به گزارش شهر، آبان ماه سال ۹۹ شاهد انفجار پمپ بنزین واقع در خیابان کلاهدوز بودیم. که علت حادثه از سوی آتش نشانی، نقص در مخزن روی زمین این پمپ بنزین اعلام شد. در ادامه درباره استانداردهای موجود برای احداث جایگاه های سوخت و مواردی که ایمنی پمپ‌های بنزین را به خطر می اندازد را مورد برسی قرار میدهیم.
استاندارد NFPA چیست؟
NFPA انجمن ملی آتشنشانی امریکا است. NFPA استانداردها و اسنادی را جهت ایمنی در مقابل آتش وضع و منتشر می کند. در مقایسه با سایر سازمان‌های مشابه، NFPA و استانداردهایش ارجحیت دارند و تمام سازمان‌های مشابه نیز به به عنوان یک مرجع می شناسند.
طبق استانداردهای ان اف پی ای ساخت و احداث پمپ‌های بنزین در ۳ بخش : ۱)معماری و عمران ۲)برقی و مکانیکی ۳) ایمنی و حفاضتی مورد بررسی قرار میگیرد. معماری و عمران از اولین قدم ها در طراحی و اجرای یک جایگاه سوخت است. پس از تایید کامل محل احداث جایگاه و تعیین نوع جایگاه، ابتدا باید طرح و نقشه جایگاه تعیین و قسمت‌های مختلف آن جانمایی شود تا محل دیگر تجهیزات را بتوان مشخص کرد.
شرایط محل احداث جایگاه سوخت چیست؟
در یکی از بند های شرایط احداث پمپ بنزین ذکر شده:زمین جایگاه نباید در مجاورت مدارس، مجتمع‌های آموزشی، ساختمان پزشکان، بیمارستانها، آسایشگاهها، مساجد، سینماها همچنین سالنهای ورزشی، هتلها، رستورانها، ساختمانهای اداری و سایر ابنیه و مراکز تجمع که برای بیش از ۵۰ نفر جمعیت دارد، طراحی و احداث شود. این در حالی است که حد فاصله بین جایگاه های سوخت و ایستگاه‌های آتش نشانی پایش نشده و پمپ‌های بنزین چند نازله در اماکن نزدیک به مدارس و بیمارستان احداث شده اند.
به طور مثال در شهر تهران جایگاه سوخت شماره ۱۴۵ واقع در خیابان ولیعصر در محله یوسف آباد، بحر خیابان اصلی و مماس با دیوار ساختمان مسکونی احداث شده است.
نماینده انجمن جایگاه داران درباره استاندارد های می‌گوید.
همایون صالحی عضو انجمن جایگاه داران سوخت درباره استاندارد های احداث جایگاه به خبرنگار شهر گفت: در حال حاضر ۴۰۰۰ واحد عرضه انرژی و مجاری تامین سوخت مایع در کشور وجود دارد. که عمده آنها شخصی است و صاحب حقیقی دارد. از سال ۹۵ تا کنون و با مطرح شدن بحث برندینگ ،مجوز احداث جایگاه توسط سازمان خصوص سازی و وزارت نفت به شرکت های خصوصی مانند شرکت انرژی سازان عصر جدید واگذار شد، به این معنا که دیگر افراد حقیقی به صورت مستقیم نمی‌توانند مجوز احداث از شرکت ملی پخش فراورده های نفتی بگیرند.
صالحی در ادامه افزود: در کشور دو نوع جایگاه سوخت مایع وجود دارد که در دو قالب مجوز احداث صادر می‌شود. یکی مجوز احداث جایگاه در قالب مجتمع های خدماتی، رفاهی و بین راهی است که به غیر از تامین سوخت باید ۱۱ نوع خدمات دیگر را ن به مردم ارائه کنند. و دیگری مجوز احداث جایگاه سوخت در محدوده شهر است که کیفیت پایین‌تری نسبت به نمونه مشابه خارج از شهر دارد.
صالحی در ادامه گفت: شرکت ملی نفت در بخش مهندسی وظیفه به نظارت بر محل احداث جایگاه را دارد که جایگاه‌هایی که در محدوده شهر احداث می‌شوند به غیر از استاندارد های شرکت ملی پخش فراروده های نفتی از شهرداری، سازمان محیط زیست و شرکت توزیع نیروی برق نیز باید مجور احداث دریافت کنند. به طور مثال سازمان حفاظت از محیط زیست در یکی از بندهای این ایین نامه ذکر کرده که در فاصله ۲۰ الی ۵۰ متری از جایگاه های سوخت نباید هیج واحد مسکونی و مرکز پر تردد واقع باشد و یا اگر در نزدیکی جایگاه سوخت ترانس برق قوی وجود داشته باشد، شرکت توزیع نیروی برق مجوز احداث صادر نمی‌کند.
صالحی تشریح کرد: باید توجه داشت دستور العمل جدید مربوط به سال ۹۵ است اما اجرای این دستور العمل مربوط به بعد از سال ۹۵ است. جایگاه های سوخت زیر رصد اچ اس سی (مخفف سه کلمه بهداشت، ایمنی، محیط زیست) سازمان آتش نشانی هستند، که احتمال ریسک آتش سوزی و احتراق در جایگاه ها را کنترل کنند. صالحی از آموزش پرسنل جایگاه های سوخت و بالا بودن آمادگی آنها در هنگام حادثه گفت و از حمایت نکردن شرکت ملی نفت گفت: آسیب هایی که به جایگاه های سوخت در اثر آتش سوزی طی سال های گذشته وارد شده، شرکت ملی نفت، شهرداری و دولت حمایت مالی برای بازسازی پمپ های بنزین به ما نکرده اند. و هزینه های بازسازی را خود جایگاه داران پرداخت کرده اند.
نقش آتش نشانی چیست؟
سازمان آتش نشانی به عنوان سازمانی که وظیفه مقابله و پیشگیری از وقوع حادثه و آتش سوزی را بر عهده دارد و وظیفه پایش و رصد پمپ‌های بنزین در رعایت نکات و اصول ایمنی را دارد.
جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی درباره مخاطره آمیز بودن پمپ های بنزین می‌گوید: مخازن بنزین درصد پایینی از عامل احتراق را به خود اختصاص داده اند به طوری که آتش سوزی خودرو ها در پمپ بنزین به دلیل سیگار کشیدن افراد و اتصالات هنگام سوخت گیری و یا نقص در تخلیه بنزین از تانکرها به دلیل لوله های پوسیده، عوامل اصلی آتش سوزی در پمپ‌های بنزین است.
ملکی افزود: برخی از مخاطرات مانند آتش‌سوزی چاه های نفت، آتش سوزی ساختمان ها و … مخاطراتی است که امار بالایی را به خود اختصاص دادند، اما به طور مثال شکستن تیر چراغ برق یا آتش سوزی مخازن بنزین در جایگاه ها به ندرت اتفاق می افتد، به همین دلیل ما ردیف اختصاصی برای آنها در نظر نگرفته ایم.
ملکی معتقد است که مخزن های بنزین اگر استاندارهای شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی را رعایت کرده باشند، از ایمنی بالای برخوردار هستند، چرا که چندین لایه عایق حفاظتی، سوپاپ اطمینان و سیستم خارج کننده بخار، برای این مخازن تعبیه شده، که این مخازن را ایمن کرده و حتی در هنگام وقوع زلزله نیز دچار احتراق نمی شوند.
اطلاعات دقیقی از استاندارد بودن جایگاه‌های قدیمی تهران در دست نیست
کامران عبدولی معاون حفاظت و پیشگیری حریق آتش نشانی درباره مخاطره آمیز بودن جایگاه های سوخت به خبرنگار شهر توضیح داد: با توجه به گسترده بودن شهر تهران وجود تعداد زیادی جایگاه سوخت که شامل جایگاه سوخت بنزین و سی ان جی است، باید این مراکز طبق استانداردها و آیین نامه‌های استنباط شده از ان اف پی ای طراحی و جانمایی شوند.
عبدولی درباره جایگاه های سوخت جدید الاحداث گفت: از سال ۹۵ تا کنون جایگاه هایی که مجوز و پروانه ساخت گرفته اند به لحاظ ساختاری و رعایت حریم جایگاه، ورود و خروج مخازن بنزین و سیستم اطفای حریق، حجم آب در نظر گرفته شده برای حریق های احتمالی، مورد استعلام و کنترل قرار گرفته اند.
او درباره جایگاه هایی که پیش از سال ۹۵ احداث شده اند گفت: اطلاعات دقیقی از استاندارد بودن یا نبودن جایگاه های قدیمی تهران در دست نیست. و البته خود جایگاه داران نیز موضوعات مطرح شده برای ایمنی را رعایت نمی‌کنند.
در نهایت با توجه به مخاطره آمیز بودن این مراکز، سازمان آتش نشانی و شرکت ملی پخش فراورده های نفتی به عنوان متولی پیشگیری از وقوع حادثه و متولی نظارت بر جایگاه‌های سوخت، باید پیگیری‌های بیشتری بر روی مراکز توزیع انرژی داشته باشند.
خبرنگار:ریحانه موسوی
نظر شما