ضوابط جدید ساخت و ساز در محدوده بافت تاریخی تهران

به گزارش شهر، بافت و ابنیه تاریخی در دوره جدید شهری بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و بسیاری بر این عقیده اند این توجه به تحصیلات پیروز حناچی، شهردار تهران برمی گردد. او دکترای تخصصی معماری با گرایش مرمت شهری و باز زنده‌سازی شهرهای تاریخی دریافت کرده و پایان نامه خود را با موضوع «مرمت شهری در شهرهای تاریخی ایران» ارائه کرد. تغییراتی که در بافت های تاریخی دوره جدید مدیریت شهری رخداد چه بود؟

ابوالفتح شادمهری، مدیر بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران در گفتگو با «شهر» به این سوال پاسخ داد و گفت: در شهر تهران چیزی حدود ۲۲۵۲ هکتار بافت تاریخی ثبت شده وجود دارد که توسط شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب و به شهرداری ابلاغ شد. این محدوده به نام «حصار ناصری» است و شمال این محدوده تاریخی انقلاب، شرق آن ۱۷ شهریور، جنوب آن شوش و غرب آن خیابان کارگر است. سامانه طرح تفصیلی نیز ۲۳۵۰ بنا به عنوان بناهای تاریخی و ارزشمند ثبات شده است.

ضوابط جدید برای ساخت و ساز در محدوده حصار ناصری

او با بیان این که با توجه به این که ساخت و ساز در محدوده حصار ناصری در مجموعه تاریخی بسیار ضوابط پیچیده ای داشت، در افزود: مدیریت دوره جدید تصمیم گرفت ضوابط ساخت و ساز را برای محدوده حصار ناصری تدوین شود. البته این جزو وظایف مدیریت شهری در طرح تفصیلی بود که از سال ۹۱ ابلاغ شده است. سازمان میراث فرهنگی آن زمان با همکاری شهرداری این ضوابط را موظف بود تدوین کند. شهرداری این کار را شروع کرد و برای همکاری وزارت راه و شهرسازی و میراث فرهنگی قرارداد بستیم تا جدای طرح تفصیلی که ملاک عمل قرار گرفته، ضوابط ساخت و سازی تدوین شود و ضمن این که کیفیت زندگی را در حصار ناصری ارتقا می دهد بتواند در جهت حفظ ارزش ها اقدام کند. متعاقب سند راهبردی برای مدیریت بافت ها و بناهای تاریخی شهر تهران با همکاری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تدوین شد و در مرحله اتمام است و این سند در مرحله تصویب در مراجع خاص خود است.

بناهای تاریخی شناسنامه دار می شوند

مدیر بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران اضافه کرد: شهرداری با استفاده از متخصصان میراث فرهنگی بناهای تاریخی و ارزشمندی که در طرح تفصیلی وجود دارد، را بازنگری کرده و برای بناهایی که قابلیت ثبت شدن را دارند، شناسنامه های ثبتی تهیه خواهد شد. این شناسنامه ها در اداره کل میراث فرهنگی شهر تهران ثبت و ابلاغ خواهد شد.

لایحه نگهداری معماری معاصر به شورای شهر تهران رفت

ابوالفتح شادمهری با اشاره به این که شورای شهر تهران حفظ معماری معاصر را تصویب کرده است، گفت: شهرداری ملزم شد که لایحه ای در جهت حفظ و نگهداری ارزش ها و معماری معاصر تهیه و تدوین کند. لایحه به شورای شهر تهران ارسال شده است. طبق این لایحه ضمن ارج گذاشتن به معماری معاصر شاخصه هایی تدوین شد تا با همکاری شهرداری تهران و همکاری میراث فرهنگی این شاخصه ها ثبت و در مواجه به معماری های ارزشمند از آن استفاده شود.

او افزود: قانون مرمت و بهره برداری از بناهای تاریخی و ارزشمند در مجلس به تصویب رسید و به شهرداری تهران ابلاغ شد. در ماده ۱۱ و ۱۲ این قانون شهرداری ها ملزم هستند اگر بناهای تاریخی و ارزشمند بخواهند مرمت و کاربری جدیدی بخواهند باید عوارض آن را با تخفیف محاسبه کند. تفاهمنامه ای نیز با اداره کل میراث فرهنگی تهران امضا کردیم و قرار شد کمیته ای در مدیریت بافت بناهای تاریخی تشکیل شود تا افرادی که بناهای ارزشمندی در اختیار دارند به جای طی کردن بروکراسی های اداری در میراث فرهنگی و شهرداری درخواست شان را به این کمیته ارائه کنند و پس از بررسی نقشه و تایید مهندسان مشاور پروانه ای را مشترک با وزارت میراث فرهنگی صادر می شود. مالک می تواند به مدت ۵ سال یا بیشتر با کاربری مشخص شده از آن بنا استفاده کند. لایحه تشکیل این کمیته را تدوین و برای تصویب به شورای شهر تهران برای فرستاده ایم.

هدف تدوین طرح تفصیلی حصار ناصری

مدیر بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران با اشاره به ضوابط طرح تفصیلی تاکید کرد: پهنه بندی های طرح تفصیلی در شهر یکی است. یعنی ضوابط پهنه R در تمام مناطق یک شکل است. از سوی دیگر وزارت میراث محله سنگلج و عودلاجان را محدوده تاریخی اعلام کرده و محدودیت هایی برای آن در نظر گرفته است. به عنوان مثال مالکان نمی توانند بیشتر از دو طبقه بسازند، کوچه قابل تعریض نیستند و... از جمله این محدودیت هاست. سالیان سال شهرداران در مناطقی که محدودیت ها اعمال می شد با مشکلات عدیده ای روبرو می شدند. تلاش بر این که ضمن ارتقا کیفیت زندگی در محدوده تاریخی، ضوابط ساخت و ساز به گونه ای تدوین شود که مالکان را به حفظ و مرمت بنا تشویق کند.

ابوالفتح شادمهری با اشاره به ساماندهی کاربری های حصار ناصری افزود: با توجه به نزدیکی حصار ناصری و بازار، شهرداری در پی تدوین ساز و کاری است که کاربری های نامتناجس را ساماندهی داده و مشکلات را حل دهد. در طرح تفصیلی حصار ناصری به دنبال دو هدف ۱) ارتقا کیفیت سکونت ۲) کمک به نگهداری و حفظ بناهای ارزشمند در محدوده ها را دنبال می کند.

تفاوت قانونی خانه های تاریخی و خانه های ارزشمند معماری معاصر

او گفت: ضوابط و شاخص های معماری معاصر با بناهای تاریخی متفاوت است. قانون گذار اعلام کرده که از دوره زندیه به به بعد یا قبل بناهای تاریخی محسوب می شود. مشاوران میراث جهت شناسایی بناهای تاریخی و معماری معاصر در حصار ناصری به شهرداری و میراث فرهنگی کمک می کند و طی فرآیندی بناهای شناسایی شده به اداره کل میراث فرهنگی ارسال می شود و آنها در کمیته های تخصصی تاریخی یا ارزشمند بناها را بررسی می کنند. تشخیص بنایی به عنوان معماری معاصر و ارزشمند شاخصه های خاص خود را دارد. طراح و معمار، نوع طراحی، نوع مصالح و مالک آن یا محل اتفاق خاص بودن از جمله این شاخص ها هستند. در لایحه ای که به شورای شهر تهران ارسال شده است، شاخص هایی مدنظر قرار گرفته است.

ابوالفتح شادمهری تاکید کرد: باید ساختاری در شهرداری وجود داشته باشد که ضمن مسائل و معضلات بافت تاریخی، با اعمال نفوذ مدیریت شهری و مسئولان میراث را همسو کند. در تصویب قانون مرمت سال ۹۸  ساختاری مد نظر قرار گرفت که موضوعات مختلف را در محدوده تاریخی مدیریت کند. به نظر می رسد این جایگاه، در شهرداری تهران وجود ندارد و امیدواریم که مدیریت شهری به سمتی برود که ساختار منسجمی را برای مدیریت بافت ها و بناهای تاریخی ایجاد کند.

خبرنگار: پریسا هاشمی