این یادداشت را در اصل می‌توان مقدمه‌ای دانست برای یادداشت‌های بعدی، زیرا از نخستین نشانه فرهنگی که در شهر که ما با آن برخورد می‌کنیم نام کوچه یا خیابانی است که در آن زندگی می‌کنیم یا به آن مقصد حرکت می کنیم. اما این نام بر کوچه و برزن‌ها را چه کسی یا با چه اصولی باید برگزید یا تغییر دهد؟
هیچ اتفاق اجتماعی بزرگ بدون آنکه مردم از در خانه‌هایشان بیرون بیایند، از محله‌هایشان گذر کنند و پا در شاهراه‌های بزرگ شهر بگذارند رخ نمی‌دهد. این رخدادهای اجتماعی می‌توانند شادی از یک پیروزی، یک تظاهرات و واکنش به یک اتفاق یا هر چیز شبیه به این‌ها باشد. همین دست اتفاقات مشترک اجتماعی اسباب آن می‌شود که تنها کارآیی خیابان راه رسیدن به مقصد نباشد و تبدیل به یک خاطره جمعی شود که تمام باشندگان شهر با آن ارتباط پیدا می‌کنند، با پیاده‌روهایش، چهارراه‌هایش و درختانش این حس ارتباط اهمیت حفظ خیابان و تلاش برای نگهداری ظاهرش با کمترین تغییرات غیرضروری را موجب می‌شود زیرا به درستی خیابان بخشی از دارایی روحی و خاطرات جمعی مردمان یک شهر است که وظیفه شهرداری حفظ آن است. خیابان راهی که تنها راه نیست بلکه پرپیچ گذری است تنیده بر خاطرات جمعی. نامگذاریش شاید از هر اتفاق دیگری مهتر باشد. آیا حاکمیت (در غالب شهرداری) حق نام‌نهادن بر خیابان را دارد یا مردم و تاریخ؟ آیا تغییر نام خیابان‌ها از حقوق حاکمیت است یا مردم و رخدادها؟
اگر قرار است برای خیابان‌ها از نام رجل سیاسی استفاده کنیم این اصل را در تاریخ باید بپذیریم که مردان تاریخ سیاه یا سفید مطلق نیستند. رجال سیاسی [مانند هر انسانی] در شرایطی می‌توانند خوب و بد باشند و کسانی که با نام یک خیابان مواجه می‌شوند حتماً نباید دلیل انتخاب نام آن خیابان را این بپندارند که او در تمام ادوار تاریخی زندگیش یک خادم بوده است بلکه او تنها بخشی از تاریخ این سرزمین است؛ در این صورت است که با هر اتفاقی نام خیابان که مهمترین شناسه بر این خاطره جمعی است عوض نخواهد شد. با این نگاه می‌توان نامهای گوناگون بر میادین و خیابان‌ها نهاد و هراسی از هیچ قضاوتی نداشت و محکوم به محوکردن نام مخالفان خود در تاریخ نشد. با این نگاه نامگذاری کار راحتتری خواهد شد اما تغییر نام خیابان‌ها حتی در این حالت کاری اشتباه است زیرا پیوندهای خیابان با نامش و خاطرات جمعی مردم برهم می‌ریزد مگر در یک صورت و آن پیش‌آمد رخدادی است که وقوع آن بسیار اثربخش‌تر بوده باشد مانند تغییر نام میدان ژاله به میدان شهدا پس از درگیری مردم با نیروهای نظامی حکومت پهلوی در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ و شهادت مردم معترض که نمونه‌ای مناسب برای موجه‌بودن تغییر نام است.
نظر شما