پایان کابوس محله‌ای با ۹۸درصد بافت فرسوده در قبله تهران

به گزارش خبرنگار شهر؛ طرح های موضوعی و موضعی یکی از مهمترین طرح های شهری است که مدیران شهری با هدف پویایی محله ها و شهرهای تحت مدیریت خود با در نظر گرفتن موضوعاتی مانند مسائل جغرافیایی، طبیعی، جمعیتی و ...  آن را اجرا می کنند.

به عبارتی می توان گفت این طرح‌ها یکی از مهمترین طرح‌های شهرسازی محسوب می شوند. با توجه به اینکه شهر یک موجود زنده و پویا بوده که در آن تغییر و تحولاتی ایجاد می‌شود، مدیران و برنامه ریزان باید بنا به شرایط و اقتضائات زندگی روزمره در شهر و فضاهای شهری، این طرح‌ها را در دستور کار قرار دهند.

مطالعات نشان می دهد، طرح‌های موضوعی و موضعی از زمانی مورد توجه قرار گرفت که ناکارآمدی طرح‌های جامع آشکار شد و متخصصان شهری به این نتیجه رسیدند که طرح‌های جامع نمی‌توانند پاسخگویی لازم را در کوتاه مدت و میان مدت داشته باشند؛ به همین دلیل مساله طرح‌های موضوعی و موضعی مطرح شده است که امروزه نقش محوری در تهیه برنامه‌ها دارد. این طرح‌ها در قالب سند راهبردی توسعه شهر یا CDS تعریف می‌شود و زمانی که طرح راهبردی برای شهر تهیه می‌شود، بر مبنای آن، طرح موضوعی و موضعی شکل می‌گیرد.

شاید بتوان گفت از جمله ویژگی های طرح های موضعی و موضوعی این است که این طرح ها برای هر شهر و یا محله ای متفاوت است و برحسب اقتضائات، شرایط، اقلیم، جغرافیا و واقعیت‌های آن شهر یا مکان مورد نظر تهیه و تدوین می‌شود و بر همین اساس کارایی خاص خودش را در هر زمان و مکانی دارد.

از همه مهم تر می توان به این مساله نیز اشاره کرد که طرح‌های موضوعی و موضعی در مقابل نگاه‌های بخشنامه‌ای، از بالا به پایین و نگاه‌های کلیشه‌ای که نسبت به همه مکان‌ها و شهرها دیدگاه یکسانی دارد، قرار می گیرد.

در نهایت می توان گفت طرح‌های موضوعی و موضعی در قالب طرح‌های راهبردی دیده شده، چرا که طرح‌های راهبردی کلان‌نگر است و همه مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهد اما در عین حال این طرح‌ها به موضوعی خاص در مکان و موضعی خاص توجه دارد.

دلیل نام گذاری این طرح ها به نام طرح های موضعی و موضوعی نیز این است که با توجه به تفاوت هایی که هر شهر و یا محله با یکدیگر دارند، طرح هایی تهیه می شود که بر مبنای این تفاوت ها طراحی و تدوین شده باشند. به عنوان مثال اگر در شهر تهران منطقه ۱۲ یک منطقه تاریخی و گردشگری است برای محله هایی که بافت تاریخی و یا گردشگری در آن قرار دارد، طرحی تدوین می شود که با محله دیگری که نزدیک مراکز بازار و مراکز اقتصادی قرار دارد، تفاوت دارد.

از زاویه دیگری نیز می توان به اهمیت طرح های موضوعی و موضعی نگاه کرد؛ اینکه گاهی اوقات در محله‌ای از شهر موضوع و مساله‌ای مطرح می‌شود که چالشی را به وجود می آورد که این مساله ظرفیت، استعداد و پتانسیل‌های مکان را مشخص کرده و در نهایت موضوع طرح و برنامه را تشکیل می‌دهد.

مثال این مبحث نیز می تواند موضوعاتی مانند «شهر دوستدار کودک» و یا «شهر دوستدار سالمند»، «شهر بدون دخانیات» و ... باشد. در واقع این مسائل برای برخی از شهرها، محله ها و یا حتی مکان های عمومی شهر مهم بوده در حالی که ممکن است در شهر، محله و یا مکانی دیگری این موضوعات اهمیت نداشته باشد.

تهران و ۶۶ طرح موضعی

شهر تهران با بیش از ۳۵۰ محله ای که در خود جای داده است، با توسعه ای که در ۴ پهنه شمال، جنوب، شرق و غرب داشته است، به غیر از اینکه نیازمند توزیع عادلانه سرانه های خدماتی، توسعه زیر ساخت های حمل و نقلی، شهرسازی، احیای بافت فرسوده و.... است؛ در برخی از محله های خود نیازمند اجرای طرح های موضعی است.

آنطور که علیرضا زاکانی، شهردار تهران در اخرین مصاحبه مطبوعاتی خود به خبرنگاران اعلام کرد؛ در این دوره مدیریت شهری کمیسیون ماده ۵ شهرداری ۳۱۴ مصوبه داشته که ۶۶ تای آن مربوط به طرح های موضعی است. برخی از این طرح ها در حال اجرا و برخی نیز به زودی اجرایی می شود. توجه به محله های کم برخوردار و یا محله هایی که به دلیل طرح های شهری در سال های گذشته فریز شده بودند و شهروندان ساکن آن امکان نوسازی و بازسازی نداشتند؛ از جمله محدوده های شهری هستند که به قول شهردار تهران قرار است در قالب این طرح های شهری متحول شوند. از جمله محلاتی که در طرح موضعی به آن پرداخته شده محله محروم مانده نفرآباد است که در این گزارش به جزییات اتفاقاتی که در پی مصوبه کمیسیون ماده ۵ در آن رخ داده پرداخته شده است.

نفرآباد، محله ای فریزشده در مجاورت حرم عبدالعظیم حسنی(ع)

محله نفر آباد از جمله محله های کم برخوردار منطقه ۲۰ است که به دلیل اجرای طرح توسعه حرم عبدالعظیم حسنی(ع) سال ها فریز شده بود. بافت فرسوده این محدوه، معضلات اجتماعی، بلاتکلیفی ساکنان این محدوده به دلیل به تعویق افتادن طرح توسعه از جمله موضوعاتی بود که این محله را دچار مشکلات و آسیب های زیادی کرده بود، اما در این دوره مدیریت شهری با تلاش شهرداری و شورای شهر تهران محله نفرآباد با مساحت حدود ۱۳ هکتار که در محدوده جنوب شرقی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) واقع در منطقه ۲۰ شهرداری تهران  قرار گرفته به زودی متحول می شود.

طبق آمارهای موجود و مصوبه سال ۱۳۹۹ شورای عالی شهرسازی و معماری حدود ۱۳۹ پلاک با مساحت حدود ۱.۹ هکتار به مصوبه سال ۱۳۸۵(۳۵۸ پلاک-۷.۵ هکتار) اضافه شده است و در حال حاضر ۴۹۷ پلاک فرسوده با مساحت حدود ۹.۵ هکتار در این محله قرار دارد.

تعداد کل خانه های واقع در این محله ۵۰۸ پلاک است که ۱۹۵ پلاک نیز در سال های قبل به تملک شهرداری تهران درآمده است.

درباره وضعیت محله نیز باید گفت؛ پس از بلاتکلیفی سی ساله اهالی این منطقه از تابستان سال ۱۳۹۸ تا زمستان سال۱۳۹۹ به کارفرمایی سازمان نوسازی شهر تهران با هدف احیای حیات اجتماعی- مدنی و بازآفرینی محله مسکونی در هماهنگی با ضوابط میراث فرهنگی، طرحی تهیه شده که در جلسه مورخ هشتم دیماه سال ۱۳۹۹ کمیسیون ماده پنج شهر تهران مطرح و طی بند یک صورتجلسه ۶۱۴ تصویب  و با نامه شماره ۱۰۱۶۷۸۲ مورخ ۱۴/۱۰/۱۳۹۹ ابلاغ شده است که بنا بر مصوبه مذکور امکان ساخت و ساز در محله تا ارتفاع ۱۰ متر فراهم شد.

پایان کابوس ۳۰ ساله نفرآباد

با توجه به عدم استقبال ساکنان و پیگیری‌های صورت گرفته توسط شهرداری تهران و نکات مطرح شده در جلسه مجمع نمایندگان استان تهران مورخ ۱۴۰۰/۵/۱۰ از اداره کل میراث فرهنگی استان تهران استعلام و تاییدیه افزایش ارتفاع معادل ۱۳ متر اخذ شد.

با پیگیری‌های سازمان نوسازی شهر تهران بازنگری طرح ویژه محله تاریخی نفرآباد در اسفند ۱۴۰۰ تعریف و با همراهی‌های کمیسیون ماده پنج  طی بند ۱ صورتجلسه ۶۴۵ مورخ ۱۴۰۱/۰۶/۱۴(ابلاغی: شماره ۲۵۲۰۱۴۴۹ مورخ ۳۰/۰۶/۱۴۰۱) تصویب شد.

تحول در قلب منطقه ۲۰

آنطور که پیداست تصویب طرح بازنگری زمینه اجرای عملیات بازآفرینی توسط شهرداری تهران را به گونه ای فراهم کرده است که در گام نخست مدیریت شهری توانست پروژه‌های مسکونی و خدماتی در اراضی شهرداری که معادل ۱۱۱ پلاک است را تعریف کند. این پروژه شامل موضوعاتی مانند تعریف ۱۱ پروژه خدماتی(۸ پارکینگ محله‌ای به همراه زورخانه، زائرسرا و سرای عموعباس) در ۴۳ پلاک متعلق به شهرداری بوده که در مجموع ۶ پروژه در مرحله اخذ جواز قرار داشته و عملیات اجرایی آنها آغاز شده است.

همچنین تعریف ۳۵ پروژه مسکونی در ۶۸ پلاک متعلق به شهرداری تهران به عنوان محرک بازآفرینی نیز انجام شده است که تا کنون برای ۲۲ پروژه دستور نقشه صادر شده، ۱ پروژه در حال تشکیل پرونده است و برای ۱۰ پروژه  نقشه‌های فاز دو در حال تهیه است. در نهایت ۳ پروژه مسکونی در مرحله پیش‌نویس پروانه قرار داشته و عملیات اجرایی دو پروژه آغاز شده است.

گام بعدی شهرداری تهران در این محله، تسهیلگری نوسازی در پلاک‌های متعلق به مردم که شامل یک پروانه به همراه ۱۶ پرونده جاری است. طبق برنامه ریزی های انجام شده اطلاع رسانی طرح و تسهیلگری تحقق نوسازی با استقرار دفتر توسعه ویژه محله نفرآباد از مرداد ماه ۱۴۰۱ با همکاری شهرداری منطقه در حال پیگیری است. در واقع می توان گفت همکاری دو سویه سازمان نوسازی(تهیه طرح معماری) و شهرداری منطقه منجر به صدور یک پروانه در محله تاکنون شده و حدود ۱۶ پرونده جدید هم در این محله تشکیل شده است.

گام سوم شهرداری تهران در محله نفرآباد تسهیلگری نوسازی در پلاک‌های متعلق به مردم و شهرداری به صورت تجمیع سه جانبه است. در واقع سازمان نوسازی اقدام به تعریف پروژه‌های تجمیعی سه جانبه(شهرداری، مالک، سازنده) کرده است و طی توافق با برخی سرمایه‌گذاران توانسته فرایند اجرایی برای ۲ پروژه(۴ پلاک) را به ثمر برساند.  در حال حاضر برای یکی از پروژه‌ها دستور نقشه صادر شده و در حال انجام کارشناسی برای تعیین قدرالسهم طرفین بوده تا قرارداد مشارکت در ساخت طبق فرمت‌های این سازمان امضا شود. یکی دیگر از پروژه‌ها نیز در حال اخذ دستور نقشه است تا نفرآباد گام به گام در ریل نوسازی و بهسازی پیش برود و با ایجاد محله الگو در این محدود از محرومیتی ۳۰ساله رهایی یابد تا مفهوم عدالت اجتماعی در ششمین دوره مدیریت شهری تحققی ملموس یابد.

انتهای پیام/