به گزارش خبرنگار شهر، نشست ششم از فصل دوم سلسله نشست‌های شهراندیش با موضوع «دلالت‌های فلسفه اشراق در طراحی فضا و زیست شهری» توسط دبیرخانه هیئت اندیشه‌ورز شهرداری تهران -دوشنبه ۱۵ تیر ۱۴۰۳- برگزار شد.
مرتضی بحرانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، با توجه به این که هدف و معیار بهبود زندگی انسان است و مهار شرارت (خشونت، تبعیض، جهل و ...) سبب بهبود زندگی انسان می‌شود، دوران مدرن را دوران مشروعی دانست؛ زیرا در این دوران خشونت تا بیشترین حد ممکن مهار شده است، اما سهروردی متعلق به دوران پیش از مدرن است و به‌تبع آن مفاهیم مطرح شده و بسط داده شده توسط او، برای انسانی که امروز و در جهان مدرن زندگی می‌کند، بی‌فایده خواهد بود.
به گفته بحرانی مسئله و هدف اصلی انسان در دوران پیش از مدرن، صرفا بقای نسل بوده است و محوریت همین دغدغه، اندیشه انسان‌های آن دوران را فاقد موضوعیت و فایده در دوران مدرن می‌کند. بنابراین خوانش یا حتی بازخوانی فلسفه اشراق یا هر فلسفه مربوط به دوران پیش از مدرن با هدف کاربست اصول آن در جهان امروزی غیرممکن است و اصولا نمی‌توان فلسفه اشراق را در معماری خانه انسان مدرن به کار برد و عدم توجه به همین مسئله است که سبب می‌شود رویکردی انتزاعی (و نه انضمامی) داشته باشیم و در نهایت تغییر ظاهر شهر را تغییر شهر تلقی کنیم.
در ادامه این نشست، مجید احسن، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، در مقابل فلسفه اشراق را دارای قابلیت بازخوانی و کاربست در معماری و شهرسازی امروز دانست و گفت: شرایط زیست در جهان مدرن لزوما بهتر نشده است و لازم است صرفا از منظر کانت و هِگِل به جهان مدرن نگاه نکنیم و منتقدان جهان مدرن مثل سورن کی‌یر کگور، فوکو و مارکس را هم مد نظر قرار دهیم. خاصه اینکه خود جهان مدرن انقطاع کامل از گذشته ندارد و در باطن به جهان یونانی باز می‌گردد.
وی با اشاره به اینکه ریشه‌ای‌ترین و اصلی‌ترین چالشی که پیش روی ماست؛ نحوه مواجهه با تعارض جهان پیش از مدرن و جهان مدرن است، گفت: به‌عنوان مثال در جهان پیش از مدرن، هدفِ علوم کشف طبیعت و رسیدن به حقیقت پنهان در آن است، در حالی که در جهان مدرن هدفِ علوم تسلط بر طبیعت است. در حقیقت باید ابتدا نحوه مواجهه با این تعارض را پیدا کنیم. آیا انقدر دلباخته جهان مدرن هستیم که از نظر ما جهان پیش از مدرن فروریخته و تنها در اذهان زنده مانده است؟ یا انقدر دلبسته سنت هستیم که از نظر ما جهان مدرن اقتضائات خاص خود را ندارد و می‌توانیم سنت‌ها را تکرار کنیم؟ یا مواجهه‌ای بین این دو مد نظر ماست؟
احسن تصریح کرد: اگر قصد داریم به جهان سنتی برگردیم، باید نسبت خودمان را با سنت مشخص کنیم و اگر قصد داریم جهان مدرن را قبول کنیم، باید نسبت خودمان را با آن مشخص کنیم. یعنی پیش از هرگونه تصمیم‌گیری باید مشخص شود که ما چه کسی هستیم و چه می‌خواهیم. به بیان دیگر کار ما باید از بازگشت به خود شروع شود، که این بازگشت به خود، همان روش سهروردی در فلسفه اشراق است.
وی ادامه داد: بنابراین هر چند خوانش فلسفه اشراق و تکرار مفاهیم و عبارات آن در معماری و شهرسازی امروزی کاربردی ندارد، اما می‌توانیم به بازخوانی فلسفه اشراق بپردازیم و در پی این بازخوانی از جایگاه و امکانات آن در معماری و شهرسازی امروزی استفاده کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) افزود: چالش‌های ما در شهر مربوط به تصمیم‌گیری و تجویز نیست؛ بلکه چالش اصلی نحوه مواجهه با تعارض جهان پیش از مدرن و مدرن است و مهم‌ترین آموزه فلسفه اشراق برای شرایط کنونی ما این است که بدون توجه به این چالش و به‌صورت غیر انضمامی برای شهر تصمیم نگیریم؛ زیرا اگر شهر بازتابی از حقیقت نباشد و نسبتی با آن نداشته باشد، به سامان نخواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما