درست است که دانشگاه تهران به عنوان نخستین دانشگاه مدرن کشور در ۱۵ بهمن ماه ۱۳۱۳ با آغاز عملیات ساختمانی دانشکده پزشکی در جلالیه رسما کار خود را آغاز کرد، اما اندیشه راهاندازی دانشگاهی مدرن از همان سئوال عباسمیرزا پیدا آغاز شد.
اندیشهای که تنها از زبان دکتر اسماعیل سنگ نماینده ساری و تنکابن در مجلس ششم شنیده شد و با استقبال سید محمد تدین شکل اجرایی به خود گرفت. تدین ایده ساخت دانشگاهی بزرگ در پایتخت در فضایی ۸۰ تا ۱۰۰ هزار متری با تیمورتاش و شاه صحبت کرد. رضا شاه هم که از این ایده خوشش آمده بود دکتر صدیق اعلم را فرستاد تا با مطالعه در وضعیت دانشگاههای این کشورها طرح ساخت دانشگاه را ارائه دهد. طرحی که در هشتم خرداد ۱۳۱۳ به تصویب رسید.
پیش از تصویب این طرح در بهمن ۱۳۱۲ در جلسه هیات دولت دکتر فروغی شروع به توصیف آبادانی تازه تهران کرد. علیاصغر حکمت که در آن زمان کفیل وزارت فرهنگ بود بار دیگر با اشاره به این که این شهر زیبا تنها اشکالی که دارد نداشتن دانشگاه است بار دیگر موضوع دانشگاه را به جریان انداخته بود.
در همان جلسه علیاکبر داور وزیر مالیه بودجه ۲۵۰۰۰۰ تومانی به وزارت معارف داد تا زمین مناسبی را برای ساخت دانشگاه تهران پیدا کنند. حکمت فردای همانروز آندره گدار فرانسوی را احضار کرد و از او خواست زمین مناسب ساخت دانشگاه تهران را انتخاب کنند. گدار دو زمین بهجتاباد و اطراف جلالیه را برای ساخت دانشگاه پیشنهاد کرد. بهجتآباد به خاطر سطح سیلگیر زمین و پستی آن نسبت به مناطق اطرافش انتخاب نشد و حرف آخر را رضا شاه زد و گفت که جلالیه را برای دانشگاه انتخاب کنید. این حرف ختم کلام بود. بخشی از زمینها متعلق به حاجکاظم اتحادیه و بخش دیگر متعلق به ورثه ارباب جمشید بود. این زمینها به قیمت متری یک تومان در دفترخانه به اسم وزارت معارف شد و در مراسمی رسمی رضاشاه کلنگ ساخت دانشگاه تهران را در ۱۵ بهمن ۱۳۱۳ بر زمین زد و لوح دانشگاه را زیر خاک دفن کردند. گلنگ دانشگاه تهران در محل پلههای دانشگده پزشکی در خیابان جلالیه به زمین خورد و لوح در آن جا قرار دارد. دانشگاه تهران با ادغام موسسههای دارالفنون، مدرسه علوم سیاسی، طب، مدرسه عالی فلاحت، مدرسه صنایع و هنر، مدرسه عالی معماری و دانشسرای عالی در ۲۴ اسفند ۱۳۱۳ کار خود را آغاز کرد.
طرح ساخت دانشگده دانشگاه تهران براساس موسسات آموزش عالی فرانسه بود. طراحانی که برای ساخت دانشکدهها و ساختمانها انتخاب شدند نیز بیشتر فرانسوی بودند و رونارلد دوبرل، ماکسیم سیرو، آلکساندر موزر، آندره گدار به همراه مارکف و محسن فروغی دانشکده مختلف دانشگاه تهران را طراحی و ساختند. نخستین مدیر دانشگاه تهران وزیر معارف یعنی علیاصغر حکمت بود. بعد از آن دکتر علیاکبر سیاسی تا نیمه دهه سی سرپرستی دانشگاه را برعهده گرفت.
نخستین دانشکدههایی که افتتاح شد دانشکده طب و دانشکده علوم سیاسی و دانشکده معقول ومنقول که بعدها به دانشگده الهیات و ادبیات وعلوم انسانی تقسیم شد بودند. مسجد دانشگاه تهران نیز در سالهای بعد با طراحی عبدالعزیز فرمانفرماییان ساخته شد. دانشگاه تهران نه فقط نخستین دانشگاه ایران و تهران که دانشگاه مادر ایران است.
نظر شما