به گزارش شهر، همه از توانمندی‌های بالای زنان می‌گویند؛ از باورهایی که طی ۲ دهه اخیر نسبت به ظرفیت نیمی از جمعیت جامعه شکل گرفته است. با وجود نگاه مثبت به حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی، در عمل اما این موضوع همیشه روی کاغذ باقی مانده و در بهترین حالت، نگاه‌های مقطعی در برهه‌های مختلف مانع بهره‌مندی جامعه از توانمندی زنان در چرخه مدیریت کشور شده است.
۳سال پیش، دوره پنجم مدیریت شهری پایتخت که برای نخستین‌بار شاهد تکیه ۶عضو زن به صندلی‌های سبز پارلمان شهری پایتخت بود، بنای خود را بر افزایش سهم زنان در عرصه‌های مدیریت شهری قرار داد و در یکی از نخستین برنامه‌هایش عهد کرد این سهم را به ۳۰ درصد برساند. با اینکه در این دوره گام‌های خوبی برداشته شده، اما به اعتقاد کارشناسان همچنان روند کلی واگذاری و اعتماد به حضور زنان در پست‌های مدیریتی کند است.
نمودار رو به رشد در دوره پنجم
همیشه و در هر دوره‌ای از مدیریت شهری سهمی برای زنان در پست‌های مدیریتی درنظر گرفته می‌شود، اما اینکه تا چه اندازه این هدف‌گذاری و سهم‌خواهی زنان در پست‌های مدیریتی بدنه شهرداری تهران محقق شده، محل چالش است. مثلا در دوره مدیریت محمدباقر قالیباف قرار بود سهم زنان از پست‌های مدیریتی به ۱۰درصد برسد ولی این اتفاق رخ نداد قالیباف در سال آخر مدیریتش «نرگس معدنی‌پور» را به‌عنوان شهردار منطقه۱۳ منصوب کرد و این تنها زنی بود که در آن دوره به سمت شهردار منطقه رسید.
سال‌ها پیش از او زهرا صدراعظم‌نوری که حالا یکی از ۶عضو زن شورای شهر پنجم است، در سال۱۳۷۵ با حکم غلامحسین کرباسچی، طولانی‌ترین دوره مدیریت یک زن بر مدیریت شهری را به‌نام خود ثبت کرد و ۸سال، به عنوان نخستین شهردار زن ، شهردارمنطقه۷ بود. در دوره جدید مدیریت شهری، شرایط برای حضور زنان با دوره‌های قبل فرق کرده است. اوایل اسفند سال۱۳۹۷ بود که پیروز حناچی، شهردار تهران مهناز استقامتی‌را به‌عنوان شهردار منطقه۸ تهران منصوب کرد تا با این انتصاب تعداد شهرداران زن در مناطق تهران به عدد ۲ برسد.
پیش‌تر، محمدعلی نجفی شهردار وقت تهران در سال۱۳۹۶، سهیلا صادق‌زاده را به‌عنوان شهردار منطقه۱۰ و سمیه حاجوی را به‌عنوان شهردار منطقه۷ تهران منصوب کرده بود. حاجوی از آن زمان تاکنون در سمت خود باقی مانده است و صادق‌زاده هم در پست دیگری مشغول به کار است.
طبق آمار، در طول بیش از ۱۰سال گذشته و به‌ویژه در دوره پنجم مدیریت شهری، سهم زنان در بدنه شهرداری تهران همواره رو به افزایش بوده و از حدود ۱۶درصد در سال۱۳۹۲ به حدود ۲۰ درصد کارکنان در سال۱۳۹۹ رسیده است. همین آمارها رشد سهم زنان در پست‌های مدیریتی را در طول ۲سال گذشته و مقارن با استقرار مدیریت شهری جدید نشان می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که سهم کمتر از ۶ درصدی زنان از پست‌های مدیریتی شهرداری تهران در سال۱۳۹۲، هم‌اکنون (سال۱۳۹۹) به حدود ۱۵درصد افزایش یافته است.
سهم زنان در شهرداری‌های ایران
نقش‌آفرینی زنان در مدیریت شهری موجب شده که اقبال بیشتری نسبت به انتخاب آنها در شهرهای کوچک و بزرگ وجود داشته باشد؛ هرچند که تاکنون شاهد حضورشان در شهرهای بالای ۲۰۰هزار نفر جمعیت نبوده‌ایم و این انتخاب‌ها بیشتر به شهرهایی با جمعیت کمتر محدود شده است. تاریخچه انتخاب شهردار زن برای ایران ۲۵سال بعد از انقلاب اسلامی رقم خورد و زهرا صدراعظم نوری روی صندلی شهرداری منطقه۷ تهران نشست.
پس از آن در سال۸۲ مژگان نوری شهردار املش گیلان شد و یک‌سال بعد هم مهری روستایی گرایلو مدیریت شهر ساوه را برعهده گرفت. در سال۸۵ نیز شراره معدنیان شهردار منطقه۶ مشهد شد. اهواز هم در سال۸۷ یک شهردار زن به‌خود دید و الهه موالی‌زاده سکان منطقه۲ شهرداری این شهر را برعهده گرفت. سال۸۹ هم سال خوبی برای بانوان برای حضور در عرصه مدیریت شهری بود. در تبریز، شیفته بدرآذر شهردار منطقه۹ شد و در بندرعباس شکوفه شهابی‌پور روی صندلی شهردار شهر سرگز هرمزگان نشست. در سال۹۲ نیز مریم پاکزاد در لولمان رشت و سامیه بلوچ‌زهی در سرباز سیستان‌وبلوچستان شهردار شدند؛ انتخاب‌هایی که طی سال‌های پی‌درپی امیدی برای حضور پررنگ‌تر زنان در مدیریت شهری در کشور شد و شرایطی فراهم کرد تا نقش زنان در عرصه‌های مدیریتی به‌صورت جدی دیده شود.
سال ۹۵ و بعد از ۲۰ سال، پایتخت ۲ شهردار زن دیگر را به خود دید؛ نرگس معدنی‌پور و مژده صابری. سال ۹۶ شیفته بدرآذر این‌بار به‌عنوان شهردار شهر سهند آذربایجان شرقی انتخاب شد. اعظم صمصامی هم نخستین زن شهردار استان بوشهر بود که با رأی شورای شهر آب‌پخش این مسئولیت را برعهده گرفت. فاطمه جوادی نیز نخستین زن شهردار خلخال در تاریخ شهرداری‌های اردبیل است. همان سال خوزستانی‌ها نخستین شهردار زن را انتخاب کردند و صدیقه میری بر صندلی شهرداری گتوند نشست. در سال۹۷ اما مهنا محمدی و سهیلا بامری شهرداران اسپکه و چگردک سیستان و بلوچستان شدند. در تداوم روند انتصاب مدیران زن، مرداد امسال هم شیما نجار نخستین شهردار زن نیشابور شد و چند روز بعد ازآن یعنی هفته گذشته شورای شهر بانه به حضور سروه قادر خانزاده در راس مدیریت شهری رأی داد.
تکلیف برنامه سوم توسعه برای پایتخت
به گزارش روزنامه همشهری، ماده۷۴ برنامه سوم توسعه شهر تهران بر افزایش میزان حضور و ارتقای زنان در پست‌های مدیریتی شهرداری تأکید دارد. براساس این ماده، شهرداری تهران مکلف است در راستای افزایش میزان حضور و ارتقای جایگاه زنان در مدیریت شهری و افزایش سطح و کیفیت حضور اجتماعی و مشارکت فعال زنان در شهر از طریق تبعیض مثبت، توانمندسازی و فراهم ساختن زمینه‌های ارتقای نقش زنان در مدیریت شهری با اختصاص ۳۰درصد از پست‌های مدیریتی به زنان شاغل در شهرداری اقدام کند. همچنین مطابق تبصره دوم ماده واحده مصوبه افزایش انتصاب جوانان در تصدی پست‌های مدیریتی و ارتقای سهم و نقش آنان در مدیریت شهرداری تهران که ۲۴ شهریور ۱۳۹۸ به‌تصویب رسیده است، حداقل ۳۰درصد از پست‌های مربوط به جوانان، به زنان جوان می‌رسد.
موانع حضور زنان در عرصه‌های مدیریت
مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی
بانوان در صورت ورود به عرصه‌های علمی، فرهنگی و هنری می‌توانند توانمندی‌های جامعه را افزایش داده و ظرفیت‌های انسانی جامعه را رونق بخشند. . در عرصه پزشکی، فعالیت‌های دانشگاهی، مدیریتی و... بانوان به‌عنوان نیروی اصلی کشور شانه‌به‌شانه با مردان می‌توانند خدمات مؤثری انجام دهند. حتی در زمینه‌های ورزشی، بانوان ما به دنیا ثابت کرده‌اند که با حفظ ارزش‌های فرهنگی و دینی می‌توان به سکوهای قهرمانی رسید. بنابراین در شرایط حاضر که جامعه با کمبود نیروهای متخصص مواجه است، بانوان می‌توانند نقش قابل‌توجهی در رشد،تعالی و توسعه کشور داشته باشند.
با این اوصاف، در لایه‌هایی از جامعه ما، نگاه تبعیض‌آمیز به زنان وجود داشته و برخی افراد هنوز توانمندی‌های زنان ایرانی را به‌طور کامل باور نکرده‌اند و از طرف دیگر، غرور کاذب در برخی مردان، باعث ایجاد نوعی نگاه منفی به توانمندی‌های زنان شده است.
به همین دلیل، نخستین گروه از دلایل، باورهای اجتماعی و نگاه‌های غیرمنطقی به زنان است. به‌عنوان اصلی‌ترین دلایل، ضعف خودباوری نیز باعث شده زنان اعتماد به نفس لازم را پیدا نکرده و نتوانند از توانمندی‌های خود در این عرصه‌های اجتماعی استفاده کنند.
بنابراین با تغییر نگاه گفته‌شده و ایجاد و تقویت خودباوری، اعتماد به نفس و عزت نفس در زنان، می‌توان از این انرژی خدادادی استفاده و کاستی‌های موجود در جامعه را کاهش داد.
از سوی دیگر، با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری در زمینه بهره‌گیری از استعدادهای زنان در ابعاد مختلف، ضمن رعایت حریم‌های اخلاقی می‌توان زمینه‌های رشد و کشف استعدادهای زنان را فراهم کرد و با تقویت خودباوری و مقابله با موانع ورود، حضور و رشد زنان در جامعه می‌توان اطمینان داد که کشور ما در دهه آینده شاهد رشد چشمگیر توانایی‌های زنانه باشد. ضمن اینکه با رفع بعضی از موانع مثل مزاحمت‌های خیابانی، تعصب‌های بی‌جا و آزارهای مختلف، می‌توان جاده مناسب را برای حرکت در اختیار زنان قرار داد.
نظر شما