به گزارش شهر، نعمت الله فاضلی، رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی ظهر امروز –یکشنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۹- در وبینار پایداری اجتماعی و تاب آوری شهری از سری نشست‌های جشنواره پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری تهران، گفت: در ۲ دهه اخیر این ایده در جهان شکل گرفته که نوآوری و شهر خلاق گفتمانی را شکل داده که همه شهرها به سوی آن سوق پیدا کردند.
او این دو ایده را یکی از ایده‌های کانونی در مدیریت شهری در جهان امروز عنوان کرد و توضیح داد: در کشور ما هم ابتدا در شهرها گفتمان سیاسی غالب بود و از مشروطه به بعد گفتمان سیاسی و اقتصادی شکل میگیرد و از سال های پهلوی دوم به بعد به گفتمان سیاسی اقتصادی و اجتماعی سوق پیدا میکند. این گفتمان در بعد از انقلاب اسلامی و به ویژه در ۲ دهه اخیر به سمت گفتمان فرهنگی در شهر حرکت کرده است.
به گفته این استاد دانشگاه، شهر خلاق از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد به سیاست جمعی در شهرها تبدیل شد و بعد از آن یونسکو شبکه شهرهای جهانی خلاق را مطرح کرد که ۶۰ شهر جهان به عنوان شهر خلاق شناخته شد در ایران هم اصفهان و چند شهر دیگر عضو این شبکه هستند. با این حال مساله پایداری گفتمانی است که پیشتر از ایده شهر خلاق در جهان مطرح شد. درواقع با توجه به بحران های محیط زیست و کمیابی منابع با این خطر بزرگ مواجه شدند که نسل‌های آینده نتوانند امکان‌های لازم برای زندگی را داشته باشند.
او با بیان اینکه پایداری فقط مربوط به حوزه زیست محیطی نیست و مباحث سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را هم در برمیگیرد، گفت: پایداری نوعی تلفیق زیست بوم با همه حوزه هایی است که بشر در آن فعالیت دارد. شهر پایدار، شهر نوآور است به این معنا که شهر بتواند از ظرفیت‌های خلاق خود به قابلیت هایی دست پیدا کند که از طریق ایده‌های تک تک شهروندان انجام شده باشد.
فاضلی ایجاد نوآوری با مشارکت شهروندان درون شهرها را امکانی برای فراهم کردن توسعه پایدار دانست و توضیح داد: در گفتمان اقتصادی شهرها، عموما شهرهای صنعتی شکل گرفت که نتیجه آن تولید و انباشت ثروت بود و بعدها مشخص شد این روش هم ضربه به زیست بوم شهر و کشور زده و هم نابرابری‌های اجتماعی و تبعیض میان گروه‌های جامعه را تشدید کرده است.
رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پیوند نوآوری توسعه پایدار را تنها راه حل توسعه شهری عنوان کرد و گفت: نوآوری چیزی از پیش تعیین شده نیست و البته هر شکل از خلاقیت هم نیست، بلکه جامعه شهری را به صورت گروهی و اجتماعی درگیر یادگیری فرهنگی و اجتماعی میکند، به طوری که همه شهروندان بتوانند در زندگی روزمره خود از طریق فعالیت در شهرها آگاهی جدید کسب کنند.
او با بیان اینکه معاونت اجتماعی وزارت ارشاد به دنبال ایجاد شبکه شهرهای خلاق است، افزود: پیشنهادم این است که شبکه محله‌های خلاق در تهران و سایر محله های شهرها شکل بگیرد و مدیران شهر هم به طرح وزارت ارشاد پیوندند و شبکه خلاق محله ایجاد کنند.
فاضلی بیان کرد: در شهرهای ایران محله‌های تاریخی کم نیستند و شناسایی و معرفی آنها کمک زیادی به نوآوری خواهد کرد. به خصوص برای کشورهایی که سابقه تاریخی دیرینه دارند بسیار جواب مثبت داده چرا که لایه‌های تاریخی و فرهنگی روی هم انباشته شده و یادگیری‌های اجتماعی در این فضاها جواب می‌دهد. نوآوری شهری در محله‌ها سبب ایجاد غرور شهری و شکل گیری گفتگوی اجتماعی می شود و باز آفرینی فرهنگی در ساختار میان شهروندان به وجود می‌آید.
لزوم بازنگری در برنامه‌ریزی‌های شهری
محمدجواد حق شناس، رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر هم در این نشست، تاب‌رآوری در حوزه شهری عمدتا بر توانایی و میزان مقاومت نظام شهری و اجتماعی در مقابل بحران ها عنوان کرد و گفت: در کشور ما مردم با پدیده هایی مثل سیل و زلزله آشنا هستند، در حوزه بحران‌های انسانی هم حداقل در فضای بعد از انقلاب هشت سال جنگ و نزدیک به ۴۹ سال هم فضای تحریم که آثار و تبعات گسترده‌ای داشته را تجربه کرده‌اند.
او با بیان اینکه تاب آوری در حوزه علمی، روانشناختی و اقتصادی را می‌توان به عنوان یک اصطلاح مهم در نظر گرفت، افزود: تاب آوری به شکل توانایی برون رفت از شرایط سختی است که به جامعه حاکم می شود و ظرفیت افراد جامعه برای حفظ و ایمنی خود در برابر شرایط سخت را نشان می‌دهد.
این عضو شورای شهر تهران بر تعادل میان تاب آوری و پایداری تاکید کرد و با اشاره به شیوع ویروس کرونا گفت: کرونا عملا کارآمدی نظام های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی ،اجتماعی و حتی فلسفه و دین را هم تحت مناسبات خود به چالش کشید. به طوری که می توان کرونا را بحران بزرگ قرن نامید.
حق شناس با بیان اینکه بحرانی مانند کرونا همه ابعاد زندگی بشر امروز را تحت الشعاع خود قرار داده است، توضیح داد: مدیریت شهری هم نمی‌تواند خارج از مدیریت جهانی و کشوری عمل کنند و ذاتا بهبود وضعیت زندگی شهروندان را بر عهده دارد که البته باید گفت که با دشواری های زیادی در حال دست و پنجه نرم کردن هستیم.
او ادامه داد: کرونا بسیاری از برنامه ریزی های شهری را زیر سوال برده است، بنابراین بعد از گذر موفق از کرونا باید در برنامه‌ریزی‌های شهری برای افزایش تاب آوری شهر و شهروندان بازنگری انجام شود.
رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران با بیان اینکه همه مشاغل و صنوف دچار آسیب جدی ناشی از کرونا شدند، گفت: اما اهالی حوزه فرهنگ و هنر و حوزه اجتماعی رنج بیشتری را به جان خریدند و صنایع وابسته به این حوزه در خطر نابودی قرار گرفتند. در شرایطی که دنیا درگیر این‌همه گیری است، فرهنگ و هنر است که به عنوان نقطه قوت می‌تواند سبب شادی اجتماعی و همدلی و همدردی شود و توان شهروندان برای مقابله با بحران ها را افزایش دهد.
خبرنگار: فریبا رحمانی
نظر شما