانت برخورد می شود که شهر را زیست پذیرتر و مناسب برای زندگی خواهد کرد و رویکرد توجه به کالبد شهر به رویکرد توجه به جان شهر تغییر می‌یابد.