بررسی چالش‌های موجود در پایش سلامت پل‌ها با تاکید بر افزایش تاب‌آوری شهر تهران

به گزارش شهر و به نقل از روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، نشست علمی - تخصصی «بررسی چالش‌های موجود در پایش سلامت پل‌ها با تاکید بر افزایش تاب‌آوری شهر تهران» با محوریت گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری با حضور محمدصادق خیرخواه، مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی، امیرکیوان قربانی‌ تنها، عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، امیرحسین ناظمی، مدیرفنی شرکت آیسنس، علی پاکزاد، کارشناس‌ارشد فنی شرکت آیسنس، امین هادیزاده، کارشناس پژوهشی گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری و حسین شورورزی، دبیر پنل و مدیرگروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران برگزار شد.

حسین شورورزی، دبیر پنل و مدیرگروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، در ابتدای این جلسه با بیان اینکه نظم نوین جهانی در راستای رشد و توسعه جمعیت، پیچیدگی‌های مدیریت شهری و ظهور و پدیدار شدن تکنولوژی و فناوری‌های نوین رویکرد متفاوتی یافته است، گفت: باید علم را به فناوری، فناوری را به صنعت و صنعت را به توسعه کلان‌شهر تهران متصل نماییم.

وی افزود: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، به عنوان بازوی پژوهشی مدیریت شهری، با جذب و بهره‌مندی از نظرات متخصصان، نخبگان و دانشگاهیان، در راستای جریان‌سازی علمی و حل مشکلات و پیچیدگی‌های مدیریت شهری از طریق راهکارهای دانش‌بنیانی و فناورانه، گام های ارزشمندی در تحقق مدیریت یکپارچه و هوشمند شهری ایفاء می‌نماید. در این راستا، بهره‌مندی از فن‌آوری‌های نوین در پایش سلامت سازه‌ها و زیرساخت‌های شهری از جمله پل‌ها منطبق بر سیاست‌های دوازده گانه شهردار کلانشهر تهران، جایگاهی ویژه در افزایش عمر مفید سازه‌ها، کاهش هزینه‌های نگهداشت در طول دوره بهره برداری، افزایش ایمنی و جلوگیری از خسارت‌های مالی و جانی را ایفا می‌کند.

مدیرگروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، از مطالعه و رفتارشناسی سازه‌های حساس خبر داد و اظهار کرد: امروزه، داده های حاصل از  فناوری‌های اطلاعات مکانی مانند فتوگرامتری پهپادمبنا، سنجش از دور، تداخل سنجی راداری و تصاویر ماهواره‌ای می‌توانند اثرات عوامل محیطی که بر سازه ها و زیرساخت های شهری وارد می‌شود، را پایش و شناسایی نمایند.

تاکید بر پایش و نگهداشت سازه ها

محمد صادق خیرخواه، مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی نیز با حضور در این نشست تاکید کرد: حوزه تعمیر، نگهداری و پایش سلامت سازه‌ها امری حائز اهمیت است و اگر به وضعیت پایش سلامت و نگهداری از سرمایه های زیرساختی توجه نشود، تاب آوری کلان شهر تهران و حتی کشور از جهات مختلف تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

وی در این نشست از پایش سلامت پل‌ها، به عنوان موضوعی مشترک میان عرصه‌های دانشگاهی و اجرایی یاد و اضافه کرد: حلقه مفقوده ای جهت ارتباط فناوری با صنعت وجود دارد که مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران می‌تواند نقش این حلقه اتصال فناوری و صنعت را ایفا نماید.

مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی، تعداد پل‌های موجود در شهر تهران را بالغ بر ۷۶۰ دستگاه پل سواره رو خواند و گفت: با توجه به تعداد بالای پل ها و تنوع آنها به لحاظ سیستم های سازه‌ای، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداشت پل‌ها و بهسازی لرزه ای از مهمترین اهداف مدیران شهری است.

وی مهم ترین چالش‌های پیش رو در مدیریت شهری را در حوزه پایش سلامت سازه تشریح کرد و تاکید کرد که لازم است متخصصان حوزه پایش سلامت پل‌ها در این حوزه، مجموعه شهرداری تهران را یاری دهند.

بررسی چالش‌های موجود در پایش سلامت

امیرکیوان قربانی‌تنها، عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران و رئیس آزمایشگاه سازه‌ این دانشگاه، در ابتدای ارائه، ضرورت و هدف پایش سلامت سازه و سپس مراحل مختلف شناسایی خرابی سازه را عنوان کرد و گفت: در گذشته به منظور پایش سلامت تنها از بازرسی چشمی استفاده می‌شد، اما امروزه با توجه به پیچیدگی چالش‌ها و افزایش تعداد پل‌ها به عنوان بخشی از زیرساخت‌ها، به دنبال استفاده از روش‌های نوین پایش سلامت سازه هستیم.

وی به بیان وضعیت کلی پل های کشور آمریکا پرداخت و عنوان کرد: با توجه به روند کاهشی پل های آسیب دیده در آن کشور، مشهود است که طی ۱۴ سال یعنی از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶ توجه زیادی به سلامت و ترمیم پل‌ها شده است.

به گفته عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، ریزش ناگهانی و بدون هشدار پل‌ها می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را به بار آورد و در این خصوص وی اشاره ای به ریزش ناگهانی چند پل در دنیا داشته و درس آموخته‌هایی از این حادثه ها را عنوان کرد.

قربانی با اشاره به انواع سنسورها در زمینه پایش سلامت سازه، به تشریح توضیحاتی در خصوص نحوه کارکرد هر یک و نیز کاربرد آنها پرداخت.

عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، دلایل وجود نگرانی ها در خصوص خرابی به وجود آمده پس از رخ دادن زمین لرزه در تهران را مطرح کرد و گفت: متاسفانه به خسارات ناشی از وزش باد هم توجه لازم نمی‌شود، این در حالی است که وزش شدید باد، بعضاً خسارات جدی را به همراه دارد که خسارت های ناشی از اجزای غیرسازه ای از محتمل ترین آنهاست.

ضرورت پایش سلامت سازه ها برای پل­ها و چالش­های پیش روی آن

علی پاکزاد، کارشناس ارشد فنی شرکت آیسنس، نیز با حضور در این نشست بیان داشت: نباید پایش سلامت پل­ ها را صرفا به بررسی زوال در هنگام بهره­ برداری محدود کرد، بلکه می ­توان در دیگر برهه­ های چرخه حیات یک پل از جمله هنگام ساخت، هنگام تحویل پل و همچنین در هنگام بروز حوادثی چون زلزله و سیل، از پایش سلامت سازه­ ها بهره گرفت.

وی در ادامه، نگرانی‌های موجود در رابطه با اختلال در عملکرد پل‌ها را عنوان کرد و گفت: این عوامل در نهایت ممکن است به تلفات جانی، خسارات مالی و افزایش هزینه‌های جاری، نبود اطمینان از ایمنی پل‌ها، ایجاد تعارض بین کارفرما، مجری و طراح و در نهایت ریزش اعتماد عمومی جامعه به نهادها و ارگان­ های متولی را در پی داشته باشد.

پاکزاد در ادامه ضمن تاکید بر ضرورت انجام پایش سلامت، به بررسی و نقد راهکارهای سنتی و رایج نگهداشت سازه پل­ها اشاره کرد و گفت: در دوره بهره بر­داری از پل­ ها اگرچه انجام بازرسی چشمی ضروری است (حتی در آمریکا نیز به صورت جدی دنبال می شود و خواهد شد) ولی در مواردی که نسبت به وجود آسیب، اطمینان یا حتی تردید حاصل بشود، یا حتی در مواردی که سازه پل از نوع خاصی است، قطعا بازرسی چشمی کافی نیست.

این کارشناس افزود: به عنوان مثال در یکی از بررسی­ های انجام شده در آمریکا، برآورد شده است، که حدود ۵۶ درصد از رتبه­ بندی ­های پل ­های با دهانه کوتاه تا متوسط که با استفاده از بازرسی چشمی انجام شده، نادرست بوده است.

وی افزود: متاسفانه در کشور ما، گاهی اوقات در چنین شرایطی نهادهای متولی پل­های مورد تردید، به سراغ مدل سازی دوباره و آنالیز پل بر اساس نقشه ­های طراحی (یا حتی چون­ساخت) می روند و بر آن اساس، طرح مقاوم‌سازی نیز ارائه می­ شود، درحالیکه طبق یک بررسی بعمل آمده در ایالت کارولینای شمالی آمریکا پس از انجام پایش سلامت مشخص شده است که انجام اقدام برای مقاوم ­سازی حدود ۶۵ درصد از ۴۰۰ دستگاه  پلی که بر اساس چنین مدل سازی­ هایی نیازمند انجام مقاوم ­سازی بوده ­اند، غیرلازم بوده است.

در ادامه امیرحسین ناظمی، مدیرفنی شرکت آیسنس؛ به بررسی برخی عوامل و چالش ­هایی پرداخت که مانع از رایج شدن استفاده از پایش سلامت سازه ­ها ( نه صرفا پایش سلامت پل­ ها) در شهرداری­ ها و وزارت­خانه­ های مرتبط شده اند.

ناظمی، یکی از این موانع را سازگار نبودن چارچوب ­های قراردادی کنونی پروژه­ های عمرانی که نوعا در دو فاز مجزا شامل طراحی و اجرا هستند با خدمات پایش سلامت دانست که طبق آنها یا باید قراردادی از نوع مطالعاتی( خدمات مهندسی مشاور) و یا از نوع پیمانکاری منعقد گردد. در حالیکه خدمات پایش سلامت دارای سه فاز کاملا متفاوت شامل نخست؛ طراحی سیستم پایش سلامت ( شامل شبیه سازی و طراحی الگوریتم های پردازش داده، تعیین نوع سنسورها، محل قرارگیری آنها، کیفیت آنها، شیوه داده­برداری و مدت زمان و...)، دوم؛ نصب سنسورها و برداشت داده و سوم؛ پردازش و تفسیر داده ­ها تا رسیدن به اطلاعات هدف است که در واقع لازم است در آنها همزمان فعالیت ­هایی با ماهیت مطالعاتی و اجرایی توسط شرکت مربوطه انجام پذیرد. این در حالی است که چارچوب قراردادهای کنونی یا به صورت پیمانکاری یا مشاوره‌­ای است که در عمل مانع از انعقاد قرارداد عادی و بدون دردسر با مجموعه­ های فعال در حوزه پایش سلامت، خصوصا شرکت­ هایی که به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می ­کنند، شده است.

ناظمی ادامه داد: دیگر مانع استفاده از پایش سلامت پل ­ها، جهت دهی غیرضروری همه پروژه­ های مدنظر کارفرما در این حوزه به سمت سنسورگذاری ماندگار است که به موجب آن هزینه پروژه بالا می رود و با توجه به تعدد پل­ های زیر نظر هر یک از  نهادهای دولتی، عملا امکان تخصیص بودجه برای چنین پروژه ­هایی ناممکن می‌­شود. این در حالی است که برای عمده پل­ های شهری ضرورتی به خرید سنسور جهت پایش دائمی نیست.

وی افزود: از سوی دیگر، باید توجه داشت پایش سلامت موقت پل­ها نه تنها موجب کسب شناخت دقیق­ تر از وضعیت کنونی آنها می­ شود و بنابراین در فاز اول پایش سلامت موثر واقع می­ شود، بلکه در صورت انجام آن حتی ممکن است، طرح سنسورگذاری ماندگار احتمالی ( در صورت تشخیص به انجام پایش ماندگار) سبک­ تر و بهینه ­تر نیز گردد.

ناظمی در انتها، به لزوم وجود تخصص­ های متعددی از رشته­ های عمران( سازه، زلزله و..) و برق( الکترونیک) در مجموعه ­های فعال در این حوزه اشاره کرد که به آن اصطلاحا سیویونیک گفته می­شود که  ضرورت دارد، در هنگام بررسی صلاحیت فنی این مجموعه­ ها مدنظر قرار بگیرد.

بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در پایش سلامت پل‌ها

امین هادی‌زاده، کارشناس پژوهشی گروه مطالعات زیرساخت و عمران شهری، ضرورت استفاده از فن آوری‌های نوین در پایش سلامت سازه‌ها را تشریح کرد و گفت: اجرای تمام فرآیندهای پایش سلامت سازه ها در نهایت برای رسیدن به یک هدف است و آن هدف، اتخاذ تصمیم های درست و مناسب توسط مدیران شهری است که این مهم می تواند در استفاده بهینه از بودجه شهری برای هزینه‌های تعمیر و نگهداشت، نقش به سزایی ایفا نماید. جلوگیری از خسارت‌های جدی مالی و جانی، کاهش هزینه‌های نگهداشت در طول بهره‌برداری از آن‌ها، افزایش طول عمر سازه‌ها و افزایش ایمنی سازه‌ها از جمله مواردی است که به صورت مستقیم لزوم پایش سلامت سازه‌ها را مشخص می‌کند.

هادی زاده بیان کرد: با توجه به اینکه حوزه پایش سلامت سازه ها کمک می‌کند تا درک رفتار سازه‌ها در محققان ما عمیق‌تر شود، بهبود فرآیندهای طراحی سازه ها و اصلاح آیین نامه های مربوطه از نتایج غیر مستقیم تقویت و پیشرفت در این حوزه است.

وی بعد از تشریح برخی از فن‌آوری های نوین به منظور پایش سلامت سازه‌ها خاطرنشان کرد: بهره‌گیری از فناوری‌های نوین جهت پایش سلامت پل‌ها نباید برای تمامی پل‌ها محدود به یک یا چند روش یکسان باشد و لازم است در این خصوص با توجه به انواع متعدد پل به لحاظ سیستم های سازه‌ای و نیز ابعاد و اندازه های پل، از انواع مختلف تکنولوژی‌های نوین استفاده می شود و هر فناوری بسته به شرایط و موقعیت پل، برای رسیدن به اهداف معین انتخاب می‌شود.

در پایان نشست، حسین شورورزی، دبیر نشست و مدیر گروه زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، ضمن جمع‌بندی نشست، به ضرورت پایش سلامت سازه‌ها و زیرساخت های شهری خصوصا پل‌ها با رویکرد افزایش تاب‌آوری شهر تهران تاکید کرد و پایش سلامت پل‌ها را حاصل یک کارگروه تخصصی از جمله تخصص‌های Civil, GIS, Electronic, AUV, Photogrammetry, R.S, Geodesy, GNSS,…  دانست.

وی با تقدیر از رهنمودها و همکاری های ارزشمند مدیر عامل محترم سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، جناب آقای مهندس خیرخواه، بر لزوم استمرار همکاری‌های مشترک میان گروه زیرساخت و عمران شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران در قالب برگزاری سلسله رویدادهای دانش‌بنیانی مشترک، انجام بازدیدهای دوره ای از پیشرفت‌های چشمگیر اجرای کلان پروژه‌های معاونت فنی و عمرانی در مدیریت شهری، انجام پروژه های مطالعاتی مشترک و ارائه راهکارهای دانش بنیانی در حل مسائل مدیریت شهری در حوزه فنی و عمرانی منطبق بر سیاست‌های دوازده گانه شهردار محترم کلانشهر تهران تاکید داشت.

انتهای پیام/