دیپلماسی شهری، اقتصادی و شهروندی؛ سه رویکرد شهرداری تهران در حوزه بین‌الملل

به گزارش خبرنگار شهر؛ گستردگی روابط بین مجموعه ها در بعد بین المللی باعث شده تا مراودات دولت ها در حوزه بین الملل بیشتر در بخش تشریفات متمرکز شود و این حکومت های محلی اعم از شهرداری، فرمانداری، استانداری و شوراهای شهرها هستند که بستر همکاری های بین المللی را مهیا می کنند. به گفته دبیر کل مجمع شهرداران آسیایی در این دوره مدیریت شهری؛ رویکرد شهرداری در حوزه ارتباطات فرامرزی و بین المللی با تقویت دیپلماسی در سه حوزه شهری، اقتصادی و شهروندی متمرکز شده است. در ادامه گفت و گوی خبرنگار شهر را با حمیدرضا غلامزاده، معاون امور بین الملل شهرداری تهران می خوانید:

در رویکرد جدید مجامع بین المللی برای گسترش ارتباطات و همکاری ها بین کشورها به نظر می رسد حکومت های محلی در حوزه اقتصاد سیاسی نقش فعال تری نسبت به دولت ها دارند، نظر شما در این باره چیست؟

قراراست روابط کشورها با یکدیگر به سمتی پیش برود که نفعی برای آنها ایجاد کند و معمولا زمانی موفق می شود که یک نفع مشترک تعریف شده باشد. نزدیک به دو دهه است که فضای روابط بین الملل از سطح کلان بین دولتی به سطح خرد دولت های محلی که شامل شهرداری ها و فرمانداری ها و استانداری ها می شود انتقال یافته است. به عنوان مثال در ایران، شهرداری ها، در کشور عراق استانداری ها و نیز در کشورهایی مانند ژاپن و کوبا فرمانداری ها این وظیفه را برعهده گرفته اند.

به اعتقاد شما با توجه به رویکرد اخیر جهانی در همکاری های بین المللی، حکومت محلی چه تعریفی می تواند داشته باشد؟

دولت محلی ساختاری است که می خواهد تمامی مسائل محلی را به خصوص امور روزمره مردم را مدیریت کند، چون در این سطح قرار گرفته و مردم با آن ارتباط مستقیم دارند، اهمیت پیدا کرده است. اگر ما بتوانیم این ارتباطات را فراتر از ارتباطات بین دولت ها که شامل قوه مجریه و وزارتخانه هاست پایین تر بیاوریم و بین دولت های محلی به سرانجام برسانیم؛ این ارتباط نه تنها راحت تر و غیر سیاسی می شود، بلکه عملیاتی و کاربردی تر خواهد شد.

با توجه به توضیحاتی که درباره حکومت های محلی عنوان کردید، شهرداری تهران در این میان چه برنامه ای در سطح بین المللی دارد؟

در شهرداری تهران به دنبال روی دادن این اتفاق هستیم. هدف ما ازبرگزاری نمایشگاهی چون شهرهای خواهرخوانده و توانمندی های مدیریت شهری این بود که این رویداد به محلی برای گسترش ارتباطات موثر بین شهرهای مطرح دنیا تبدیل شود چرا که معتقد هستیم شهرها بسیار جدی تر می توانند با هم فعالیت کنند. حتی اگر دولت ها کار مشترکی نیز انجام دهند، در قالب یک تفاهم نامه و یا توافق اصولی است و بعد باید سند اجرایی تدوین کند و برای هر بند این سند نهادهای مربوطه را پیدا  کند که در نهایت در اجرای بندهای آن به ارگانی به نام شهرداری می رسند. اما در رویکرد جدید در روابط بین الملل اگر آن سازمانی بخواهد کاری را در سطح جهانی انجام دهد، می تواند بدون واسطه ارتباط بر قرار کند و با حذف بسیاری از مراحل بروکراتیک کار را سریع تر انجام دهد.

به عنوان مثال ما به عنوان شهرداری می دانیم به ارتباطاتی خواه در حوزه مشاوره، کسب تجربه و یا سرمایه گذاری در حوزه هایی مانند پل، خیابان، پارک، هوشمند سازی، مدیریت پسماند و ...  نیاز داریم در نتیجه در این حوزه ها به سراغ شهری می رویم که این امکانات را دارد.

در ارتباطات بین المللی، شهرداری به غیر از تامین سرمایه گذار و یا استفاده از تجارب موفق شهرهای مطرح دنیا، آیا هدف دیگری را نیز دنبال می کند؟

به دنبال این هستیم تا در ارتباطات بین المللی شهر تهران با شهرهای مطرح دنیا فرصت هایی برای همکاری های بیشتر ایجاد کنیم. یکی از این فرصت ها صادرات است که در حوزه کالا و خدمات قرار دارد. دومین مساله این است که ما می توانیم وارد کننده کالا و خدمات از این شهرها باشیم. به عنوان مثال اگر شهر دیگری بهتر از ما توانسته در حوزه مدیریت پسماند موفق شود از تجربه آن استفاده می کنیم و یا اگر ما توانستیم در حوزه هوشمندسازی شهری بهتر فعالیت کنیم و یا در حوزه ساخت مترو دستاوردهایی داشته باشیم، این تجارب را می توانیم به شهرهای متقاضی صادر کنیم.

در این شیوه ارتباطی در حوزه بین الملل چقدر تمایل برای همکاری با شهرداری تهران وجود دارد؟

در ابتدا باید به این مساله اشاره کنم که این همبستگی بین المللی که به آن اشاره کردم، همان نفع مشترکی است که برد-برد است، ارتباطات بین المللی یک طرفه نیست. هنر ارتباطات بین الملل این است که بتوان نفع مشترک تعریف کرد. در نمایشگاه شهرهای خواهر خوانده و توانمندی های مدیریت شهری تهران در انتخاب شهرهایی که در این نمایشگاه حضور داشتند، چنین نگاهی را دنبال کردیم. امکان دارد این میدان مشترکی که نفع دو طرفه نیز دارد، از منظر سیاسی، ایدئولوژیک، راهبردی، اقتصادی و یا در حوزه های تخصصی و فنی باشد.

به عنوان مثال یک شهر بزرگ در یکی از کشورها امکان دارد در حوزه مدیریت پسماند به خدمات نرم افزاری و سخت افزاری نیاز داشته باشد و شهر تهران به دلیل تجربه هایی که در این زمینه به دست آورده می تواند به کلانشهر مذکور کمک کند. این شیوه مراوده کمترین حالتی است که می تواند بین دو کلانشهر در بعد بین المللی ایجاد شود. در نمایشگاه شهرهای خواهر خوانده سعی کردیم تا شهرهایی که امکان حضور در این رویداد بزرگ فرهنگی را دارند، یکدست نباشند به این دلیل که  سعی کردیم به شیوه ای کاملا کاربردی کشورها را در کنار هم قرار دهیم. به همین دلیل شهرهای خواهر خوانده و کشورهایی را انتخاب کردیم که در نظر داشتیم با آنها کار کنیم. حتی در این نمایشگاه اتریش را نیز هم دعوت کردیم اما این کشور در این زمان نه می خواهد با ما کار کند و نه ما می خواستیم با آن کشور کار مشترکی انجام دهیم. فرایند تحریم مانع از این حضور و همکاری مشترک بود. یا به عنوان مثال با کشور ایتالیا روابط خوبی داریم اما به دلیل تحریم زمینه همکاری عملیاتی وجود ندارد. به همین دلیل تاکید می کنم که در نمایشگاه شهرهای خواهر خوانده و توانمندی های مدیریت شهری نگاه ما در انتخاب شهرها و کشورها کاملا کاربردی و واقع گرایانه بود.

این نمایشگاه چه دستاوردهایی برای شهر تهران و شهرداری به همراه داشت؟

فکر می کنم مهمانان خارجی و نمایندگان کلانشهرهای ایران نزدیک به ۶۰ دیدار با شهردار تهران و معاونان وی داشتند. در این نمایشگاه بالغ بر ۸۰ دیدار بین مهمانان خارجی انجام شد و دیدارهایی از سطوح پایه یک مانند سفرا و شهرداران شهرهای خواهر خوانده گرفته تا معاونان و نمایندگان شهرداری ها که هر کدام به فراخور حال یا با شهردار تهران و یا با معاونان شهردار و رئیس شورای شهر تهران برگزار شد. در سطوح میانی نائب رئیس شورا، کمیسیون های مختلف شورا، نمایندگان مجلس و مقامات دولتی نیز در این برنامه قرار گرفتند. به عنوان مثال مهمانان کوبایی با نمایندگان استان تهران در مجلس و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی که رئیس انجمن دوستی پارلمانی ایران و کوبا نیز هست، دیدار داشتند که تمامی این هماهنگی ها توسط ما انجام شد. در واقع می خواهم به این مساله اشاره کنم که محور دوستی و کارکرد دو کشور قرار است از مسیر حکومت های محلی دنبال شود و در این میان تمام سعی مان این است که به کلیت سیاست خارجی کشور نیز کمک کنیم.

رویکرد شهرداری تهران در ارتباطات بین المللی در این دوره مدیریت شهری چه بازتعریفی شده است؟

مفهومی که شهرداری تهران در این دوره در حوزه بین المللی دنبال می کند، مفهوم دیپلماسی شهری و پارا دیپلماسی است. پارا دیپلماسی به این معناست که به عنوان مثال شهرداری و یا به طور کلی حکومت های محلی در حاشیه و بدون اینکه دیده شود به سیاست کلان خارجی کمک کنند. به همین دلیل دیدارهایی که در حاشیه نمایشگاه شهرهای خواهر خوانده برگزار شد، تخصصی و کاربردی بود و این زمینه فراهم شد تا بخش های مختلف به ویژه دولت نیز با مهمانان دعوت شده به نمایشگاه دیدار و گفت و گو داشته باشند.به عنوان مثال وقتی  وزیر حمل و نقل و ترابری نیکاراگوئه به تهران دعوت می شود، حتما تنها در حوزه تخصصی خود جلساتی را برگزار نمی کند بلکه وقتی به کشور خودش باز می گردد، پیام کشور ایران را به کشور خود منتقل می کند و عملا وقتی اینجا دیدار داشته باشد، می تواند زمینه های ارتباط های بعدی را نیز برقرار کند و یا مثلا شهردار صوفیا وقتی به این نمایشگاه می آید با نماینده مجلس و مقامات دولتی و مقامات شهری دیدار می کند، زمینه ارتباطات دیگری را نیز فراهم می کند.

تعریف این دوره مدیریت شهری از دیپلماسی شهری چیست؟

دیپلماسی شهری یکی از شقوق دیپلماسی عمومی است. دیپلماسی ای که دیگر دولت متولی آن نیست. ما در دیپلماسی عمومی شاخه های دیگری نیز داریم که به شهر مربوط است. دیپلماسی شهری در سال های گذشته فعال بوده است. خواهر خواندگی هایی که داشتیم همه از جنس دیپلماسی شهری بوده اند. در واقع می توان گفت گام نخست دیپلماسی شهری این است که هویت یک شهر با هویت یک شهر دیگر با هم وارد تعامل شود. این رویکرد از قبل وجود داشته اما تلاشی که ما در این دوره انجام می دهیم، این است که نه تنها این ارتباط را افزایش دهیم، بلکه آن را عملیاتی کنیم. به عنوان مثال تهران بیش از ۴۰ سند خواهر خواندگی یا تفاهم همکاری دارد، اما تقریبا هیچ کدام به مرحله عملیاتی نرسیده اند. تلاش شهرداری در این دوره این است که اسناد فوق را عملیاتی کند، اما رویکرد دیگر دیپلماسی شهری این است که تهران به عنوان یک شهر، رویکردهای دیگری نیز می تواند داشته باشد. مثلا تهران به عنوان پایتخت باید خود را به عنوان عامل پارا دیپلماسی که یک مفهوم غیردولتی است، ببیند. تهران می تواند در همایش جهانی UCLG برای حکومت های محلی نقش آفرینی کند و یا در اتحادیه مترو پلیس به کلانشهرها کمک کرده و پاسخگوی چالش ها باشد. در مجمعی مانند مگا سیتی های یونسکو درباره چالش های ابرشهرهایی که جمعیتی بالای ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارند مشارکت کند و تاثیرگذاری نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح جهانی داشته باشد. این موضوعاتی که به آن اشاره کردم یک زاویه از موضوعاتی است که مفهوم پارا دیپلماسی را به وجود می آورد.

آیا ریل گذاری جدیدی در حوزه ارتباطات بین المللی شهرداری تهران شده است؟

دو عرصه را در بخش بین المللی شهرداری تهران در این دوره ایجاد کردیم که تاکنون در شهرداری تهران سابقه نداشته است. نخست تشکیل اداره دیپلماسی اقتصادی است که بتواند فعالیت های شهر تهران را به سمت همکاری های اقتصادی سوق دهد که از جنس جلب سرمایه، سرمایه گذاری، تهاتر، صادرات خدمات و فروش محصولات است که به شدت در ایام نمایشگاه این بخش فعال بود. دوم اینکه اداره دیگری که در حوزه بین الملل شهرداری تهران تاسیس کردیم، اداره دیپلماسی شهروندی است.

کارکرد اداره دیپلماسی شهروندی در مراودات بین المللی شهرداری تهران چگونه تعریف شده است؟

شهر تهران در قبال شهروندان خارجی ای که در آن به صورت دائم و یا موقت و گذرا ساکن هستند، مسئول است. این کار جدیدی بود که در این دوره به آن تاکید شده است. به عنوان مثال برگزاری مراسم افطاری برای دانشجویان خارجی و یا برگزاری تورهای گردشگری برای دانشجویان خارجی و خانواده دیپلمات ها از جمله اقدامات فرهنگی این اداره بوده است. تهران باید در قبال خانواده دیپلمات ها اندیشه ای داشته باشد و بتواند تصویر مثبتی در ذهن آنها ایجاد کند. وقتی این شناخت شکل گرفت تصویر مثبتی در ذهن آنها شکل می گیرد و این شناخت به کل دنیا منتقل می شود. در مجموع می توان گفت رویکرد شهرداری تهران در حوزه بین الملل در سه حوزه دیپلماسی شهر، اقتصادی و شهروندی تعریف شده است.

یکی از موضوعاتی که در دیپلماسی شهری در دنیا به آن توجه می شود، این است که شهرها با برندهایی که برای آنها تعریف می شود، معرفی شوند. آیا برای شهر تهران برندی تعریف شده است؟

مفهوم برندسازی ملی و یا شهری را برای نخستین بار یک اندیشمند انگلیسی مطرح کرد و مثالی که همیشه در این رابطه می زد، کشور ایران بود که اتفاقا به عنوان یک مثال عجیب همیشه آن را مطرح می کرد؛ اینکه ایران به رغم داشتن یک تاریخ چند هزار ساله و فرهنگ و ادبیات غنی، چرا نتوانسته خود را به دیگران بشناساند؟! متاسفانه ما در ایران و شهر تهران کار برندینگ با شناخت فضای بین الملل نداشته ایم. تلاش ما در این دوره مدیریت شهری این است که به این شناخت و برندسازی برسیم. برندسازی کار یک نفر یا یک ارگان نیست بلکه برندسازی یک کار فرابخشی، بین بخشی و ملی است که بخش های مختلف باید با هم همکاری کنند. لوگو و شعاری تعریف شود و در نهایت برای آن سند ملی تهیه شود.  در حال حاضر شهر تهران برند خاصی ندارد اما در تلاش هستیم موضوعات مختلفی که می تواند برند تهران شود را شناسایی کنیم.

انتهای پیام/