کابوس زلزله در خانه های آجری کوچه های باریک

به گزارش شهر، تصور کنید که خانه تان در کوچه ای به عرض یک یا دو متر قرار دارد و خانه هم از جنس خانه های آجری و بدون اسکلت است. اگر آن زلزله در تهران که همه منتظرش هستند بیاید چه اتفاقی خواهد افتاد؟ به احتمال زیاد سقف خانه روی سرتان آوار خواهد شد و زیر خروارها خاک می مانید و اگر در همان لحظات اول ضربه کشنده ای نخورده باشید و زنده بمانید و بتوانید فریاد بزنید و کمک بخواهید چه می شود؟

امدادگران برای رسیدن به شما در حالی که صدایتان را هم شنیده باشند با سختی های بسیار مواجه اند. آوار خانه ها، راه کوچه تان را مسدود کرده و تردد خودروهای امدادی و حتی امدادگران را هم بسته است و برای رسیدن به شما باید از آوارها و مسیرهای ناامنی عبور کنند که تردد در آنها خطرناک است. هیچ خودروی امدادی نمی تواند خودش را به شما برساند. 

تهران بافت فرسوده ای است که اگر زلزله مهیبی در آن اتفاق بیافتد آمار تلفات بسیار بالا خواهد بود همین مسئله  یکی از بزرگترین دغدغه های مدیران شهری تهران است که در هنگام بروز حادثه با این بافت های فرسوده و کوچه های تنگ و باریک چه باید کرد؟

شهرداری تهران برای امدادرسانی تجهیزاتی به سازمان آتش نشانی اضافه کرده است که توانایی حرکت در معابر باریک را دارند و می توانند امدادرسانی های اولیه را داشته باشند اما مهمتر از این ابلاغ دستورالعملی است که به شهرداران مناطق ارائه شده است و بر مبنای آن صاحبان این خانه ها و املاک اگر به هر دلیلی امکان تخریب کامل و نوسازی ندارند، بتوانند به صورت محدود و کارشناسی شده خانه را مقاوم کنند تا در صورت بروز زلزله و حوادث مشابه، تخریب ها طوری نباشد که سقف خانه ها تخریب شود.

رضا کرمی محمدی- رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در گفتگو با خبرنگار شهر درباره اقدامات این سازمان برای مقاوم سازی بافت های فرسوده در برابر زلزله و حوادث مشابه گفت: تهران اگر با زلزله شدید مواجه شود و شهر آسیب ببیند بیشتر آسیب ها در بافت های فرسوده خواهد بود و این مناطق جزو آسیب پذیرترین نقاط شهر در برابر حوادث هستند.

او ادامه داد: بر همین اساس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران در سال گذشته مطالعات انجام شده در سال ۱۳۸۸ در سازمان را که برای تعیین روشهای بهسازی نسبی در ساختمان های ناپایدار با مشاوره دانشگاه های تهران و صنعتی شریف انجام شده بود در سالهای ۹۹-۱۳۹۸ با کمک مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن بروز رسانی کرده و دستورالعمل بهسازی لرزه ای نسبی ساختمان ها را مشترکا با مرکز تحقیقات به چاپ رساند تا کسانی که مایل به انجام این کار هستند بتوانند از این دستورالعمل ها استفاده کنند.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: این دستورالعمل ها در سه جلد تدوین شده است که یک جلد آنها به ساختمان هایی با اسکلت فولادی اختصاص دارد، یک جلد به ساختمان های بتنی و یک جلد هم درباره ساختمان های مصالح بنایی غیر مسلح یا نیمه اسکلتی است. با اجرای این دستورالعمل ها از تخریب کامل سازه ها جلوگیری خواهد شد و میزان تلفات ناشی از زلزله را بطور قابل توجهی کمتر خواهد کرد. بهسازی لرزه ای نسبی  زحمت و هزینه بسیار کمتری نسبت به مقاوم سازی کامل ساختمان دارد و با سرعت بیشتری هم قابل انجام خواهد بود.

او افزود: همزمان با تدوین این دستورالعمل ها طی جلسات متعدد و سنگینی با دفتر مقررات ملی وزارت راه و شهرسازی و معاونت معماری و شهرسازی و نیز سازمان نوسازی شهرداری تهران ساز و کار اخذ مجوز بهسازی لرزه ای نسبی که تاکنون در شهرداری وجود نداشت نیز در هشت ماده تدوین گردید و توسط معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران جهت اجرا به مناطق شهرداری ابلاغ شد و لذا امکان اخذ مجوز توسط شهروندان کاملا عملیاتی شد و ساز و کار اجرایی آن مشخص شد.

کرمی گفت: در زمینه بهسازی ساختمان های قدیمی در بافت های فرسوده و دستورالعمل تدوین شده در این زمینه نیازمند سرمایه گذاری و فرهنگسازی هستیم. بسیاری از ساختمان های قدیمی تهران قدمت بالای صد سال دارند و باید بهسازی های آن انجام شود. برای این منظور در دو زمینه باید کار با جدیت ادامه پیدا کند؛ اول اطلاع رسانی به مردم که اگر نمی توانند ساختمان های کهنه و قدیمی خود را تخریب و نوسازی کنند، شهرداری به آنها مجوز بهسازی و مقاوم سازی نسبی ساختمان هایشان در برابر زلزله را می دهد. و دوم اینکه مشوق های مالی نظیر وام های بانک مسکن یا ساز و کاری برای اخذ کمک های خیرین نیز برای این کار در اختیار صاحبان املاک و خانه های قدیمی در بافت های فرسوده قرار گیرد تا روند انجام کار سرعت مناسبی پیدا کند. با این کار اگر می توان درصد زیادی از ساختمان های کهنه بافت فرسوده را در برابر زلزله مقاوم سازی کرد که این پیشرفت خوبی در تاب آوری شهر در برابر زلزله خواهیم بود.

او در پاسخ به این سوال که ایا در بافت های فرسوده به اندازه کافی پایگاه مدیریت بحران و مناطق امن در صورت بروز حادثه وجود دارد گفت: در تهران هم اکنون بیش از صد پایگاه مدیریت بحران وجود دارد و به صورت متوسط در هر منطقه ۴ یا ۵ پایگاه موجود است هر چند که در بافت فرسوده تعداد این پایگاه ها کمتر است. اما از لحاظ دسترسی به بافت فرسوده باید گفت در صورت مقاوم سازی ساختمان های فرسوده بافت های قدیمی، تخریب ها و آوار نیز در معابر باریک این مناطق کمتر خواهد بود و امکان امدادرسانی هم طبعا بیشتر فراهم می شود.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران درباره وضعیت بازار تهران از نظر تاب آوری شهری گفت: موضوع بازار از طرف مدیریت شهری به منطقه ۱۲ سپرده شده است و شهردار منطقه، محور کار است. اقداماتی در این زمینه هم انجام شده است مثلا برای مقابله با آتش سوزی، ماشین هایی تهیه شده است که در معابر تنگ و باریک می توان از کوچه ها عبور کرد برای این منظور، ایستگاه مجهز آتش نشانی هم در دل بازار مستقر است.

خبرنگار : اکبر بیاتی صالح