آشتی شهروندان با خیابان ولیعصر(عج)

به گزارش خبرنگار شهر، «ملاقات با خیابان» با یک فراخوان آغاز شد، فراخوانی که در دی ماه 1399 منتشر شد تا به گفته برگزارکنندگان کارگاه، خیابان ولیعصر(عج) را به مانند یک پایگاه میراثی برای شهروندان بدل کند.

بر اساس فراخوان اولیه کارگاه ملاقات با خیابان ولیعصر(عج)، ۳۶ نقطه که می‌توانند فرصتی برای ایجاد کیفیت‌های شهری باشند، در طول این خیابان شناسایی و برگزیده شدند. این نقاط درواقع به‌مثابه فرصت‌هایی برای اندیشیدن مجدد و ارائه راهکارهایی خلاقانه در راستای ارتقاء کیفیت خیابان، به نفع زندگی شهری و هویت آن، مدنظر قرار گرفته شدند تا با برگزاری کارگاه «ملاقات با خیابان» اقدام به تهیه طرح‌هایی در راستای کمک به تبدیل خیابان ولی‌عصر (عج) به مقصد شهری برای اهالی شهر تهران شود.

بر همین اساس، در کارگاه نخست که از دی‌ماه تا اسفندماه ۱۳۹۹ برگزار شد، ۱۴ نقطه انتخاب شدند  تا با حضور علاقمندان، حرفه‌مندان، دانشجویان و همه کسانی که شهر برایشان دارای اهمیت است در همراهی با شورای علمی و راهبریِ راهبرهای کارگاه‌ها، این فرصت‌ها به شهر افزوده شود.

بازآفرینی خیابان ولیعصر(عج)

کارگاه ملاقات با خیابان در دو ژانر عکاسی و معماری برگزار شد. نخستین کارگاه ملاقات با خیابان در ژانر عکاسی شهری و با محورهای زندگی روزمره، عکاسی خیابانی، معماری و مناظر شهری، مستند اجتماعی، پرتره، مسائل زیست محیطی و هر آنچه که موضوع شهر باشد با عنوان «مجالی برای بیان عکاسانه‌ خیابان ولیعصر» با راهبری بهنام صدیقی، تهمینه منزوی وهوفر حقیقی برگزار شد.

وحید قاسمی، مدیر پروژه خیابان ولی عصر (عج) در درباره جزییات برگزاری کارگاه با موضوع خیابان ولیعصر (عج) بیان کرد: امروز با مردمی روبرو هستیم که به دلیل رسانه‌ها و فضای مجازی دارای فهم عکاسی و گرافیک هستند و تصاویر را درک می‌کنند همین عوامل سبب شد تا از نظر اجتماعی خیابان ولیعصر (عج) را اسکن کنیم.

او با بیان اینکه با بررسی و مطالعات صورت گرفته ۳۶ نقطه در طول خیابان ولی‌عصر(عج) شناسایی شد که این نقاط فرصت‌هایی را برای طراحی جهت ارتقای کیفی خیابان در اختیار قرار می‌دهد، گفت: سه کارگاه ملاقات با خیابان مجالی برای طراحانه اندیشیدن به فرصت‌های شهری خیابان ولی‌عصر(عج)، سه کارگاه مجالی برای بیان عکاسانه‌ خیابان ولیعصر (عج) و ۲ کارگاه گرافیک برنامه اصلی «ملاقات با خیابان» است که از دی ماه آغاز شده است. بخشی از کارگاه‌ها مجازی و بخشی دیگری حضوری است.

قاسمی این کارگاه‌ها را حلقه‌های به هم پیوسته عنوان کرد که به گفته او از دل موضوع برآمده است و نیازی به داشتن تخصص طراحی یا عکاسی برای حضور در کارگاه‌ها نیست بلکه کافیست دلتان بخواهد با شهر زندگی کنید.

آشتی شهروندان با شهر

عقیل بهراء، دبیر راهبرهای کارگاه ملاقات با خیابان (مجالی برای طراحانه اندیشیدن به فرصت‌های شهری خیابان ولی‌عصر(عج)  نیز درباره جزییات برگزاری کارگاه‌ها توضیح داد: در این کارگاه‌ها در چند مرحله، برخی نقاط و گوشه‌های رها شده خیابان ولیعصر (عج) که قابلیت لمس از نظر طراحی شهری داشته باشد، شناسایی می‌شود تا ظرفیت‌هایش کشف شود.

به گفته او؛ ممکن است که این ظرفیت‌ها معماری، شهرسازی و کالبدی باشد اما الزاما هم اینطور نیست و دارای ظرفیت‌های اجتماعی هم است. بنابراین زمانی که در فراخوان اعلام می‌شود مثلا در کارگاه طراحی شهری لزوما تخصص مربوطه نیازی نیست به این معناست که ممکن است ظرفیت‌های شناسایی شده جنبه اجتماعی و مردم‌شناسانه داشته باشد.

او مهمترین هدف برگزاری کارگاه‌ ملاقات با خیابان را آشتی شهروندان با شهر و افزایش تعامل دو طرفه میان آنان با شهر عنوان کرد و گفت: هدف این کارگاه‌ها افزایش حفظ تعلق شهروندان به محله ولیعصر (عج) و در مرحله بعد، افزایش تعلق به شهرشان است. در خیابان ولیعصر (عج) طی سالیان رخدادهایی مانند بی آر تی، مسایل ترافیکی و بدنه تجاری سبب شده تا ارتباط را با محله‌های پیرامونی کم شود. بنابراین نیاز به بازگرداندن آن ارتباطی است که در گذشته در شکل گیری خیابانی به نام ولیعصر (عج) نقش موثری داشت.

بابک شکوفی، معمار و یکی از راهبرهای کارگاه ملاقات با خیابان (مجالی برای طراحانه اندیشیدن به فرصت‌های شهری خیابان ولی‌عصر(عج)) ، برگزاری این کارگاه‌ها را فرصتی برای مشارکت مردم در اداره شهر عنوان کرد و افزود: توجه به ارتقای فضاهای عمومی و همگانی شهر موضوعی بوده که در یکی دو دهه اخیر نسبت به سایر محورها مانند ترافیک و یا توسعه شهر مورد بی مهری و کم توجهی قرار گرفته است.

به گفته او؛ در سال‌های اخیر اما توجه به فضاهای همگانی شهری هم در مدیریت شهری و هم شورای شهر تهران، افزایش پیدا کرده است؛ چرا که مدیران شهری هم به این باور رسیده‌اند که بدون مشارکت شهروندان ارتقای فضاهای همگانی شهری امکان پذیر نیست. اما با تشویق شهروندان و برگزاری کارگاه‌های اینچنینی می‌توان دوباره آنان را با شهر و فضای شهری آشتی داد.

با تمام این توضیحات و اهداف کارگاه پس از فراخوان آغار به کار کرد.

آغاز به کار 14 گروه معماری

در کارگاه معماری، ۶۳ نفر از میان شرکت کنندگان در دور اول انتخاب شدند که ۳ نفر انصراف دادند. افراد به گروه های ۵ تا ۷ نفره تقسیم شدند و تست کرونا از همه گرفته شد.

جلسه اول کارگاه روز جمعه ۱۹ دی برگزار و ۱۴ گروه تشکیل شده به دلیل شرایط کرونا در بازه های دو ساعته و سه ساعته به صورت جداگانه پذیرش شدند. در کارگاه ها علاوه بر اینکه وحید قاسمی، مدیر پروژه و عقیل بهراء، دبیر راهبرها درباره رویکردها صحبت کردند، یک جامعه شناس هم با شرکت کنندگان صحبت کرد. عبدالرضا گلپایگانی، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران نیز در نشست صبح حضور پیدا کرد. در نشست پایانی نیز محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان ها فضای شهری سخنرانی کرد. در پایان هر یک از این سه نشست نیز گروه ها با معرفی راهبرها و اعضا به یکدیگر نشست دسته جمعی داشتند تا درباره نحوه کار گروه خودشان صحبت کنند.

گروه ها نتیجه فعالیت های خود را  روز پنجشنبه، ۹ بهمن در کارگاه دوم که از  ساعت ۹ صبح  تا ۵ بعد از ظهر برگزار شد ارائه کردند.

طرح ها جنبه اجرایی داشته باشد

مصطفی کاظمی، مشاور عالی و مدیر کل حوزه شهردار تهران در پنل اول این کارگاه با بیان اینکه طرح‌هایی که ارائه داده می‌شود باید جنبه اجرایی داشته باشد، گفت: این کارگاه در چارچوب یک طرح کلی درباره خیابان ولیعصر است تا بتوانیم در آینده نزدیک این خیابان را به ثبت جهانی برسانیم. خیابانی ۱۸ کیلومتری، خاطره ساز و تاریخی که در محدوده خاورمیانه بی‌نظیر است و سکانس های مختلف در آن اتفاق افتاده و در استخوان بندی شهر نیز نقشی محوری دارد.

او با بیان اینکه یک پایگاه شهری برای این خیابان ایجاد شده که یک شورای راهبری دارد که شهردار تهران در راس این شورا قرار دارد، افزود: در چارچوب اهدافی که برای ثبت جهانی شدن این خیابان در نظر گرفته شد یکسری اتفاقاتی از لحاظ کالبدی و بصری باید رقم بخورد البته بعضی از جنبه های دیگر مانند جنبه اجتماعی نیز باید تغییراتی انجام شود اما تغییرات اجتماعی زمانبر است در حالیکه تغییرات کالبدی را می توان در کوتاه مدت و میان مدت ساماندهی کرد.

انعقاد قرارداد با پیمانکار

تورج فرهادی، شهردار منطقه ۶ نیز در این کارگاه درباره آخرین وضعیت ساماندهی خیابان ولیعصر در این منطقه عنوان کرد: تقریباً در این مقطع کار به نقطه مطلوبی رسیده و قرارداد با پیمانکار در حال انعقاد است تا در ابعاد مختلف این مسیر را به لحاظ جداره ها، کف، انهار، فضای سبز، روشنایی، رنگ، حرکت و حمل و نقل و ساماندهی کند و شهروندان بدانند این قسمت که یک تکه از پازل محور ولی عصر است، قرار است به چه صورت ساماندهی شود.

او اضافه کرد: طرح ها آماده است و حتی تاییدیه فاز ۲ طرح ها نیز اخذ شده و در مرحله انتخاب پیمانکار هستیم.

سید حمید موسوی، شهردار منطقه یک نیز گفت: رفع نقاط بی دفاع شهری و معضلاتی که خصوصاً در باغ فردوس، خیابان توتونچی، اطراف میدان تجریش و شب مردگی که در اطراف خیابان ولیعصر وجود دارد و استقرار کاربری هایی که می‌تواند به حیات شهری دامن بزند و باعث رونق شود باید انجام شود.بازگشایی هایی که می‌تواند کمک کند تا نقاط را برای افراد ناهنجار و هنجارشکن ناامن و برای شهروندان امن کند و به تبع آن مردم بتوانند بیشتر از این فضاها استفاده کنند از موضوعاتی است که در طرح ها دیده شده است و آثار پیامدهای این طرح ها برای شهروندان به زودی قابل مشاهده خواهد بود.

علی اعطا، رییس کمیته معماری شورای شهر تهران در کارگاه مجالی برای طراحانه اندیشیدن به فرصت های شهری خیابان ولیعصر (عج) با اشاره به تبدیل شدن تهران به موضوعی قابل توجه برای شهروندان گفت: بحثی که همیشه معماران و طراحان شهری در حوزه تخصصی به آن می‌پرداختند در حال تبدیل شدن به امر عمومی در تهران است که این مسأله نخستین قدم برای ارتقای کیفیت زندگی است، البته این توجه پیش زمینه‌هایی داشته که همه به تلاش‌های معماران و شهرسازان برنمی‌گردد، توجه به شهر تهران سال هاست که در ادبیات و شعر معاصر مانند اشعار سپانلو که تهران در آن حضور دارد، شروع شده است.

به این ترتیب منتخبان در 14 گروه در 14 محله از خیابان ولیعصر کار خود برای ارائه طرح ها را آغاز کردند. این 14 محله به ترتیب :

گروه ۱: ابتدای خیابان اتحادیه

گروه ۲ : بن‌بست فلق

گروه ۳: ابتدای خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی

گروه ۴ : ابتدای خیابان توتونچی

گروه ۵ : مابین خیابان‌های یاس و مهرگان

گروه ۶ : سه‌راه زعفرانیه

گروه ۷ : ابتدای خیابان شهید بهشتی

گروه ۸ : قاطع خیابان فرهنگ، مظهر قنات

گروه ۹ : مجاور بوستان امیریه و ابتدای خیابان شهید دل پیشه

گروه ۱۰ : ابتدای خیابان شهید خدامی

گروه ۱۱ : مقابل دانشگاه هنر

گروه ۱۲ :  مابین خیابان‌های جهان‌تاب و سی و دوم

گروه ۱۳ : ابتدای خیابان قلمستان، جنب پمپ‌بنزین

گروه ۱۴ : ابتدای خیابان طالقانی

طرح های معماری در مرحله اجرا

گروه ها تا 9 اسفند طراحی های خود را ارائه کردند. پگاه هاشمی، دبیر اجرایی کارگاه معماری ملاقات با خیابان درباره طرح ها گفت: اجرای طرح ها زیر نظر معاونت شهرسازی و معماری با همکاری مناطق انجام خواهد شد و در مرحله بعد از تکمیل طرح ها باید دید که این همکاری به چه شکل انجام می شود.

او ادامه داد: البته پیش از آغاز اجرا، ممکن است برخی از طرح ها نیاز به تغییراتی داشته باشد که ابتدا به طراحان ابلاغ می شود تا تغییرات مورد نیاز را انجام دهند و بعد از آن به اجرا گذاشته می شود. امیدواریم این ۱۴ طرح در نقاط مورد نظر قابل اجرا باشند.

هاشمی در مورد طرح ها و ایده ها بیان کرد: آنچه مورد نظر کارگاه ملاقات با خیابان بوده است این نیست که در خیابان ولیعصر اتفاقی بیافتد که به اصل خیابان ارتباطی نداشته باشد یا طرح ها به هم مربوط نباشند.

ولیعصر میزبان عکاسان

اما در مورد کارگاره عکاسی کارگاه عکاسی ملاقات با خیابان ولیعصر، این کارگاه از 22 دی ماه برگزار شد و از میان ۸۰ نفر ۲۱ نفر انتخاب شدند.  

در میان این افراد جامعه شناس، معمار، فارغ التحصیل مدیریت، دیپلمه، پرستار، گرافیست و نقاش وجود داشت و اولویت این طور نبود که حتما منتخبان عکاس باشند. در حقیقت شهروندانی که نگاه عکاسانه داشتند انتخاب شدند.

3 راهبر گروه های 7 نفره تشکیل شده را هدایت کردند.این گروه ها بعد از آشنایی برنامه ای به گروه اجرایی ارائه دادند که در طول ۶ هفته به صورت مجازی و حضوری چه جلساتی خواهند داشت. بر اساس برنامه هر گروه، برای آنها فضای مجازی و حضوری در نظر گرفته شد. این گروه ها با موضوعی که خودشان تعیین کردند از خیابان ولیعصر عکاسی کردند.

زهرا رضی، دبیر اجرایی کارگاه عکاسی ملاقات با خیابان ولیعصر در این باره گفت: بعد از شروع کارگاه ملاقات با خیابان در بخش عکاسی در تاریخ ۲۵ بهمن‌، طی دو هفته و بر طبق زمان‌بندی انجام شده  میان راهبرها و شرکت‌کنندگان، گروه‌ها جلسات حضوری و مجازی خود را به دبیرخانه اعلام کرده و بر طبق برنامه اعلام شده جلسات هر گروه برگزار شد.

او ادامه داد: همچنین طبق زمان‌بندی اعلام شده توسط راهبر هر گروه، تور خیابان/ موزه خیابان ولیعصر برای هر سه گروه برگزار شد.

رضی افزود: در ادامه و مبتنی بر تقویم ارائه شده در فراخوان،  جمعه ۱۰ بهمن‌ماه جلسه پیش‌ارائه شرکت‌کنندگان در سه بازه زمانی در دستور کار قرار گرفت. در این جلسه شرکت‌کنندگان به بیان دقیق‌ موضوع پرداخته و با ارائه عکس‌های خود، آنچه که طی این دو هفته از پروژه پیش برده بودند برای حاضران در جلسه ارائه دادند. افراد حاضر در جلسه از سایر حوزه‌ها، به‌ویژه متخصصان حوزه شهر بودند.

به گفته دبیر اجرایی کارگاه عکاسی؛ هدف از این ارائه رد یا تأیید کار شرکت‌کنندگان نبود، بلکه هدف ارائه نقطه نظرات متخصصان حوزه‌های دیگر در ارتباط با کار شرکت‌کنندگان بود.

بعد از جلسه پیش‌ارائه، شرکت‌کنندگان چهار هفته زمان داشتند که زیر نظر راهبر پروژه  خود را تکمیل کنند.

بنابر تصمیم دبیرخانه، راهبرهای کارگاه تا روز جمعه (هشتم اسفندماه ۱۳۹۹ ) از میان عکس‌های نهایی شرکت‌کنندگان گروه خود، مجموعه‌ها و عکس‌های منتخب را به دبیرخانه معرفی کردند.دبیرخانه در روز یکشنبه، 11 اسفندماه جلسه داوری و انتخاب را با حضور اعضای شورای راهبردی برگزار کرده و مجموعه‌های منتخب معرفی شدند.

در نهایت هیات داوران نخستین «کارگاه ملاقات با خیابان» با بررسی ۱۸ پروژه عکاسی که در قالب‌های مجموعه عکس؛ چیدمان عکس و فتوکلاژ به انجام رسیده بودند ضمن قدردانی از  تلاش همه‌ عکاسان شرکت کننده در این رویداد فرهنگی-هنری برگزیدگان را انتخاب کرد.

هیات داوران نخستین «کارگاه ملاقات با خیابان» متشکل از مهرداد افسری، سجاد باغبان و بهنام صدیقی آثار برگزیده‌ این کارگاه را به شرح ذیل معرفی کردند :

چیدمان عکس «تصویر نهفته» از هدا بهجت‌پناه

مجموعه عکس «نوازندگان ولیعصر» از علی حسینی

مجموعه عکس «ریشه‌های پنهان» از تهمینه شرافت

همچنین بر اساس اعلام مسئولان برگزاری، عکس های گرفته شده در این پروژه در نمایشگاه هایی به نمایش گذاشته می شود. علاوه بر آن نیز  از هر کارگاه با ۳ مجموعه برتر قراردادی به مبلغ ۱۰ میلیون تومان منعقد می شود که طی دو ماه مجموعه خود را کامل کنند. جدای از این قرارداد، مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به ۲۰ تک عکس برگزیده تعلق گرفت.

کار با خیابان ولیعصر تمام نشده است

با پایان کارگاه ملاقات با خیابان ولیعصر در دو بخش معماری و عکاسی در اسفند ماه سال 1399، این کارگاه وارد مرحله دوم از کار خود شد.

فراخوان دوره‌ دوم «کارگاه ملاقات با خیابان؛ زندگی روزمره خیابان ولیعصر» در دو بخش تخصصی عکاسانه اندیشیدن و طراحانه اندیشیدن در تاریخ بیست و هشتم بهمن‌ماه منتشر شد و کارگاه  از تاریخ دهم اسفندماه آغاز به کار کرد.

بر اساس فرخوان اولیه کارگاه دوم، آغاز «کارگاه ملاقات با خیابان؛ زندگی روزمره خیابان ولیعصر»  با رویدادی مبتنی بر بازسازی شهری خواهد بود. این رویداد ده روز به طول می‌انجامد و هدف از آن شناخت بیشتر خیابان ولیعصر و کشف لایه‌های گوناگون آن است.

زهرا رضی، دبیر اجرایی کارگاه عکاسی ملاقات با خیابان ولیعصر درباره دومین دوره کارگاه می گوید: بخش دوم کارگاه از تاریخ ۱۵ فروردین و به مدت ۵ هفته آغاز شد. در این مدت هریک از شرکت‌کنندگان مبتنی بر دغدغه خود و با راهبری راهبرهای کارگاه به بیان عکاسانه‌ خیابان ولیعصر از نگاه خود می‌پردازد.

دبیر اجرایی کارگاه عکاسی ملاقات با خیابان ولیعصر گفت: راهبری شرکت‌کنندگان این دوره از کارگاه به عهده‌ بهنام صدیقی، مهدی وثوق‌نیا و محسن یزدی‌پور است.

نقشه برداری فرهنگی از خیابان ولیعصر

همچنین پگاه هاشمی، دبیر اجرایی کارگاه معماری ملاقات با خیابان ولیعصر نیز ضمن توضیح این موضوع که در طی این مدت جلسات بسیار زیادی توسط دبیرخانه برگزار شده است، گفت: کارگاه ها چندین بار بررسی وبه معاونت شهرسازی ارائه شد و طی جلساتی که گروه ها با پیروز حناچی، شهردار تهران و معاونت شهرسازی داشتند تصمیم گرفته شده است که به زودی طرح ها به معاونت شهرسازی ارجاع شود و برای اجرای آنها اقدام شود.

او ادامه داد: دوره دوم کارگاه نیز از اسفند ماه آغاز شده است و گروه ها در حال کار هستند. رویکرد دوره دوم با دوره اول متفاوت تر است و روی نقشه برداری فرهنگی کار می شود و گروه ها در حال گذراندن مراحل اولیه هستند.

خبرنگار: سمیرا امیرچخماقی