به گزارش شهر، بررسی لایحه‌ای که چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۹ به عنوان دخل و خرج کشور در سال ۱۴۰۰ به مجلس شورای اسلامی ارایه شد، نشان می‌دهد بودجه استان تهران به عنوان پایتخت کشور ۲ هزار و ۵۵۰ میلیارد تومان است که نسبت به بودجه امسال درصد کمی افزایش داشته است. اما این افزایش هنوز کافی به نظر نمی‌رسد و بسیاری از ناظران اقتصادی نسبت به این میزان تخصیص آن هم برای استانی که بیشترین درآمد مالیاتی را به دولت می‌دهد، انتقاد دارند.
براساس لایحه بودجه ۱۴۰۰، از حدود۸۴۱ هزار میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان منابع عمومی دولت، حدود ۳۱۷ هزار میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان آن (حدود ۳۸ درصد) از محل مالیات‌ها و سایر درآمدها تأمین می‌شود که ۲۴۷ هزار میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان آن از محل مالیات‌ها است. در بخش مالیات بر درآمد که مربوط به فعالیت حقیقی‌های اقتصاد ایران است مجموع مالیات پیش‌بینی شده یعنی بیش از ۴۹ هزار میلیارد تومان است که نسبت به مالیات بر درآمد امسال، حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.
اما بیشترین افزایش مربوط به مالیات کارکنان دولت است که حدود ۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است، همچنین مالیات کارکنان بخش خصوصی حدود ۵.۷ هزار میلیارد تومان رشد کرده است. به طوری که میزان مالیات اشخاص حقوقی ۵۸ هزار میلیارد تومان، مالیات بر درآمدها ۴۸ هزار میلیارد تومان، مالیات بر ثروت ۲۳ هزار میلیارد تومان، مالیات بر واردات ۲۲ هزار میلیارد تومان و مالیات بر کالاها و خدمات ۹۴ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده برای سال ۱۴۰۰ در مقایسه با رقم مصوب سال جاری ۵۲ هزار میلیارد تومان افزایش را نشان می‌دهد.
سهم کارمندان تهرانی از درآمدهای مالیاتی چقدر است؟
آنطور که دولت در لایحه پیشنهادی خود پیش بینی کرده است، در مجموع کارمندان استان‌ها باید در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان مالیات بپردازند. بر اساس آخرین آمار سازمان اداری استخدامی تا پایان سال ۱۳۹۷، کشور دولت حدود دو میلیون و ۲۷۷هزار کارمند داشته و از این میزان استان تهران با بیش از ۲۸۵ هزار کارمند بیشترین تعداد را در خود جای داده است.
محمود صلاحی شاه نشین، کارشناس شهری در گفتگو با خبرنگار شهر به مفهوم ضریب بازگشت (برخورداری) از درآمد استان اشاره می‌کند و می‌گوید: «ضریب بازگشت درواقع نشان دهنده این است که چه میزان از درآمدهای هر استان به همان استان باز می‌گردد. این ضریب معمولاً به صورت درصد بیان می‌شود و برای استان‌هایی که مصرف عمومی مازاد بر درآمدشان دارند، بیشتر از ۱۰۰ و برای استان‌هایی که مصرف عمومی کمتر از درآمدهای استانی‌شان دارند کمتر از ۱۰۰ است.»
به گفته او «سال گذشته مرکز پژوهش‌ها به این بحث پرداخته و نتیجه گرفته بود که در قانون بودجه سال ۱۳۹۹ استان‌ها نسبت به سال‌های گذشته همگراتر شده‌اند. این مساله خصوصاً نسبت به لایحه سال ۱۳۹۸ تغییر قابل ملاحظه‌ای داشته است به‌طوری که در لایحه سال ۱۳۹۸ بیشترین ضریب بازگشت درآمد ۲۱۶ بوده است و ۹ استان دارای ضریب بیش از ۱۰۰ بوده‌اند.»
بر اساس گفته‌های این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی؛ «تمرکزگرایی سبب شده تا تهران به عنوان پایتخت کشور بیشترین بار هزینه‌ها را داشته باشد در عین اینکه بیشترین درآمد را هم برای دولت به همراه دارد اما هرساله فقدان توازن در تخصیص بودجه‌های استانی سبب شده تا این استان سهم زیادی از درآمدهایی که به دولت می‌دهد، نداشته باشد.»
انتقاد نسبت به سهم تهران از درآمدهای مالیاتی
انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران درباره تخصیص بودجه استان تهران گفته است «لایحه بودجه ای که تقدیم مجلس شورای اسلامی شده ابعاد مختلفی دارد؛ در بحث تملک دارایی و اعتبارات هزینه ای نسبت به سال١٣٩٩ در بودجه سال ۱۴۰۰ رشد تقریبا منطقی برای استان تهران در نظر گرفته شده است.»
او در عین حال این را هم بیان کرده «بحث اعتبارات تملک دارایی را در تهران دنبال می کنیم و این اعتبارات با نیازهای استان فاصله معناداری دارد. تقریبا حدود نیمی از درآمدهای مالیاتی دولت در تهران تامین می شود؛ بنابراین خواهش ما از سازمان برنامه و بودجه این بود که به فراخور منابع تامین درآمد با توجه به اینکه استان تهران از درآمد ۳درصد مناطق نفت خیز برخوردار نیست و منابع و اعتبارات دولت حدود نیمی در تهران تامین می شود، به همان نسبت نیز در برگشت این مالیات درصدی که برای استان تهران در نظر گرفته می شود، افزایش بیشتری پیدا کند.»
ساکنان استان تهران سالانه بیش از ۵۲ درصد از درآمدهای مالیاتی کشور را تامین و محقق می‌کنند، این در شرایطی است که به گفته برخی ناظران اقتصادی میزان بازگشت منابع آن به این استان به ۲.۵ درصد هم نمی‌رسد. شهری که بیشترین درآمدهای مالیاتی را تامین می‌کند اما باید بیشترین هزینه‌ها را برای زندگی در آن بدهد و مزیت اقتصادی هم نسبت به سایر استان‌ها نداشته باشد.
تازه‌ترین آمار منتشره از استانداری تهران، نشان داده که هزینه زندگی در تهران ۱.۵ برابر دیگر استان‌هاست. پیشتر هم مرکز آمار ایران گزارشی از دخل و خرج خانوارها در ایران در سال ۱۳۹۸ منتشر کرده بود که نشان می‌داد، یک خانوار شهری در استان تهران به طور متوسط سالانه ۷۲ میلیون و ۷۱۷ هزار تومان هزینه کرده و در مقابل، ۸۱ میلیون و ۳۱۷ هزار تومان درآمد داشته است.
پیش از این اما؛ غلامرضا عباس‌پاشا، معاون توسعه مدیریت و منابع استاندار تهران گفته بود «در بحث تامین و تخصیص منابع، استان تهران برابر با سایر استان‌ها دیده شده است، در حالی که هزینه‌های زندگی، جمعیت و خدمات ارائه شده در تهران با سایر نقاط کشور یکسان نیست.حتی با لحاظ جمعیت، ساختار و حتی نیروی انسانی، می‌توان گاه مشاهده کرد که در بحث منابع، تهران کمتر از سایر استان‌ها مد نظر قرار می‌گیرد.»
به گفته او «آنچه که تاکنون در استان تهران نجات بخش بوده، مشارکت بخش خصوصی است که به کمک آن مسائل در تهران پوشیده شده و دیده نشده است. دغدغه و مطالبه امروز استاندار و استانداری با توجه به هزینه های ۱.۵ برابری زندگی در تهران این است که منابع این استان در سطح وزارتخانه‌ها لحاظ شود.»
خبرنگار: فریبا رحمانی
نظر شما