از نظر تاریخی محله همواره به عنوان یک عنصر مهم شهری و نقطه تلاقی زندگی خصوصی و حوزه عمومی محسوب شده است. بنابراین از بین رفتن ساختارهای کهن محله ای و تغییرات گسترده در سازمان فضایی و اجتماعی شهر تهران که در نتیجه مداخلات ساختاری و فاقد برنامه در طی دههها بر پیکره شهر تحمیل شده، اجتماعات محلی را دستخوش تغییرات اساسی کرده و با نفی ساختارهای موجود سبب کمرنگ شدن جایگاه محله در نظام برنامه ریزی شهری ایران شده است. با وجود اینکه مفهوم اجتماعی و اقتصادی محله، دیگر به قوت گذشته نیست، اما رجعت به مفاهیمی نظیر «توسعه محلی» و «برنامه ریزی و مدیریت محله محور» که به جای پرداختن به توده عظیم و غیرقابل مدیریت کلان شهری به مقیاس خرد می اندیشد و به جای نگاه کلان به توسعه شهر، به ابعاد مشخص فضا-زمان در مقیاس محلی می پردازد، در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
الگوی جدید برنامه ریزی، مبتنی بر نقش مشارکت مردمی و اجتماعات محلی، نگاه برنامه‌ریزی و مدیریت از پایین به بالا، توانمندسازی منابع انسانی و تقویت سرمایه های اجتماعی و ارائه طرح ها و برنامه هایی است که ارتباط و وابستگی بیشتری با نیازها و شرایط اجتماعات محلی دارد و می تواند به عنوان الگوئی مطلوب در برنامه ریزی و مدیریت شهری مدنظر قرار گیرد. به پیروی از الگوی جدید توسعه شهری، در برنامه سوم توسعه شهر تهران توجه به محله به عنوان خردترین واحد توسعه و شناسایی نیازهای محلات و اعمال سیاست های تبعیض مثبت برای رفع نیازهای محلات کمتر توسعه یافته مورد توجه مدیریت شهری تهران قرار گرفته است. هدف غایی از اتخاذ این رویکرد، عملیاتی کردن توسعه محلی و اصلاح نظام بودجه ریزی شهرداری تهران به نحوی بوده است که در خلال آن، شهروندان در جریان فرایندی مشارکتی و با درگیر شدن در امور محلی در خصوص نحوه هزینه کرد بودجه عمومی برای توسعه محیط زندگی خود تصمیم گیری کنند.
به منظور تحقق رویکرد فوق در سال جاری، سهمی از بودجه شهرداری تهران به پروژه های توسعه محله ای با هدف رفع مشکلات و مسائل گوناگون محلات اعم از زیرساختی، کالبدی، ترافیکی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی اختصاص یافته و ارتقای کیفیت زندگی و رضایت ساکنین را هدف قرار داده است. نقطه تمایز پروژه های توسعه محله ای تکیه آنها بر فرآیندی مشارکتی بوده و تعریف و اجرای آنها بر اساس مسائل اعلام شده از جانب مردم و نظرات مشورتی انجمن های شورایاری محلات و پس از انجام مطالعات توجیهی و تهیه پیوستهای فنی، اقتصادی و اجتماعی آن با محوریت شهرداری های مناطق صورت می گیرد. نکته کلیدی برای تحقق بخشیدن به اهداف توسعه محله، ایجاد زمینه مشارکت حداکثری اجتماع محلی و دربرگیری ذینفعان و دخیلان توسعه در فرآیند برنامه ریزی و اجرا و همکاری کامل دستگاه های مؤثر در بخش عمومی است، به طوری که از طریق ایجاد زمینه های نهادی، امکان تحقق توسعه در سطح محلی فراهم شود. توجه به این نکته حائز اهمیت است که چنین رویکردی متضمن نگاه تسهیلگرانه، مدیریت هوشمندانه، همکاری دستگاههای اجرایی و اهتمام حداکثری همه بخشهای مجری شهرداری تهران است تا بتواند بستر لازم را برای تغییر نگاه مدیریت شهری و حرکت به سمت حکمروایی پایدار شهری فراهم کند.
نظر شما