به گزارش خبرنگار شهر؛ در تابستان ۱۳۹۶، قانونی با عنوان «هوای پاک» تصویب شد که هدفش ساده اما حیاتی بود؛ حفظ سلامت مردم از طریق کاهش آلودگی و تضمین حق همه ایرانیان برای نفس کشیدن در هوایی سالم.
طبق قانون هوای پاک مصوب سال ۱۳۹۶ وزارت کشور، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداریها، نیروی انتظامی، سازمان ملی استاندارد، وزارت صمت، وزارت نفت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، بیمه مرکزی، سازمان اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه، وزارت اقتصاد و امور دارایی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان صدا و سیما، وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت راهنمایی و رانندگی و سازمان هواشناسی از دستگاههای مسئول در کاهش آلودگی هوا هستند که از این میان ۱۴ دستگاه شامل وزارتخانههای نفت، نیرو، کشور، راه و شهرسازی، اقتصادی و امور دارایی، صمت، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، شهرداریها، سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت راهنمایی و رانندگی، نیروی انتظامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در این زمینه وظیفه مستقیم دارند.
این قانون با بیش از سی ماده و چند تبصره، چارچوبی جامع برای مبارزه با آلودگی هوا در کشور ترسیم کرده است. محورهای اصلی آن چهار بخش کلیدی را دربرمیگیرد:
- کنترل منابع ثابت آلاینده مانند صنایع و نیروگاهها
- نظارت بر وسایل نقلیه و منابع متحرک
- ارتقای کیفیت سوخت و استاندارد خودروها
- ایجاد نظام هماهنگ نظارت ملی میان دستگاهها
متولیان اجرای قانون
اجرای قانون هوای پاک بر دوش بیش از ۲۳ دستگاه است که هر کدام نقش متفاوتی دارند. در ادامه مروری کوتاه بر مهمترین آنها داریم:
سازمان حفاظت محیطزیست
سازمان حفاظت محیطزیست نهاد اصلی سیاستگذار و ناظر بر اجرای قانون است. وظیفه آن پایش مداوم شاخصهای آلودگی و هشدار به صنایع آلاینده است.
وزارت کشور
وزارت کشور هماهنگکننده شهرداریها و استانداریها در مدیریت بحران آلودگی است؛ از طرحهای کاهش ترافیک تا توسعه حملونقل عمومی .
وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)
وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) ناظر بر رعایت استانداردهای آلایندگی در صنایع و خودروهای تولید داخل است.
وزارت نفت
وزارت نفت در خط مقدم ارتقای سوخت و پالایشگاهها قرار دارد. مأموریت اصلی آن تولید سوخت با استاندارد یورو۴ و یورو۵ است.
وزارت راه و شهرسازی
وزارت راه و شهرسازی تنظیمکننده سیاستهای حملونقل پاک و هوشمند است.
وزارت نیرو
وزارت نیرو مسئول کنترل آلایندگی نیروگاهها و توسعه انرژیهای تجدیدپذیر است.
وزارت بهداشت
وزارت بهداشت نقش این وزارتخانه بیشتر نظارتی و حمایتی است؛ از پایش سلامت مردم در شهرهای آلوده تا آمادهسازی مراکز درمانی ویژه بیماریهای تنفسی.
آموزشوپرورش
آموزشوپرورش با طرح «مدارس سبز»، بیش از هر نهاد دیگری در آموزش فرهنگ محیطزیست سهم دارد.
شهرداریها
شهرداریها اجرای قانون برای کنترل ترافیک، ایجاد فضای سبز و اجرای طرحهای کاهش آلودگی را برعهده دارند.
پلیس راهور
پلیس راهور ناظر بر اجرای معاینه فنی و جلوگیری از تردد خودروهای آلاینده است.
وزارت جهاد کشاورزی
از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی تا آتشسوزی مزارع، همگی توسط وزارت جهاد کشاورزی کنترل میشوند.
مرکز ملی هوا و اقلیمشناسی
بازوی علمی و دادهمحور قانون هوای پاک مرکز ملی هوا و اقلیمشناسی است، وظیفه تحلیل و مدلسازی انتشار آلایندهها را برعهده دارد.
در میان همه این دستگاه هایی که متولی اجرای قانون هوای پاک هستند، همواره در روزهایی که هوا آلوده است، نوک پیمان به سمت شهرداری هاست. شاید به این دلیل که در اذهان عمومی متولی شهر را شهرداری ها می دانند در حالی که یکی از مطالبات بحق شهرداری ها یکپارچگی مدیریت شهر است که متاسفانه محقق نشده است. به هر روی طبق اظهارنظر اعضای شورای شهر تهران به عنوان ناظران بر عملکرد پایتخت در بین دستگاه های متولی اجرای قانون هوای پاک شهرداری اتفاقا به وظایفش عمل کرده است.
قوه قضاییه با ترک فعل ها برخورد کند
مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با پرداختن به آلودگی هوا، گفت: در سالهای قبل به کرات به موضوع آلودگی هوا پرداخته ایم و نامه های متعددی به دستگاه های مختلف ارسال کردیم. اما اقدام درخور شأنی در سال های قبل صورت نگرفته است. بارها نیز گفته ایم باید با ترک فعل دستگاه ها برخورد شود که متأسفانه صورت نگرفته و مردم این برخوردها را حس نکرده اند.
وی ادامه داد: بسیاری از مدیران در کشور می خوابند و پاییز بیدار می شوند و می گویند هوا آلوده شده است. قانون هوای پاک سال ۱۳۹۶ به تصویب رسیده اما پیش از آن نیز دستورالعمل هایی وجود داشت. اگر قرار بود این قانون موفق باشد حتماً به نتیجه می رسید. گزارش کمیسیون اصل ۹۰ و دیوان محاسبات نشان می دهد که چند درصد از دستگاه ها به وظایف خود عمل کرده اند. این قانون ضعف هایی دارد که باید مورد بررسی قرار بگیرد. تا زمانی که کانون های آلودگی هوا مانند خودروهای فرسوده خارج نشوند، اتفاقی نخواهد افتاد. از رئیس قوه قضاییه درخواست می کنم که با ترک فعل ها برخورد کند. هرچند بارها به این موضوع اشاره کرده اند اما نمی دانیم چرا حتی به سخنان رئیس قوه قضاییه هم گوش داده نمی شود.
پیرهادی همچنین تصریح کرد: از بین ۲۳ دستگاه مسئول در اجرای قانون هوای پاک، شهرداری تهران یازدهمین نهاد است اما به وظایف خود در این راستا عمل کرده است.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: اگر یک نهاد در اجرای قانون هوای پاک باید تجلیل شود، آن نهاد شهرداری است و به تمامی تکالیف خود در این زمینه عمل کرده است.
شهرداری به وظایف خود عمل کرده است
رئیس شورای اسلامی شهر تهران هم با بیان اینکه هرچند باید ۶ ماه پیش جلسه وزارت کشور با دستگاههای مسئول در آلودگی هوا برگزار میشد، گفت: امروز هم دیر نیست و باید این جلسه برگزار شود. اگر این اقدام انجام نشد، شورا این جلسه را برگزار و اعلام خواهد کرد که کدام دستگاهها به وظایف خود عمل کرده اند و کدامیک این اقدام را انجام ندادهاند تا مورد بازخواست عمومی قرار بگیرند.
وی تاکید کرد: شهرداری به وظایف خود عمل کرده است.
نهادهای هماهنگکننده و سیاستگذار
دو ساختار مرکزی برای هدایت اجرای قانون تعیین شده است:
- شورای عالی حفاظت محیطزیست به ریاست رئیسجمهور که سیاستهای کلی را تصویب و اجرای آنها را پایش میکند.
- کمیته ملی کاهش آلودگی هوا متشکل از وزرای نفت، صنعت، کشور، راه، بهداشت و رئیس سازمان محیطزیست است که بر پیگیری روزانه اجرای برنامهها، بهویژه در کلانشهرهایی مانند تهران، اراک و اهواز نظارت دارد.
چالشها و واقعیتهای موجود
با وجود گذشت چند سال از آغاز اجرای قانون هوای پاک مسیر هنوز هم دشوار است. کمبود بودجه در شهرداریها و عدم حمایت دولت در تامین ناوگان نقلیه عمومی، اجرای ناقص استاندارد یورو۵ در خودروهای داخلی، فاصله زیاد میان برنامهریزی و اجرا و هماهنگی ضعیف بین دستگاهها از مهمترین مشکلات به شمار میآیند.
با این حال ارزیابیهای رسمی نشان میدهد در صورت اجرای کامل برنامهها تا افق ۱۴۰۸، میزان آلودگی هوای کلانشهرها میتواند تا ۴۰ درصد کاهش یابد.
فراموش نکنیم قانون هوای پاک، بیش از آنکه یک متن حقوقی باشد، وعدهای است برای آیندهای سالمتر که اجرای مؤثر آن مستلزم عزم ملی، همکاری مردم، ثبات سیاستگذاری و تخصیص پایدار بودجه است.
اگر دستگاهها تا پایان دهه کنونی به تعهدات خود عمل کنند، هوای تهران، اصفهان، اهواز و سایر شهرهای بزرگ میتواند به مراتب پاکتر از امروز باشد.
انتهای پیام/
نظر شما