بررسی شیوع کرونا بر ناوگان حمل و نقل شهری

به گزارش شهر، طیبه خسروی نیا، کارشناس اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی در یادداشتی به بررسی تأثیر شیوع ویروس کرونا بر حمل و نقل شهری پرداخت که در زیر می خوانید

جایگاه و نقش حمل و نقل در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جوامع امروزی بر کسی پوشیده نیست. حمل و نقل یکی از پایه های اصلی توسعه پایدار و متوازن در جوامع بشری محسوب شده و در واقع شبکه های حمل و نقل با مؤلفه های مهمی همچون اقتصاد، امنیت و عدالت اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارند. در فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، همبستگی مستقیم میان گسترش حمل و نقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی وجود دارد و فعالیت های حمل و نقل ازجمله فعالیت های اساسی و زیربنایی برای رشد و تحول اقتصادی محسوب می شوند.

حمل و نقل فعالیتی مشتق شده از سایر فعالیت های اجتماعی و اقتصادی است و کمتر تقاضای بی واسطه برای آن وجود دارد. تولید و توزیع مهمترین واکنش های اقتصادی هستند که لزوم تقاضا برای حمل و نقل را آشکار می­ کند. وقوع بحران در فعالیت های اقتصادی میتواند تقاضا در بخش حمل و نقل را با چالش هایی مواجه کند که درنتیجه آن، نه تنها مسائل و چالش هایی برای بخش های مختلف حمل و نقل پیش می آید، بلکه کل اقتصاد نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. گزارش حاضر قصد دارد مسائل و چالش های پیش آمده در اثر بحران شیوع بیماری کووید-۱۹ (ویروس کرونا) را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.

مقدمه‌ای بر گزارش

در اواخر سال ۲۰۱۹ و اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی کشورهای جهان درگیر ویروس کرونا شدند و چالش هایی در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، سلامت و.. برای آنها ایجاد شد. این بیماری همه­ گیر میزان بالای مرگ و میر ناشی از عفونت ویروسی را به همراه دارد، در راستای کنترل شیوع کرونا ویروس، کاهش حداکثری تعاملات اجتماعی غیرضرور آغاز شد. الزام  این امر تعطیلی بسیاری از فعالیت های اقتصادی است.

بخش های زیادی در ایران و جهان تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفته ­اند که بخش حمل­ و نقل یکی از نخستین بخش هایی است که تأثیر منفی زیادی پذیرفته و دچار خسارت جدی شده است. البته، محدود شدن حمل­ ونقل نیز خود باعث کندتر شدن فعالیت­ های اقتصاد جهانی شده است. با توجه به بحران ایجاد شده، از نظر بسیاری از صاحب­نظران و کارشناسان، شناسایی مسائل و چالش­ های ایجاد شده در بخش حمل­ ونقل کشور یکی از حوزه­ های مهم و ضروری به حساب می­آید که برای جلوگیری از گسترش آسیب­ های فراگیر ناشی از آن باید تلاش­ های جانبی را به کار بست و با ارائه­ ی راهبردها و راهکارهایی به منظور هدایت سیاست گذاران و مجریان برای جلوگیری از گسترش آسیب­ های فراگیر ناشی از آن، گام برداشت.

بخش­ های مختلف حمل­ و نقل در کشور اعم از حمل­ و نقل هوایی، دریایی، ریلی، جاده­ ای و حمل­ و نقل شهری از شرایط پیش آمده در اثر ویروس کرونا متأثر شده­ اند.

حمل و نقل شهری

افزایش تعاملات اجتماعی، باعث افزایش شیوع و انتقال ویروس کرونا می‌شود بنابراین برای قطع زنجیره شیوع، محدودیت‌هایی در حمل و نقل ایجاد شد. با برقراری محدودیت‌های ترددی، تعداد سفرهای ریلی، هوایی و همگانی در سرتاسر جهان کاهش یافت. این تاثیر در حمل و نقل همگانی بسیار محسوس‌تر بود، زیرا استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مثل مترو و اتوبوس باعث افزایش مراودات شده و احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد.

با توجه به حضور تعداد بالا افراد در فضای محصور با سیستم تهویه بسته، نبود امکانات برای شناسایی افراد بیمار و ناقل بیماری، وجود تعداد زیادی از سطوح که توسط افراد قابل لمس است) مانند دستگیره­ ها، دستگاه کنترل بلیت، نرده­ ها ( و از طرفی دیگر ضروری بودن خدمات­ دهی سیستم حمل­ ونقل همگانی حتی در زمان همه­ گیری ویروس، یکی از پرریسک ترین محل­ ها  برای ابتلا و گسترش بیماری­های واگیردار به­ خصوص کرونا ویروس محسوب می ­شود.

تحقیقات منتشر شده در مجله بیماری های عفونی BMC نشان داد افرادی که از وسایل نقلیه همگانی در هنگام شیوع آنفولانزا استفاده می­ کنند، ۶ برابر بیشتر از افراد عادی، مبتلا به عفونت حاد تنفسی هستند. مسافرانی که سفرهای طولانی­ تری دارند یا آنهایی که در ایستگاه­ های شلوغ، تعویض مسیر می­کنند، احتمال ابتلا بیشتری دارند، زیرا با سطوح مشترک و مردم بیشتر در تماس هستند.

با توجه به موارد فوق، به نظر می‌رسد که نگرانی در ذهن پژوهشگران حوزه حمل و نقل درون شهری شکل گرفته و لازم است در مورد قابلیت موجود برای اتخاذ راهکارهایی مانند ایجاد فاصله اجتماعی (مخصوصا برای حفظ سلامتی رانندگان که طی روز با افراد زیادی در تماس خواهند بود)، کاهش ظرفیت سیستم های حمل و نقل، کاهش تعداد سفرها، کاهش نیاز به سفر، اصلاح ساختار و شبکه تردد دوچرخه (تعریض مسیرهای ویژه دوچرخه)، حذف تبادل پولی بین مسافر و راننده و امکان استفاده از پرداخت‌های اینترنتی، کاهش موقت محدودیت‌های مربوط به استفاده از خودروی شخصی (مانند طرح ترافیک) استفاده شده است.

به نظر می‌رسد این روزها شهرها موج جدیدی از تغییرات ناشی از گسترش ویروس کرونا را تجربه می‌کنند. با کاهش محدودیت‌های اعمال شده برای مهار شیوع کووید -۱۹ در چین، استفاده از دوچرخه‌ به عنوان اصلی‌ترین وسیله حمل و نقل در پکن به میزان ۱۸۷ درصد افزایش یافته است. این افزایش بی‌سابقه نشان می‌دهد که چگونه وسایل حمل و نقل سبک می‌تواند به عنوان منبعی مهم برای رهایی جوامع از یک پاندمی عمل کند و در نهایت شهرهایی پایدار به وجود آورد. اگرچه در روزهای کرونایی مردم هیچ تمایلی به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ندارند، با این حال، دوچرخه‌ها و اسکوترها می‌تواند ضمن حفظ امنیت کاربران، آن‌ها را به زندگی عمومی بازگرداند.

 ایمن سازی کارکنان حوزه حمل­ و نقل برای استمرار ارائه خدمات ضروری، بسیار مهم است. دورکاری برای اکثر کارکنان حمل­ و نقل امکان پذیر نیست. مقامات ملی و بین­ المللی راهنمایی­ هایی در مورد استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی، اقدامات بهداشتی، فاصله­ گذاری اجتماعی و رسیدگی به موارد مشکوک ابتلا به کووید-۱۹، ارائه می­‌دهند. استفاده از آموخته­ های حاصل از تجارب مناطقی که اوایل درگیر این بیماری شدند، مفید و کاربردی است.

برخی از آن‌ها، شامل ردیابی ارتباطات و سفرهای کارکنان حمل­ و نقل، نظارت بر پیروی از اقدامات، آموزش روش­ های صحیح اعمال مراقبت های بهداشتی، اجرای فاصله­ گذاری اجتماعی در فضاهای جمعی که کارکنان در آن حضور دارند مانند غذاخوری­ ها، ایجاد برنامه­ های کمکی و ارائه خدمات مشاورهای به کارکنان برای اطمینان از پشتیبانی و تقویت روحیه آنها، هستند.

نمونه اقدامات انجام شده برای مقابله با شیوع ویروس در حمل و نقل همگانی

منبع: مرکز تحقیقات راه و حمل و نقل دانشگاه تهران