اگر قربانی کردن موجب بیماری دیگران شود خلاف شرع و حرام است

حجت الاسلام و المسلمین جواد صادق زاده، مشاور شهردار و رئیس مرکز فعالیت های دینی شهرداری تهران در گفتگو با خبرنگار شهر درباره لغو برگزاری مراسم قربانی دام در روز عید قربان طبق مصوبه ستاد ملی کرونا گفت: در اسلام احکام پنج گانه واجب، مستحب، حرام، مکروه و مباح وجود دارد و در همین راستا انجام قربانی در دو بخش مطرح می شود.

او با اشاره به اینکه قربانی کردن یا واجب است یا مستحب بیان کرد: موضوع این است که کسی که قصد قربانی دارد صیغه نذر خوانده یا در دل خود نیت کرده است. خیلی از افرادی که قربانی می کنند صیغه نذر نخواندند و بویژه کسانی که به حج مشرف می شوند در دل خود نیت کردند که هر سال روز عید قربان گوسفندی قربانی کنند. این عمل مستحب است و طبیعی و بدیهی است که وقتی عمل مستحبی در مقابل عمل حرام قرار می گیرد، حتما عمل مستحب انجام نمی شود و در این باره هیچ شبهه، تردید و اختلاف نظری وجود ندارد.

صادق زاده گفت: اگر کسی برای قربانی کردن (یعنی عمل دارای رجحان) صیغه نذر خوانده باشد، این عمل واجب است و در صورت تمکن باید انجام دهد. نکته مهم اینجاست که درباره استحباب و کسانی که صیغه نخواندند بحثی وجود ندارد و با احتمال ضرر به اهتمام همه فقها باید ترک کنند اما درباره صیغه نذر نیز در صورتی فرد باید این عمل واجب را انجام دهد که ضرری به خود و دیگران نرساند.

این عالم دینی ادامه داد: اگر نذری بکنیم که برای انجام آن نذر به خود و دیگران ضرر جانی و مالی وارد می شود قطعا این نذر از وجوب خارج می شود و حتی گاهی انجام آن حرام می شود.

او روایتی از امام صادق (ع) از کتاب وسائل الشیعه، جلد ۱۹ صفحه ۱۸۳ نقل کرد و گفت: امام می فرمایند «کل شی ء یضر بطریق المسلمین فصاحبه ضامن لما یصیبه» یعنی هر چیزی که راه مسلمانان را خراب کند و ضرر بزند، صاحب آن در این زمینه ضامن است. به این مفهوم که اگر به طور مثال بنده مسیری را حفر کردم و ماشینی داخل حفره افتاد و جلوبندی آن خراب شد؛ من باید مسیر را پر یا علامتی نصب می کردم ولی انجام ندادم بنابراین هزینه جلوبندی آن ماشین با بنده است. اگر کسی در آن گودال افتاد و جان داد، دیه بر من واجب می شود و حکم این عمل قتل غیر عمد است.

صادق زاده ادامه داد: قاعده ای در میان علما وجود دارد به نام قاعده «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» که بر اساس آن نه حق داری به خود و نه به دیگران زیان و ضرر برسانی.

مشاور شهردار تهران درامور دینی در ادامه به تشریح پرسشی که در همین باره از آیت الله مکارم شیرازی شده است پرداخت و گفت: از ایشان سوال شده است «با وجود سهل انگاری افراد مبتلا به بیماری های واگیردار و بی توجهی به رعایت بهداشت ممکن است این بیماری به دیگران سرایت کند و سبب خسارت شود. آیا این امر موجب زوال است. » ایشان پاسخ دادند: «در صورتی که این کار سبب ابتلا به بیماری خطرناک منتهی به مرگ شود دیه تعلق می گیرد و آن کس که وارد شده باید دیه پرداخت کند و اگر هزینه درمانی دارد باید پرداخت شود. »

او با اشاره به اینکه در گذشته شهرداری تهران؛ ۲۴ نقطه را برای امر قربانی تعیین می کرد، توضیح داد: با توجه به شرایط کرونا و اوج گیری این ویروس طبیعی است که تجمع برای ذبح قطعا احتمال ضرر دارد. همه عقلا می گویند این کار احتمال واگیر دارد و جایز نیست که انسان این کار را انجام دهد. شهرداری نیز بر همین اساس امسال برنامه های خود را تعطیل کرده و مردم نیز کسانی که اهل قربانی هستند متدینین و متشرعین هستند، کسانی که به حج مشرف شده اند خوب می دانند که نباید کاری موجب ضرر و زیان دیگران شود که در این صورت هم ضمانت دارد و هم خلاف شرع و هم حرام است.

این عالم دینی به برخی استثنائات نیز اشاره کرد و گفت: ممکن است کسی باغی خارج از شهر داشته باشد و خودش ذبح بلد است یا ذابحی می برد و جمعیتی هم درآنجا حضور ندارد و هیچ احتمال خطری هم نیست. در باغ خود قربانی را انجام می دهد و گوشت آن را تقسیم می کند. این امر اشکالی ندارد. اما  انجام این کار در مراسمی که موجب تجمع می شود قطعا جایز نیست.

او در توصیه ای به مردم ادامه داد: متدینین می توانند بسته هایی تهیه کنند که غذاهای خشک؛ برنج و لوبیا و ... و حتی گوشت باشد و این بسته ها را در خانه های محرومان توزیع کنند. به جای قربانی کردن بسته های غذایی به محرومان بدهند که هم ثواب دارد و هم پاداش و چه بسا ثواب بیشتری داشته باشد. در این مورد هم می توانند نیت کنند که برای سلامتی خود این کار را انجام دهند.

صادق زاده گفت: بنابر این بر اساس آنچه از روایات نقل می شود و نظر فقها امسال قربانی به صورت گذشته قطعا جایز نیست و باید مردم به نکته توجه داشته باشند.  

خبرنگار:‌سمیرا امیرچخماقی