لزوم نگاه ملی رسانه ها به بحران های ملی

بهروز گرانپایه، پژوهشگر و روزنامه‌نگار باسابقه در گفتگو با شهر درباره «روزنامه‌نگاری بحران» گفت: معمولا حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی و سونامی در زمره رویدادهایی هستند که منجر به بحران همه‌جانبه در یک جامعه می‌شود. اما به موازات بحران‌های طبیعی، باید بحرانهای نهفته جامعه هم در نظر گرفته شود. مواردی مثل بیکاری، طلاق، فسادهای اداری و اجتماعی و از این قبیل مسائل که ذیل «بحران‌های نهفته اجتماعی» طبقه‌بندی شده و وظیفه رسانه‌ها این است که به بحران‌های نهفته هم توجه ویژه‌ای داشته باشند. در حقیقت روزنامه‌نگاری بحران باید توجه خود را به جنبه‌های اطلاع‌رسانی، آموزشی و عاطفی بحران معطوف کند.

او افزود: رسانه‌ها باید در مورد بحران به‌صورت شفاف اطلاع‌رسانی کنند تا سردرگمی‌ها، شایعه‌پراکنی‌ها، ابهامات و نگرانی‌هایی که مردم از وقوع و حجم بحران و آسیب‌ها دارند، برطرف شود و مردم به رسانه‌ها اعتماد کنند. این نقش اولیه رسانه‌ها، چه رسانه‌های مکتوب و چه رسانه‌های غیرمکتوب است.

گرانپایه اضافه کرد: جنبه آموزشی هر بحرانی، چه قبل از وقوع بحران و چه حین وقوع و بعد از آن باید مورد توجه رسانه‌ها باشد. رسانه‌ها باید به مردم در برابر بحران‌ها، پیامدها و عوارض ناشی از آن آموزش کافی داده باشند. نکته بعدی جنبه عاطفی بحران است. زیرا نگرانی، اضطراب، افسردگی و موارد از این قبیل که ناشی از وقوع بحران است، می‌تواند روح و روان جامعه را متأثر کند. پس در نوع تولیدات و برجسته‌سازی رسانه‌ها، باید جنبه کاهش استرس و التهاب مردم درنظر گرفته شود. همینطور رسانه باید با اغراق‌ها، شایعات، بزرگنمایی‌ها و انحراف‌ها مقابله کرده و فضای افکار عمومی و نوع نگاه آنان به بحران را مدیریت کنند.

او گفت: از آنجایی که بحران‌ها معمولا کلیت یک جامعه را دربر می‌گیرد، بسیار مهم است که از نگاه‌های حزبی، سیاسی و جناحی به بحران، پرهیز شود. متاسفانه در بحران شیوع ویروس کرونا در کشور، برخی از رسانه‌ها سعی کردند که این بحران را مستمسک دعواهای جناحی و تقابل‌های سیاسی خود قرار بدهند. وظیفه رسانه این است که به بحران ملی، نگاه ملی داشته باشد و نگذارد چالشهای سیاسی و گروهی، بحران را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.

گرانپایه با اشاره به موانع و مشکلات موجود در کار رسانه‌ای در ایران، توضیح داد: متاسفانه روزنامه‌نگاری در ایران به‌دلایل ساختاری و هویتی دچار مشکلات زیادی است و این مشکلات باعث می‌شود تا نتواند وظیفه و رسالت خود را در قبال بحران انجام دهد. دولتی بودن بسیاری از رسانه‌ها مشکل بزرگی در جامعه ماست. همینطور نداشتن آزادی عمل، در خطر بودن امنیت شغلی روزنامه‌نگاران و قدرت اقتصادی ضعیف در بسیاری از رسانه‌ها، بخشی از مشکلات است.

مشکلات ساختاری مانع کارنامه سازی درخشان برای رسانه هاست

او تاکید کرد: مشکلات ساختاری باعث شده تا رسانه‌های کشور در بحران شیوع ویروس کرونا، کارنامه درخشانی نداشته باشند. اما شبکه مجازی که حدود یک دهه است در ایران گسترش پیدا کرده، بسیار بهتر از رسانه‌های رسمی در زمینه بحران کرونا عمل کردند. اگرچه رسانه‌های مجازی کماکان با مشکلاتی از جهت میزان اعتماد عمومی و یا میزان ضریب نفوذ مواجه هستند.

گرانپایه همچنین گفت: روزنامه‌نگاری بحران یک وجه از روزنامه‌نگاری امروز در کشور ماست. اما آنچه در روزنامه‌نگاری بحران مطرح است، در رسانه‌های شهری هم باید مورد توجه قرار بگیرد. دولتی بودن بخش عمده این رسانه‌ها مانع از آن است که مطالبات و خواسته‌های واقعی مردم انعکاس پیدا کند. این باعث می‌شود، دست روزنامه‌نگار برای به چالش کشیدن نقاط ضعف شهر و مدیریت شهری، بسته بماند.

مهلتی که برای ارسال آثار درنظر گرفته شده، تا ۱۰ خرداد 1399 است.علاقمندان به شرکت در جشنواره می‌توانند با مراجعه به سایت www.tehran.ir و www.shahrnevesht.tehran.ir آثار خود را ارسال کنند. همچنین ایمیل dilanfard@gmail.com و شماره تلفن ۰۹۳۳۹۸۷۳۷۰۱ هم برای ارسال آثار، پاسخگوی علاقمندان است.