لحظاتی قبل از اینکه لرزش‌های زمین توسط ساکنان نزدیک به کانون زلزله حس شود، طلایی‌ترین لحظات برای مداخله و کاهش میزان خسارت است. خسارت‌هایی که به‌دلیل وقوع اتفاقات ثانویه رخ می‌دهد و اثراتی همپای لرزش زمین خواهد داشت. انفجار و ترکیدگی لوله‌های گاز، ترکیدگی لوله‌های آب، اخلال و حادثه در حرکت قطارهای مترو و... ازجمله این وقایع است که می‌توان چند ثانیه زودتر، فعالیت و عملکرد آنها را متوقف و از بروز اتفاقات ناگوار جلوگیری کرد. اولین بار در سال ۱۹۷۲ محققان ژاپنی طرح سامانه زنگ خطر زمین‌لرزه قوی ۱۰ثانیه قبل از رسیدن امواج مخرب را پیشنهاد کردند و این طرح در قطارهای سریع‌السیر پیاده‌سازی شد. یکی از موفق‌ترین عملکردهای این سامانه در سال ۲۰۰۳ در یکی از شهرهای ژاپن تأثیر خود را نشان داد و توانست با هشدار بموقع از رسیدن قطار به پلی که دچار آسیب بسیار شده بود جلوگیری کند. شهر تهران نیز نخستین بار در سال ۱۳۹۲ صاحب سامانه هشدار سریع شد و به‌صورت پایلوت و آزمایشی ۴ایستگاه روی گسل مشا که در ۴۰کیلومتری تهران واقع شده نصب شد و قرار است تعداد آن به‌زودی افزایش یابد.
تکمیل سامانه‌های هشدار سریع تا یک‌ماه آینده
افزایش سامانه‌های هشدار سریع به‌طور حتم از میزان خسارت و تلفات هنگام وقوع زمین‌لرزه خواهد کاست. تهران به‌دلیل گسل‌هایش، تراکم جمعیتش و تاسیسات گسترده زیربنایی‌اش به سامانه‌های بیشتری نیاز دارد تا اقدامات هرچند کوچک، اما بسیار مهم و تأثیرگذار را پیش از احساس لرزش‌های اصلی زلزله به اجرا درآورد. به همین دلیل سال گذشته سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با همکاری استانداری تهران ۲۲نقطه دیگر را در محدوده پایتخت شناسایی و به‌عنوان نقاط مورد نظر برای ایستگاه‌های هشدار سریع انتخاب کردند. این ایستگاه‌ها با استان‌های مازندران، قم و سمنان همسایه و همجوار هستند. انتخاب این ایستگاه‌ها و تجهیز آنها کار مهمی بود چرا که باید در نقاطی انجام می‌شد که در معرض کمترین آسیب قرار می‌گرفت و از سرقت نیز در امان می‌بود.
به گفته رضا کرمی‌محمدی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ظرف یک‌ماه تا ۴۵ روز آینده ۲۲ سامانه هشدار سریع در اطراف تهران نصب شده و تعداد این سامانه‌ها به ۲۶ مورد خواهد رسید. اما تنها نصب این سامانه‌ها کافی نبوده و نیازمند همکاری و راه‌اندازی سیستم‌های مداخله‌گر توسط سازمان‌ها و دستگاه‌هایی است که در زمان وقوع زلزله تأثیرگذار خواهند بود. بیمارستان‌ها، اداره گاز، اداره برق، مخابرات، سازمان آتش‌نشانی، شرکت مترو و... ازجمله این دستگاه‌ها محسوب می‌شوند که لازم است قبل از وقوع لرزش‌های اصلی و مخرب، اقدامات و مداخلاتی در عملکرد سیستم‌های خدماتی خود انجام دهند.
کرمی محمدی می‌گوید: «یکی از موضوعاتی که می‌تواند مشکل‌ساز باشد، درهای ایستگاه‌های آتش‌نشانی است. این درها عموما بسته است و در زمان خروج خودروهای آتش‌نشانی باز خواهند شد، اما وقوع زلزله نسبتا شدید می‌تواند عملکرد این درها را مختل کند و اجازه باز شدن آنها را بگیرد تا در نهایت یکی از مهم‌ترین خودروهای امداد امکان حضور بر سر حادثه را نداشته باشد.»
به گفته کرمی‌محمدی سامانه‌های هشدار سریع، این امکان را به ایستگاه‌های آتش‌نشانی می‌دهد که در همان لحظات اولیه و پیش از وقوع لرزش‌های اصلی، در ایستگاه‌ها را باز کرده و از بروز مشکل جلوگیری کند. این سامانه همچنین به ادارات گاز این فرصت را می‌دهد که شیرهای اصلی گاز شهر را قطع کنند؛ در این صورت در زمان وقوع زلزله شدید، خطوط انتقال گاز دچار آتش‌سوزی و بار آوردن خسارات و تلفات شدید ناشی از آن نخواهند شد.
لزوم همکاری همه دستگاه‌ها
اقداماتی که سازمان مدیریت بحران شهرداری درخصوص نصب این سامانه‌ها انجام می‌دهد بدون همکاری دیگر سازمان‌ها و ادارات و تکمیل عملکرد این چرخه، نتیجه چندانی نخواهد داشت. حدود سه هفته قبل نشست مشترکی با حضور تمامی ارگان‌های مرتبط با موضوع مدیریت بحران برگزار شد و همگی گزارش عملکرد خود درخصوص آمادگی بحران را ارائه کردند. شرکت گاز ازجمله موفق‌ترین این ارگان‌ها برای آمادگی و تکمیل عملکرد سامانه‌های هشدار سریع محسوب می‌شود. آنگونه که کرمی‌محمدی می‌گوید، شرکت گاز نیز این سامانه‌ها را خریداری و نصب کرده و شیرهای کنترل و قطع گاز هم مجهز شده است، اما هنوز سیستم سامانه شرکت گاز به سازمان مدیریت بحران تهران متصل نشده که اگر این اقدام انجام شود، هر دو ارگان عملکرد موفق‌تری خواهند داشت. رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری درخصوص همکاری دیگر ارگان‌ها می‌گوید: «قانونی برای این همکاری نداریم اما هر آنچه انجام می‌دهیم از سر دلسوزی و نگرانی شهری است که در آن زندگی می‌کنیم و باید تلاش کرد تا از میزان آسیب‌ها و خسارت‌های آن کاست. هماهنگی و همکاری با دیگر ارگان‌ها، فرایندی طولانی دارد، اما امیدواریم با حکم وزیر کشور و انتصاب شهردار تهران به‌عنوان فرمانده میدان حادثه و مدیریت بحران در شهر تهران، این هماهنگی و همکاری‌ها بهتر و سریع‌تر انجام شود.»
ستاد وارد عمل شود
به گزارش شهر به نقل از همشهری، زهرا صدراعظم‌نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران: شورای شهر تمام تلاش خود را برای هماهنگی و همسویی بیشتر سازمان‌ها و ارگان‌های شهر تهران برای تحقق سامانه‌های هشدار سریع زلزله و نصب شتاب‌نگارها به‌کار خواهد گرفت. اما لازم است در این خصوص ستاد مدیریت بحران کشور نیز وارد عمل شده و دستگاه‌های مربوط را الزام به همکاری کند تا هرچه سریع‌تر تجهیزات لازم را نصب کرده و سامانه‌های هوشمند خود را مجهز کنند. اگر این ستاد وارد عمل نشود، همکاری دستگاه‌ها به کندی انجام می‌شود. البته بخشی از کارها و تجهیزات مورد نیاز زیرمجموعه شهرداری تهران همچون سازمان آتش‌نشانی، شرکت مترو و... نیز براساس برنامه و با تامین بودجه در آینده‌ای نزدیک انجام خواهد شد.
نظر شما